Khám phá hiện tượng rối loạn nội tiết bên trong cơ thể

Rối loạn nội tiết là sự mất cân bằng hormon trong cơ thể, gây ra nhiều ảnh hưởng tới sức khỏe. Việc hệ nội tiết bị rối loạn gây ra các triệu chứng bất thường và cảnh báo các bệnh lý tiềm ẩn. Hãy cùng YouMed tìm hiểu về chứng rối loạn này nhé!

Rối loạn nội tiết là gì?

Rối loạn nội tiết là bệnh lý liên quan đến các tuyến nội tiết của cơ thể. Hệ thống nội tiết sản xuất hormone, là những tín hiệu hóa học được gửi ra ngoài hoặc được tiết ra, qua đường máu. Hormone giúp cơ thể điều chỉnh các quá trình, chẳng hạn như thèm ăn, thở, tăng trưởng, cân bằng chất lỏng, nữ hóa và nam hóa, và kiểm soát cân nặng.

Hệ thống nội tiết bao gồm một số tuyến: tuyến yên và vùng dưới đồi trong não, tuyến thượng thận ở thận và tuyến giáp ở cổ, cũng như tuyến tụy, buồng trứng và tinh hoàn. Dạ dày, gan và ruột cũng tiết ra các hormone liên quan đến tiêu hóa. Hầu hết các rối loạn nội tiết phổ biến liên quan đến hoạt động không đúng của tuyến tụy và tuyến yên, tuyến giáp và tuyến thượng thận.

Một số bệnh rối loạn nội tiết

Các rối loạn nội tiết phổ biến bao gồm đái tháo đường, to cực (sản xuất quá mức hormone tăng trưởng), bệnh Addison (giảm sản xuất hormone của tuyến thượng thận), hội chứng Cushing (nồng độ cortisol cao trong thời gian dài), bệnh Graves (loại cường giáp dẫn đến sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp), viêm tuyến giáp Hashimoto (bệnh tự miễn dẫn đến suy giáp và sản xuất thấp hormone tuyến giáp), cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức), suy giáp(tuyến giáp hoạt động kém) và prolactinoma (tuyến yên sản xuất quá mức prolactin). Những rối loạn này thường có các triệu chứng lan rộng, ảnh hưởng đến nhiều bộ phận của cơ thể và có thể ở mức độ nghiêm trọng từ nhẹ đến rất nặng. Phương pháp điều trị phụ thuộc vào tình trạng rối loạn cụ thể nhưng thường tập trung vào việc điều chỉnh sự cân bằng hormone bằng cách sử dụng hormone tổng hợp.

Các triệu chứng của rối loạn nội tiết là gì?

Các triệu chứng của rối loạn nội tiết có thể từ nhẹ hoặc thậm chí không tồn tại đến nghiêm trọng và ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể và cảm giác hạnh phúc nói chung của bạn. Các triệu chứng cụ thể phụ thuộc vào phần cụ thể của hệ thống nội tiết bị ảnh hưởng.

Các triệu chứng phổ biến của bệnh tiểu đường

Đái tháo đường là rối loạn nội tiết phổ biến nhất và xảy ra khi tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc cơ thể không thể sử dụng insulin sẵn có. Các triệu chứng của cả bệnh tiểu đường loại 1 và loại 2 bao gồm:

• Khát hoặc đói quá mức
• Mệt mỏi
• Đi tiểu thường xuyên
• Buồn nôn và nôn mửa
• Giảm hoặc tăng cân không giải thích được
• Thay đổi tầm nhìn

Các triệu chứng phổ biến của chứng to cực

Bệnh to cực là một rối loạn trong đó tuyến yên sản xuất quá mức hormone tăng trưởng. Điều này dẫn đến các triệu chứng phát triển quá mức, đặc biệt là bàn tay và bàn chân. Các triệu chứng của bệnh to cực bao gồm:

