Y học thường thức: Viêm tụy cấp

Viêm tụy cấp là một bệnh lý thường gặp ở khoa cấp cứu các bệnh viện, người bệnh thường nhập viện với triệu chứng đau bụng cấp. Khoảng 10-15% trường hợp viêm tụy cấp diễn tiến nặng. Do đó cần nhận định, đánh giá mức độ nặng nhẹ, chẩn đoán sớm các trường hợp viêm tụy cấp nặng để có xử trí thích hợp làm giảm tỉ lệ tử vong. Bài viết sau đây của Thạc sĩ, Bác sĩ Thái Việt Nguyên sẽ cung cấp cho các bạn những thông tin cơ bản về tuyến tụy là gì, triệu chứng của viêm tụy cấp, chẩn đoán và điều trị viêm tụy cấp.

Tuyến tụy là cơ quan nào?

Tuyến tụy là một tuyến lớn phía sau dạ dày và nằm bên cạnh ruột non. Tụy giải phóng các enzyme tiêu hóa mạnh mẽ vào ruột non để hỗ trợ tiêu hóa thức ăn. Sản xuất các hormone insulin và glucagon. Những hormone này giúp cơ thể kiểm soát và chuyển hóa lượng glucose (đường) trong máu ở mức ổn định.

Xem thêm: Bí kíp bỏ túi những điều cần chuẩn bị trước khi đi khám bệnh Viêm tụy cấp

Viêm tụy cấp là gì?

Viêm tụy cấp là tình trạng viêm đột ngột diễn ra trong thời gian ngắn. Mức độ có thể từ khó chịu nhẹ đến một diễn tiến nghiêm trọng đe dọa tính mạng. Hầu hết những người bị viêm tụy cấp đều hồi phục hoàn toàn sau khi điều trị đúng. Trong trường hợp nghiêm trọng, viêm tụy cấp có thể dẫn đến tổn thương, nhiễm trùng tụy. Viêm tụy nặng cũng có thể gây hại cho các cơ quan quan trọng khác như tim, phổi và thận.

Nguyên nhân của viêm tụy cấp là gì?

Có nhiều nguyên nhân gây viêm tụy cấp nhưng có khoảng từ 60-75% là do sỏi và do rượu. Rượu bia là một nguyên nhân rất phổ biến, đặc biệt hay gặp ở những người nghiện rượu hoặc lạm dụng rượu trong thời gian dài.

Xem thêm: Ngộ độc rượu và những điều cần biết

Những nguyên nhân khác ít gặp hơn như:

• Do thuốc: một số loại thuốc có thể thúc đẩy vào một cơn viêm tụy cấp
• Di truyền: viêm tụy cấp cũng có thể xảy ra với tính chất di truyền và thường gặp ở trẻ em và người trẻ
• Vô căn: khoảng 20% trường hợp viêm tụy cấp không tìm thấy được nguyên nhân. Những trường hợp này gọi là viêm tụy cấp vô căn.

Viêm tụy cấp có những triệu chứng gì ?

Những triệu chứng thường gặp của viêm tụy cấp là :

• Đau bụng: xảy ra ở 95% trường hợp viêm tụy cấp. Đau ở vùng bụng trên và có thể lan ra sau lưng. Thường đạt đỉnh sau hơn 30 phút, có thể kéo dài nhiều giờ đến nhiều ngày. Có thể giảm chút ít khi ngồi cúi người ra trước hoặc nằm nghiêng trái.
• Buồn nôn và nôn: xảy ra ở 85% trường hợp. Nôn xong vẫn thấy không giảm đau.
• Sốt : Sốt gặp ở 60% trường hợp, có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao.

Chẩn đoán viêm tụy cấp như thế nào?

Chẩn đoán viêm tụy cấp có thể khó khăn vì các dấu hiệu của viêm tụy cấp khá giống với một vài tình trạng đau bụng cấp khác. Chẩn đoán thường được dựa trên khai thác tiền sử bệnh, thăm khám và các xét nghiệm. Một số xét nghiệm bác sĩ có thể yêu cầu như xác định nồng độ của 2 loại enzyme tiêu hóa là amylase và lipase trong máu. Nồng độ 2 chất này trong máu tăng cao gợi ý đến viêm tụy cấp. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu siêu âm bụng hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT-scan) hay chụp cộng hưởng từ (MRI) để khảo sát tuyến tụy. Số lượng và loại xét nghiệm được yêu cầu sẽ được điều chỉnh tùy theo mức độ nghiêm trọng của bệnh và nguyên nhân tiềm ẩn.

Một số xét nghiệm khác có thể được chỉ định như :

• Xét nghiệm đường huyết để xem tụy có tạo ra đủ insulin không,
• Sinh thiết
• Trong các giai đoạn tiến triển bệnh, bác sĩ có thể yêu cầu làm thêm một số xét nghiệm máu, nước tiểu và phân.

Điều trị viêm tụy cấp như thế nào ?

Mục tiêu điều trị viêm tụy cấp là làm giảm viêm tụy và khắc phục nguyên nhân cơ bản. Điều trị thường yêu cầu nhập viện ít nhất một vài ngày.

Viêm tụy nhẹ

Viêm tụy nhẹ thường tự khỏi với sự hỗ trợ đơn giản, tuy nhiên cần phải theo dõi, sử dụng thuốc để kiểm soát cơn đau và truyền dịch. Nếu bạn buồn nôn hoặc nôn, bạn có thể không được phép ăn bất cứ thứ gì trong những ngày đầu.

Viêm tụy trung bình đến nặng

Viêm tụy trung bình đến nặng đòi hỏi phải theo dõi và chăm sóc hỗ trợ nhiều hơn. Điều này là do viêm tụy nặng có thể dẫn đến các biến chứng đe dọa tính mạng như tổn thương tim, phổi và thận. Những người bị viêm tụy ở mức độ nghiêm trọng, có thể được theo dõi chặt chẽ trong đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU)

Trong thời gian nằm viện điều trị, bạn có thể được điều trị với một hoặc nhiều phương pháp sau :

• Truyền dịch
• Nhiều bệnh nhân không thể ăn được trong những ngày đầu của bệnh. Do đó, có tể bạn sẽ được cho ăn qua một ống thông đặt từ mũi hoặc miệng đi vào ruột non. Nếu bằng ống thông vẫn không cung cấp đủ dinh dưỡng cho bạn, có thể bạn sẽ được nuôi ăn qua đường tĩnh mạch.

• Khoảng 30% những người bị viêm tụy cấp nặng có thể bị nhiễm trùng. Do đó, thuốc kháng sinh có thể ngăn ngừa nhiễm trùng và kiểm soát những nhiễm trùng đã có.
• Đối với những người bị viêm tụy do sỏi mật : bạn có thể được nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) để giải áp đường mật. Sau đó thường được đề nghị cắt túi mật để ngừa tái phát.

Viêm tụy cấp là một bệnh đau bụng cấp tính, có thể diến tiến đến tử vong. Do đó cần được phát hiện và điều trị sớm. Mọi thông tin bài viết mang tính chất tham khảo. Hãy đi đến bệnh viện kiểm tra nếu bạn có những triệu chứng như trên.