Trầm cảm: Đôi điều bạn nên biết

Rối loạn trầm cảm chủ yếu là rối loạn tâm thần thường gặp nhất, nếu đọc hết cả bài này, độc giả đôi khi cũng cảm thấy bản thân mình có những triệu chứng giống như vậy. Thế nhưng không phải ai cũng thực sự bị rối loạn trầm cảm đâu các bạn.

Khái niệm tâm thần học

Trước hết, mình sẽ làm quen với hai khái niệm trong tâm thần học là khí sắc (mood) và cảm xúc (affect). Khí sắc là trạng thái xúc cảm (emotional) kéo dài, bản thân mỗi người cảm nhận được, và nó xảy ra trong nhiều môi trường khác nhau, ví dụ như với người bệnh trầm cảm, họ sẽ luôn cảm thấy buồn dù là đi làm, đi chơi hay ở nhà. Trong khi đó, cảm xúc được biểu lộ ra bên ngoài, trong thời gian ngắn hay thay đổi tùy tình huống vậy nên không phải lúc nào cảm xúc cũng phù hợp, cũng đúng với khí sắc.

Theo phân loại hiện tại của DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorder – Sổ tay chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần), rối loạn khí sắc bao gồm hai nhóm chính là rối loạn trầm cảm chủ yếu và rối loạn lưỡng cực. Để chẩn đoán bất kì một rối loạn tâm thần nào nói chung và rối loạn trầm cảm chủ yếu nói riêng, đòi hỏi cần phải có một nhóm triệu chứng kéo dài trong một thời gian đủ dài để chẩn đoán (trừ vài chẩn đoán không có mốc thời gian) và thường làm ảnh hưởng đến cuộc sống thường ngày của chính bản thân người bệnh.

Như đã nói ở trên, rối loạn trầm cảm chủ yếu rất thường gặp, ở Mỹ cứ 100 người dân sẽ có 17 người bị trầm cảm. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp nhất từ 20 đến 50 tuổi, và tỉ lệ gặp ở nữ nhiều gấp đôi so với nam, có thể do yếu tố nội tiết, các tác động của sinh con và các yếu tố căng thẳng trong tâm lý xã hội khác mà có sự khác biệt này.

Trầm cảm sau sinh đã gây nên biết bao bi kịch cho các gia đình, tìm hiểu ngay bài viết về trầm cảm sau sinh để đồng hành cũng những người phụ nữ của chúng ta vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Triệu chứng của bệnh trầm cảm

Trong rối loạn trầm cảm chủ yếu, các triệu chứng cần phải có mặt thường xuyên, liên tục ít nhất khoảng thời gian 2 tuần, trong thời gian này bắt buộc phải có hoặc khí sắc trầm buồn hoặc cảm giác mất hứng thú, không còn quan tâm, vui vẻ khi làm những hoạt động trước đây mình rất thích.

Một số người bệnh sẽ cảm thấy trống rỗng, vô vọng, lo lắng hoặc rất dễ cáu gắt đặc biệt là trẻ em hoặc các thanh thiếu niên. Một số trường hợp khác khó khăn hơn là người bệnh không thể nhận biết được cảm xúc của mình họ thường phủ nhận việc buồn, nhưng lại rất dễ xúc động, khi đó kết hợp với biểu hiện của nét mặt, vẻ bề ngoài mà các bác sĩ có thể chẩn đoán có khí sắc trầm hay không.

Cùng với một trong hai (hoặc cả hai) tiêu chuẩn trên cần có thêm các triệu chứng dưới đây, sao cho đủ ít nhất năm trong số chín triệu chứng.

Rối loạn ăn uống là một biểu hiện của bệnh, nhưng có thể khác nhau ở mỗi người, có bệnh nhân tăng cảm giác ngon miệng, nhưng phần đa là giảm cảm giác ngon miệng, không muốn ăn, về lâu sẽ dẫn đến tăng hoặc giảm cân nặng. Rối loạn giấc ngủ cũng như vậy, một số bệnh nhân nói họ ngủ rất nhiều, không chỉ ban đêm mà còn cả ban ngày nữa, hơn 10 giờ mỗi ngày đêm. Ngược lại, có không ít bệnh nhân than phiền rằng họ rất khó để có được giấc ngủ ngon, họ hay ngủ lơ mơ, thức giấc nhiều lần, sau đó khó ngủ lại được và dậy rất sớm.