• Môi, mũi hoặc lưỡi lớn bất thường
• Bàn tay hoặc bàn chân to hoặc sưng to bất thường
• Thay đổi cấu trúc xương mặt
• Đau nhức cơ thể và khớp
• Giọng sâu
• Mệt mỏi và suy nhược
• Nhức đầu
• Sự phát triển quá mức của xương và sụn và da dày lên
• Rối loạn chức năng tình dục, bao gồm giảm ham muốn tình dục
• Chứng ngưng thở lúc ngủ
• Suy giảm thị lực

Các triệu chứng thường gặp của bệnh Addison

Bệnh Addison xảy ra bởi sự giảm sản xuất cortisol và aldosterone do tổn thương tuyến thượng thận. Các triệu chứng phổ biến của bệnh Addison bao gồm:

• Phiền muộn
• Bệnh tiêu chảy
• Mệt mỏi
• Đau đầu
• Tăng sắc tố da (xuất hiện màu đồng)
• Hạ đường huyết (đường huyết thấp)
• Ăn mất ngon
• Huyết áp thấp ( hạ huyết áp )
• Trễ kinh
• Buồn nôn , có hoặc không có nôn
• Thèm muối
• Giảm cân không giải thích được
• Yếu (mất sức)

Các triệu chứng thường gặp của hội chứng Cushing

Hội chứng Cushing phát sinh do dư thừa cortisol, được sản xuất bởi tuyến thượng thận. Các triệu chứng của hội chứng Cushing bao gồm:

• Bướu trâu (mỡ giữa hai bả vai)
• Đổi màu da như bầm tím
• Mệt mỏi
• Cảm thấy rất khát
• Mỏng và yếu xương ( loãng xương )
• Đi tiểu thường xuyên
• Đường huyết cao (tăng đường huyết)
• Cao huyết áp ( tăng huyết áp )
• Khó chịu và thay đổi tâm trạng
• Béo phì phần trên của cơ thể
• Mặt tròn “mặt trăng”
• Yếu (mất sức)

Các triệu chứng phổ biến của bệnh Graves

Bệnh Graves là một loại cường giáp dẫn đến sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp. Các triệu chứng phổ biến của bệnh Graves bao gồm:

• Mắt lồi ( bệnh mắt của Graves )
• Bệnh tiêu chảy
• Khó ngủ
• Mệt mỏi và suy nhược
• Bướu cổ (phì đại tuyến giáp)
• Không dung nạp nhiệt độ
• Nhịp tim không đều
• Khó chịu và thay đổi tâm trạng
• Nhịp tim nhanh (nhịp tim nhanh)
• Da dày hoặc đỏ ở ống chân
• Rung động
• Giảm cân không giải thích được

Các triệu chứng thường gặp của bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto

Viêm tuyến giáp Hashimoto, hoặc viêm tuyến giáp tự miễn dịch, là tình trạng tuyến giáp bị hệ thống miễn dịch nhắm mục tiêu, dẫn đến suy giáp và sản xuất ít hormone tuyến giáp. Thông thường, viêm tuyến giáp Hashimoto không có triệu chứng, nhưng các triệu chứng có thể bao gồm:

• Không dung nạp lạnh
• Táo bón
• Tóc khô và rụng
• Mệt mỏi
• Bướu cổ (phì đại tuyến giáp)
• Đau khớp và cơ
• Trễ kinh
• Nhịp tim chậm lại
• Tăng cân

Các triệu chứng phổ biến của cường giáp

Cường giáp là một tình trạng đặc trưng bởi tuyến giáp hoạt động quá mức. Các triệu chứng phổ biến của cường giáp bao gồm:

• Bệnh tiêu chảy
• Khó ngủ
• Mệt mỏi
• Bướu cổ (phì đại tuyến giáp)
• Không dung nạp nhiệt độ
• Khó chịu và thay đổi tâm trạng
• Nhịp tim nhanh (nhịp tim nhanh)
• Rung động
• Giảm cân không giải thích được
• Yếu (mất sức)

