Y học thường thức: Xuất huyết khoang dưới nhện

Xuất huyết khoang dưới nhện là một trong những dạng của bệnh lý tai biến mạch máu não hay đột quỵ. Đây là do có sự chảy máu xung quanh não bộ vào một khoang có tên là khoang dưới nhện. Cùng Youmed tìm hiểu về bệnh lý này nhé!

1. Thế nào là xuất huyết khoang dưới nhện?

Xuất huyết khoang dưới nhện là một trong những dạng của đột quỵ hay tai biến mạch máu não. Tình trạng mà có hiện tượng chảy máu xung quanh não bộ. Khái niệm xuất huyết là thuật ngữ miêu tả sự chảy máu này.

Ở các bệnh nhân, chảy máu xảy ra ở một khoang được gọi tên là khoang dưới nhện. Khoang này là tên gọi của khoảng trống giữa não và lớp màng nhện – lớp màng mỏng nhất bảo phủ xung quanh não bộ.

Nguyên nhân thường gặp nhất của xuất huyết khoang dưới nhện là chấn thương và sự vỡ của các túi phình mạch máu não. Đây là một bệnh lý nặng, đôi khi đe dọa tính mạng bệnh nhân, đặc biệt là khi nguyên nhân của xuất huyết dưới nhện là từ sự vỡ của các túi phình mạch máu não.

2. Các triệu chứng của xuất huyết khoang dưới nhện là gì?

Triệu chứng chính bao gồm: 

• Đột ngột đau đầu dữ dội, có thể được miêu tả là cơn đau đầu dữ dội nhất trong đời
• Mất tri giác
• Động kinh
• Buồn nôn và nôn
• Cổ gượng
• Sợ ánh sáng
• Đau lưng

3. Những cận lâm sàng nào cần làm để phát hiện bệnh?

Nếu bạn gặp phải bất cứ một triệu chứng nào nghi ngờ nêu ở trên hoặc có nguy cơ cao mắc phải bệnh lý xuất huyết dưới nhện, bác sĩ khám sẽ có thể chỉ định các cận lâm sàng bao gồm như:

Chụp phim

Có thể thực hiện một phim CT scan. Phương tiện này cung cấp những thông tin về não bộ

Chọc dò thắt lưng (đôi khi được gọi là chọc dò tủy sống )

Đây là quá trình mà bác sĩ sẽ đưa đầu kim vào vùng thắt lưng để lấy một vài mẩu dịch não tủy. Dịch não tủy là phần dịch được tiết ra vào bao quanh não bộ cũng như thông suốt xuống tận tủy sống, Nếu phần dịch này chứa máu thay vì không màu như bình thường có thể thể hiện tình tràng xuất huyết khoang dưới nhện.

Những phương tiện hình ảnh học cao cấp hơn

Nếu chụp CT scan hoặc chọc dò thắt lưng cung cấp những gợi ý về tình trạng xuất huyết khoang dưới nhện, bác sĩ có thể tiếp tục chỉ định bệnh nhân thực hiện thêm những phương tiện chẩn đoán hình ảnh học để xác định nguyên nhân của tình trạng xuất huyết có phải do túi phình mạch máu não vỡ hay là không, phương tiện cần lúc đó là

CT Mạch máu não

Còn được gọi là CTA- CT angiography hoặc cộng hưởng từ mạch máu não (hay còn gọi là MRA – magnetic resonance angiography). Những phương tiện chẩn đoán hình ảnh học cao cấp này là những cung cấp những hình ảnh CT cũng như MRI về hệ thống mạch máu của não bộ. Bác sĩ thường sử dụng những chất chỉ thị tiêm vào lòng mạch trong CTA cũng như đôi khi trong MRA. Những chất chỉ thị này giúp hiển thị mạch máu não một cách rõ ràng hơn khi khảo sát

Mạch não đồ qua catheter

Đây là phương tiện chẩn đoán hình ảnh học thông qua việc đưa một đầu catheter – một ống có kích thước nhỏ hơn lòng mạch máu, đi từ chân để theo mạch máu đến vùng đầu cổ. Khi đến nơi, bác sĩ dùng các chất chỉ thị bơm vào lòng mạch để khảo sát lưu thông của mạch máu não

4. Xuất huyết khoang dưới nhện được điều trị như thế nào?

Hầu hết bệnh nhân xuất huyết khoang dưới nhện cần được điều trị và theo dõi tại các khoa chăm sóc đặc biệt (ICU – intensive care unit) ở các cơ sở y tế.

