Cách tự bấm huyệt chống say xe hiệu quả bạn đã biết?

Say xe là nỗi “ám ảnh kinh hoàng” của nhiều người khi di chuyển bằng tàu, xe, máy bay, … Vì vậy, say xe ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống, sinh hoạt. Có nhiều phương pháp chữa say xe khác nhau, từ Y học hiện đại đến Y học cổ truyền. Vậy bấm huyệt chống say xe như thế nào và hiệu quả ra sao? Hãy cũng Thạc sĩ Bác sĩ Y học cổ truyền Dư Thị Cẩm Quỳnh tìm hiểu qua bài viết dưới đây. 

Say xe là gì?

Các triệu chứng say xe lần đầu tiên được mô tả bởi Hippocrates, ông đã viết, “xảy ra khi đi thuyền trên biển thì chuyển động làm cơ thể con người bị rối loạn.” Triệu chứng chính của say tàu xe là buồn nôn (nausea), có nguồn gốc từ naus trong tiếng Hy Lạp, có nghĩa là tàu.

Say xe, hay say tàu xe là một hội chứng phổ biến và phức tạp xảy ra khi kích thích quá mức của hệ thống tiền đình do chuyển động. Chứng say xe được gây ra bởi các dạng chuyển động cụ thể, đặc biệt lặp đi lặp lại, làm tăng tốc và giảm tốc chuyển động xoay đầu và theo tuyến tính; hoặc do xung đột giữa các tín hiệu đầu vào được tiếp nhận từ tiền đình, thị giác và cơ quan nhận cảm của cơ thể.

Chứng say xe là nhóm các triệu chứng bao gồm buồn nôn, kèm theo khó chịu ở bụng, nôn, chóng mặt, nhợt nhạt, vã mồ hôi, và các triệu chứng có liên quan khác.

Xem thêm: Buồn nôn và nôn, những điều cần biết!

Vì sao bấm huyệt có thể chữa say xe?

Y học cổ truyền cho rằng say tàu xe thuộc phạm vi của chứng Huyễn vựng. Huyễn vựng do các nguyên nhân dưới đây:

• Phần nhiều do nội thương hư tổn khiến cho khí huyết hư nhược, cơ thể suy yếu.
• Do tâm lý lâu ngày uất ức, không thoải mái, ảnh hưởng đến chức năng của Vị (dạ dày).
• Do đàm hỏa đi ngược lên trên, làm nhiễu loạn khiến khí huyết không nuôi dưỡng được não, mắt và tai (thanh khiếu). Từ đó, cơ thể tiếp nhận và xử lý thông tin bị sai lệch.

Bấm huyệt cũng dựa trên nguyên lý về huyệt vị, kinh lạc, tạng phủ, khí huyết của châm cứu. Bằng cách kích thích các huyệt đạo trên cơ thể; thông qua hệ thống kinh lạc khắp toàn cơ thể mà điều chỉnh hoạt động chức năng của khí huyết tạng phủ, để đạt được mục đích chữa bệnh.

Bấm huyệt chống say xe có hiệu quả?

Trong nghiên cứu thử nghiệm tác động lên nhóm huyệt Nội quan và Túc tam lý, người ta ghi nhận kết quả giảm các triệu chứng của say xe thông qua cơ chế tác động điều hòa các tín hiệu tế bào thần kinh và các hormone hoạt động ở nhân tiền đình.

Trong những năm gần đây, các nhà nghiên cứu trên thế giới đã phát triển băng đeo cổ tay “Acuband” cố định tại vị trí huyệt Nội quan. Băng đeo này có cơ chế tác động tương tự như bấm huyệt; ghi nhận hiệu quả giảm các triệu chứng say xe và giảm các nhu động bất thường của dạ dày như buồn nôn, nôn. Băng đeo cổ tay này hiệu quả, tiện dụng và sử dụng nhiều lần.