Các triệu chứng thường gặp của suy giáp

Suy giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động kém và sản xuất quá ít hormone tuyến giáp. Thông thường, suy giáp có thể không có triệu chứng hoặc rất nhẹ. Các triệu chứng phổ biến của suy giáp bao gồm:

• Không dung nạp lạnh
• Táo bón
• Giảm tiết mồ hôi
• Tóc khô
• Mệt mỏi
• Bướu cổ (phì đại tuyến giáp)
• Đau khớp và cơ
• Trễ kinh
• Nhịp tim chậm lại
• Khuôn mặt bị sưng
• Tăng cân không giải thích được

>> Xem thêm: Suy giáp: Triệu chứng nguyên nhân và điều trị

Các triệu chứng phổ biến của prolactinoma

Prolactinoma phát sinh khi tuyến yên bị rối loạn chức năng tạo ra dư thừa hormone prolactin, có chức năng sản xuất sữa mẹ. Prolactin dư thừa có thể dẫn đến các triệu chứng như:

• Rối loạn cương dương
• Khô khan
• Mất ham muốn tình dục
• Trễ kinh
• Sản xuất sữa không giải thích được

Các triệu chứng nghiêm trọng có thể cho thấy tình trạng đe dọa tính mạng

Trong một số trường hợp, rối loạn nội tiết có thể đe dọa tính mạng. Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn hoặc người xung quanh có bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng nào sau đây có thể cho thấy tình trạng đe dọa tính mạng, bao gồm:

• Lú lẫn hoặc mất ý thức dù chỉ trong giây phút ngắn ngủi
• Huyết áp thấp nguy hiểm (hạ huyết áp cực độ)
• Nhịp tim chậm nguy hiểm
• Mất nước
• Trầm cảm hoặc lo lắng
• Khó thở
• Các vấn đề về mắt, bao gồm khô, kích ứng, áp lực, đau hoặc phồng
• Mệt mỏi nghiêm trọng hoặc suy nhược
• Nghiêm trọng, không giải thích được đau đầu
• Nôn mửa dữ dội và tiêu chảy
• Rối loạn giấc ngủ

Nguyên nhân nào gây ra rối loạn nội tiết?

• Bệnh to cực, sản xuất quá mức hormone tăng trưởng và prolactinoma, sản xuất quá mức hormone prolactin, do tổn thương tuyến yên
• Bệnh Addison và hội chứng Cushing, các rối loạn liên quan đến sự thay đổi nồng độ hormone do tuyến thượng thận sản xuất
• Bệnh đái tháo đường, phát sinh khi tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc khi cơ thể không thể đáp ứng với insulin hiện có
• Các yếu tố môi trường hoặc dinh dưỡng, chẳng hạn như thiếu i-ốt trong bệnh suy giáp, có thể ảnh hưởng đến sản xuất hormone
• Các yếu tố di truyền, có thể đóng một vai trò trong rối loạn nội tiết, đặc biệt là với bệnh tiểu đường và các rối loạn khác, chẳng hạn như viêm tuyến giáp tự miễn dịch hoặc viêm tuyến giáp Hashimoto
• Cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức), suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém), bệnh Graves (một loại cường giáp dẫn đến sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp) và viêm tuyến giáp Hashimoto (bệnh tự miễn dẫn đến suy giáp), tất cả đều do các vấn đề về tuyến giáp

Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chính xác của một rối loạn nội tiết cụ thể không được biết đến. Thông thường, các hormone tương tác với nhau. Do đó, các triệu chứng của một rối loạn nội tiết cụ thể có thể không đặc hiệu. Điều quan trọng là phải đi khám bệnh, vì khi đánh giá trực tiếp nồng độ hormone có thể giúp tìm và khắc phục nguyên nhân cơ bản của sự mất cân bằng hormone.

Các yếu tố nguy cơ của rối loạn nội tiết là gì?