Cùng với ngủ ít, cảm giác mệt mỏi là hai nguyên nhân khiến người bệnh đi gặp bác sĩ nhiều nhất. Trong rối loạn trầm cảm chủ yếu, mệt mỏi nhiều vào buổi sáng, bệnh nhân không muốn rời khỏi giường để dậy làm việc, triệu chứng sẽ đỡ hơn khi họ hoạt động nhiều, thế nên bác sĩ Tâm Thần chúng tôi thường khuyến khích bệnh nhân trầm cảm vận động, tập thể dục hơn là nghỉ ngơi, nằm im trên giường.

Một trong những triệu chứng ảnh hưởng nhiều đến công việc, học tập của người bệnh là khó tập trung chú ý, thành ra người bệnh hay lơ đãng, quên trước quên sau, học hành khó vào, khó nhớ, khó ra quyết định trong các hoạt động thường ngày. Ngoài ra, người bệnh hoạt động cũng chậm chạp hẳn đi, người khác nhìn vào có thể thấy họ đi đứng chậm chạp, hỏi phải mất một lúc bệnh nhân mới trả lời, họ chậm trong cả suy nghĩ. Trong khi đó, có những bệnh nhân lại không thể ngồi yên, đi đi lại lại, nhịp chân, tay xoắn vặn, chà da, kéo xoắn áo quần,… trông họ rất bứt rứt.

Nói một cách ví von, văn vẻ thì họ nhìn đời qua một lăng kính màu xám, mọi thứ đều chán ngắt, buồn tẻ, vô vị, với bản thân mình, họ luôn có cảm giác tội lỗi, là gánh nặng cho những người thân, họ luôn bận tâm, suy nghĩ về những lỗi lầm nhỏ nhặt trong quá khứ, nặng đến mức đôi khi trở thành hoang tưởng.

Triệu chứng cuối cùng, vô cùng quan trọng mà không một bác sĩ Tâm Thần nào được phép bỏ sót khi hỏi về trầm cảm đó là sự lặp lại thường xuyên các ý nghĩ tự sát, lên kế hoạch tự sát, và thử tự sát. Nếu có triệu chứng này, rối loạn trầm cảm của bạn đã được xếp ở mức độ nặng, và đây cũng là chỉ định nhập viện đối với bệnh này.

Bệnh lý tâm thần

Các bệnh lý tâm thần là những bệnh thực thể có tổn thương vi thể ở não bộ, bất kì một sự thay đổi nào ở não bộ do thuốc, chất, hay bệnh lý y khoa như suy nhược thần kinh, nhược giáp, suy tuyến thượng thận… đều có thể gây ra hội chứng trầm cảm. Vì thế để chẩn đoán các rối loạn tâm thần, bác sĩ luôn phải loại trừ các nguyên nhân này. Một trong những nguyên nhân dẫn đến căn bệnh trầm cảm đáng sợ là do suy nhược thần kinh. Tìm hiểu ngay để có cách xử trí kịp thời.

Bệnh thường hay tái phát, sau giai đoạn bệnh đầu tiên, nếu đạt được lui bệnh xác suất để một người bị tái phát là 50%, sau giai đoạn thứ hai là khoảng 80%. Chỉ trường hợp rối loạn trầm cảm chủ yếu nhẹ, mới mắc có thể chỉ can thiệp bằng liệu pháp tâm lý mà không cần dùng thuốc, nhưng nếu ở mức độ trung bình trở đi, bạn cần phải uống thuốc đều đặn mỗi ngày, trong ít nhất là một năm nếu là giai đoạn đầu tiên, và có thể điều trị suốt đời nếu có nhiều giai đoạn tái phát.

Xem thêm: Bật mí công dụng thuốc bổ não Ginkgo Biloba

Trên đây là những thông tin cơ bản về rối loạn trầm cảm, đọc xong bài hi vọng các bạn có thể hiểu thêm về bệnh, nếu thấy mình có những dấu hiệu như trên hãy mạnh dạn đến khám tại các cơ sở y tế uy tín. Sức khỏe của bạn hãy tự chăm sóc bản thân cho thật tốt. Và nếu bạn thấy bài viết này bổ ích, hãy chia sẻ cho bạn bè cùng biết nhé!