Cách bấm huyệt điều trị say xe

Xác định huyệt, dùng ngón tay cái day nhẹ huyệt 2 – 3 vòng rồi ấn các huyệt như sau:

• Huyệt Nội quan: Từ giữa nếp gấp trước cổ tay đo lên 2 thốn (tương đương khoảng cách của bề ngang 3 ngón tay là ngón trỏ, giữa và áp út), huyệt ở giữa hai gân cơ gan tay dài và gân cơ gấp cổ tay quay.
• Huyệt Cưu vĩ: huyệt ở trên đường dọc chính giữa ngực bụng; sát đầu mũi xương ức, dưới mũi ức 0,5 thốn.
• Huyệt Túc tam lý: Huyệt ở hõm dưới ngoài của xương bánh chè đo xuống 3 thốn, cách bờ ngoài lồi củ chày 1 khoát ngón tay.

Trong đó, “thốn” là đơn vị đo lường khoảng cách được áp dụng trong châm cứu từ ngày xưa. Thốn ở mỗi người là khác nhau, nên khi xác định huyệt cần sử dụng thốn của chính người đó để đo lường.

Chỉ định, chống chỉ định

• Chỉ định bấm huyệt ở người dễ say tàu xe, có tiền sử say tàu xe trước đó.
• Chống chỉ định bấm huyệt trên vùng da có vị trí huyệt bị viêm; nhiễm lở loét; hoặc người có những bệnh lý đang như bệnh ưa chảy máu; bệnh truyền nhiễm cấp tính; người bệnh thể trạng suy kiệt.
• Thận trọng khi bấm huyệt ở phụ nữ có thai.

Xem thêm: Bà bầu uống thuốc chống say tàu xe có được không?

Quy trình điều trị trong bao lâu?

Trước khi đi tàu xe 30 phút, tiến hành day bấm nhẹ nhàng các huyệt trên. Khi lên tàu xe, có thể tiếp tục dùng ngón tay day bấm nhẹ vào các huyệt trên nhằm duy trì, kéo dài hiệu quả.

Lưu ý, kiêng kỵ khi bấm huyệt chống say xe

Bấm huyệt chống say xe đúng phương pháp sẽ giúp cải thiện các triệu chứng do say tàu xe gây ra.

Tuy nhiên, để bấm huyệt chữa say xe đạt được hiệu quả, cần lưu ý như sau:

• Khi thực hiện bấm huyệt; người bấm huyệt phải cần dùng ngón tay cái day và ấn với lực vừa đủ lên huyệt. Nên dùng phần đầu ngón tay để thực hiện các động tác day và ấn; không dùng phần móng tay để tránh tình trạng tổn thương da tại chỗ.
• Chú ý không nên uống rượu bia, sử dụng các chất kích thích như cà phê, nước trà đặc; không nên ăn no quá hay để quá đói. Nên ăn nhẹ trước khi lên xe khoảng 1 tiếng đồng hồ.
• Khi đi xe nên giữ tinh thần thoải mái, lạc quan và tránh lo âu, sợ hãi để không làm tình trạng say xe nặng thêm.
• Thường xuyên luyện tập thể thao, thư giãn nghỉ ngơi phù hợp để tinh thần luôn ổn định và cải thiện sức khỏe tốt hơn.

Những phương pháp Đông y khác chữa say xe

Y học cổ truyền có nhiều phương pháp chữa say xe khác nhau.

Có thể sử dụng kết hợp một số loại dược liệu có sẵn từ tự nhiên như gừng tươi; vỏ quả quýt; vỏ quả tắc (quất)… giúp điều hòa hoạt động của dạ dày và chống nôn ói.

Xem thêm: Trà gừng và các lợi ích cho sức khỏe

Bên cạnh đó, người bệnh có thể sử dụng phương pháp nhĩ châm – cài nhĩ hoàn một số huyệt vị ở loa tai đem lại hiệu quả giảm các triệu chứng say xe.

Bấm huyệt chống say xe có hiệu quả khi bạn tìm đúng huyệt và day ấn với lực vừa đủ lên huyệt. Khi đó, tình trạng buồn nôn hay khó chịu do say xe sẽ giảm đi đáng kể. Hy vọng với cách bấm huyệt chữa say xe trên đây bạn có thể áp dụng cho bản thân và người thân trong gia đình để giảm tình trạng say xe.