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển các rối loạn nội tiết. Không phải tất cả những người có yếu tố nguy cơ sẽ bị rối loạn nội tiết. Các yếu tố nguy cơ gây rối loạn nội tiết bao gồm:

• Mức cholesterol tăng cao
• Tiền sử gia đình bị rối loạn nội tiết
• Không hoạt động
• Tiền sử cá nhân về các rối loạn tự miễn dịch, chẳng hạn như bệnh tiểu đường
• Ăn kiêng
• Mang thai (trong các trường hợp như cường giáp )
• Phẫu thuật gần đây, chấn thương, nhiễm trùng hoặc chấn thương nghiêm trọng

Giảm nguy cơ rối loạn nội tiết

Trong khi nhiều rối loạn nội tiết là do di truyền hoặc phát sinh không rõ lý do, một số có thể liên quan đến các yếu tố lối sống có thể điều chỉnh được. Bạn có thể giảm nguy cơ mắc một số rối loạn nội tiết, chẳng hạn như suy giáp, bằng cách:

• Ăn một chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh
• Sống một lối sống lành mạnh, bao gồm cả hoạt động thể chất thường xuyên

Rối loạn nội tiết điều trị như thế nào?

Trong nhiều trường hợp, rối loạn nội tiết có thể không có triệu chứng hoặc đủ nhẹ để không cần điều trị. Các triệu chứng có thể phát sinh do sản xuất dư thừa hormone hoặc thiếu hụt hormone. Khi các triệu chứng của rối loạn nội tiết gây khó chịu, chúng thường có thể được điều trị bằng cách điều chỉnh sự mất cân bằng hormone. Điều này thường được thực hiện bằng cách sử dụng hormone tổng hợp. Trong những trường hợp chẳng hạn như ung thư biểu mô tuyến, nơi một khối u không phải ung thư chịu trách nhiệm về các triệu chứng, phẫu thuật hoặc xạ trị có thể được sử dụng. Thông thường, chẩn đoán và điều trị nguyên nhân cơ bản của rối loạn nội tiết sẽ giải quyết các triệu chứng.

Biến chứng tiềm ẩn của rối loạn nội tiết là gì?

Trong khi hầu hết các rối loạn nội tiết đều nhẹ và chậm tiến triển, một số rối loạn nội tiết nhất định có thể dẫn đến các biến chứng theo thời gian vì tín hiệu nội tiết không cân bằng ảnh hưởng đến các quá trình bình thường của cơ thể. Trong trường hợp mắc bệnh Addison và đặc biệt là suy giáp, các cơn cấp tính hoặc khủng hoảng có thể có các biến chứng nghiêm trọng. Bệnh tiểu đường cũng có thể có các biến chứng đe dọa tính mạng. Các biến chứng của rối loạn nội tiết không được điều trị hoặc kiểm soát kém có thể nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng trong một số trường hợp. Bạn có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng bằng cách tuân theo kế hoạch điều trị mà bạn và chuyên gia chăm sóc sức khỏe thiết kế dành riêng cho bạn. Các biến chứng của một số rối loạn nội tiết bao gồm:

• Lo lắng hoặc mất ngủ (trong nhiều tình trạng tuyến giáp)
• Hôn mê (trong suy giáp)
• Trầm cảm (trong nhiều tình trạng tuyến giáp)
• Bệnh tim
• Tổn thương thần kinh
• Tổn thương hoặc hỏng hóc nội tạng
• Chất lượng cuộc sống kém

Phương pháp điều trị hiện đại thường khá hiệu quả đối với các rối loạn nội tiết. Hiếm khi xảy ra các hậu quả nặng nề của rối loạn chức năng nội tiết. Tuy nhiên, rối loạn nội tiết không được điều trị có thể có các biến chứng lan rộng khắp cơ thể. Vì vậy khi có bất kỳ dấu hiệu nào, bạn nên đi gặp bác sĩ nhé!