Ở các đơn khoa ICU bệnh nhân được điều trị:

• Điều trị với những nhóm thuốc giảm thiểu tối đa sự tổn thương của não bộ do hiện tượng chảy máu
• Dùng các thuốc khống chế được áp lực máu của não
• Dừng các thuốc kháng đông như aspirin và warfarin nếu có. Vì nếu tiếp tục dùng các thuốc trên thì hiện tượng chảy máu sẽ khó được khống chế
• Tìm nguyên nhân của xuất huyết khoang dưới nhện
• Theo dõi áp lực nội sọ (áp lực tác động trực tiếp lên não bộ ) và kiểm soát tốt chống hiện tượng áp lực này tăng quá cao. Nếu túi phình mạch máu não vỡ được xác định là nguyên nhân của xuất huyết khoang dưới nhện. Bác sĩ sẽ cân nhắc đến các biện pháp điều trị phẫu thuật hoặc can thiệp mạch nếu cần thiết để ngăn ngừa việc chảy máu.

• Thực hiện phẫu thuật kẹp clip ưu tiên hơn đối với các túi phình kích thước không quá lớn và dễ tiếp cận
• Can thiệp mạch máu, thả Coil ưu tiên hơn đối với các túi phình ở vị trí khó tiếp cận. 

Để có thêm thông tin về bệnh lý túi phình mạch máu não bạn hãy tìm đọc một bài viết riêng ở mục thần kinh đã được đăng tải trước đó.

Hầu hết bệnh nhân cần được theo dõi sát ở khoa ICU nhiều ngày đến nhiều tuần hoặc lâu hơn.

Bác sĩ cần theo dõi sát các tình trạng của bệnh nhân như:

• Bất thường nhịp tim
• Động kinh
• Huyết khối tĩnh mạch chi dưới
• Viêm phổi
• Cân bằng điện giải
• Co thắt mạch máu não – đây là hiện tượng co thắt của các động mạch não, xảy ra trong những ngày đầu hoặc những tuần đầu sau một tình trạng xuất huyết khoang dưới nhện. Chinh hiện tượng co thắt mạch máu não này dẫn đến tình trạng nặng, thiếu máu não.

5. Tính mạng bệnh nhân có bị đe dọa?

Xuất huyết khoang dưới nhện là một bệnh lý nặng nề và nghiêm trọng. Nhiều bệnh nhân tử vong do nhóm bệnh lý này. Những bệnh nhân may mắn vượt qua cũng mắc nhiều vấn đề sức khỏe sau này.

Những bệnh nhân bị mức độ nặng có những vấn đề sức khỏe về sau như:

• Giảm trí nhớ
• Thay đổi tính cách
• Giảm khả năng tư duy
• Gặp khó khăn trong phát âm, đi lại hay các cử động khác

Ở một số bệnh nhân còn tàn phế, hay thậm chí tử vong vì xuất huyết khoang dưới nhện.

6. Khi có những vấn đề về xuất huyết khoang dưới nhện, bạn cần đi khám ở đâu?

Những cơ sở y tế có chuyên khoa ngoại thần kinh và can thiệp mạch máu não là những nơi có điều kiện để chẩn đoán và điều trị bệnh lý này

Xuất huyết khoang dưới nhện, một căn bệnh còn nhiều xa lạ với cộng đồng nhưng là một vấn đề sức khỏe lớn, là nguyên nhân của nhiều trường hợp tử vong cũng như tổn thương các chức năng thần kinh về sau.

Bác sĩ Ngô Minh Quân

Đỏ mắt là một triệu chứng chắc hẳn ai cũng đã từng mắc phải. Nhưng bạn đừng chủ quan vì rất có thể bạn đã bị xuất huyết dưới kết mạc. Vậy xuất huyết dưới kết mạc mắt là gì? Có đáng lo ngại hay không? Cùng Youmed tìm hiểu nhé!

>>Xem thêm: Xuất huyết dưới kết mạc mắt (đỏ mắt) có nguy hiểm hay không?