Ong đen: Vị thuốc từ Ong với công dụng bất ngờ

Ong đen còn được gọi là Ong mướp, Ô phong, Hùng phong tượng phong, Trúc phong. Dược liệu còn có tên khoa học là Xylocoba dissimilis (Lep). Thuộc họ ong Apidae. Theo Đông y, tác dụng của Ong đen là thanh nhiệt, tả hỏa khử phong dùng trong những trường hợp sâu răng, miệng lở loét, đau cổ họng, trẻ con bị kinh phong.

Ong đen là gì?

Mô tả

Ong đen có nhiều tên gọi khác nhau với nhiều lý giải. Dược liệu được gọi là Trúc phong, trong đó trúc là cây tre, cây nứa; phong là con ong, vì con ong này sống trong đốt tre cho nên có tên như vậy. Còn gọi là Ong mướp vì thường thấy nó đến hút mật ở hoa mướp. Hùng là gấu, tượng là voi đều là những con vậy to vì ong này so với ong mật thì to hơn như con gấu đối với con voi nhưng con vật khác.

Ong đen có màu đen, thân to và tù, dài chừng 0.5 cm, toàn thân có lông mềm. Dược liệu có màu đen nhạt, phía lưng có lông màu vàng nhạt, chân ngắn, đen, cánh màu lam tím, óng ánh, mềm, nhìn qua được. Thường sống trong những hốc cây mục hay trong thân cây tre, cây nứa, có thể sâu tới 30 cm hay hơn.

Trong thân cây nứa, ong chia thành nhiều ngăn. Trong ngăn có phấn hoa và mật, đồng thời chúng dùng để đẻ trứng.

Phân bố, chế biến

Ong đen sống khắp nơi, ở đồng bằng cũng như miền núi. Tuy nhiên tại nước ta dược liệu này còn ít được chú ý khai thác.

Tại miền Nam Trung quốc, người ta thường bắt Ong đen vào mùa thu đông, đây là mùa ong thường hay sống trong ống tre nứa. Sau khi xác định được vị trí của Ong, người ta nút kín ống tre hay ống nứa lại. Sau đó dùng lửa hơ nóng để ong chết, chẻ ra để lấy mà dùng.

Dược liệu này nếu bảo quản không kĩ rất dễ bị mốc mọt, nên cần phải sấy cho khô trước khi bảo quản. Không nên phơi nắng vì dễ làm dược liệu dễ hỏng và mốc mọt hơn. Ong đen có thể là một nguồn xuất khẩu quan trọng, cần chú ý khai thác hơn.

Thành phần hóa học

Hiện tại chưa có nhiều tài liệu nghiên cứu về hoạt chất có trong dược liệu. Có thể người ta sử dụng chủ yếu là chất độc của nọc ong vì ong đen cũng có nọc, đốt cũng đau buốt như ong mật.

Công dụng của Ong đen

Ong đen là một vị thuốc được dùng từ lâu đời trong nhân dân. Theo tài liệu cổ, Ong đen có vị ngọt chua, tính hàn, không độc, quy vào 2 kinh Vị và Đại trường.

Tác dụng của Ong đen là thanh nhiệt, tả hỏa khử phong dùng trong những trường hợp sâu răng, miệng lở loét, đau cổ họng, trẻ con bị kinh phong.

Liều dùng hàng ngày: Dùng 2 đến 4 con tán nhỏ uống.

Chú ý: Theo tài liệu cổ, những người thể trạng hư hàn không nên dùng.

Bài thuốc có chứa Ong đen

Dược liệu này được sử dụng nhiều trong các bài thuốc, cụ thể như sau:

1. Chữa viêm họng, đau họng

Viêm họng là một bệnh tương đối phổ biến trong cộng đồng, thường xuất hiện vào giai đoạn chuyển mùa hoặc vào mùa lạnh. Viêm họng thường biểu hiện với tình trạng họng đau, có thể kèm ngứa và gây khó nuốt.

Ong đen dùng kết hợp với dược liệu khác để chữa viêm họng. Dùng ong tán thành bột mịn kết hợp với Bằng sa (hàn the), mỗi vị phân lượng bằng nhau, trộn đều. Mỗi ngày dùng uống 1 – 4 g với nước ấm. Ngoài ra có thể hòa bột ong với tỷ lệ 1/10 với nước, dùng bôi vào chỗ hàng ngày.

2. Điều trị ung nhọt, lở loét lâu ngày không khỏi

Có thể dùng Ong đen sấy khô, tán thành bột, rây mịn. Vệ sinh sạch sẽ vết thương, vết lở loét bằng nước muối hoặc lá trầu không. Rắc bột ong lên vết thương, mỗi ngày có thể thực hiện vài lần để tăng khả năng hồi phục.

3. Trị trẻ con động kinh, sốt cao, co giật

Bệnh động kinh (dân gian còn gọi là giật kinh phong) là một bệnh lý mãn tính xảy ra do sự bất thường trong não bộ. Nó dẫn tới sự kích thích đồng thời một nhóm các tế bào thần kinh của vỏ não, gây ra sự phóng điện đột ngột và không thể kiểm soát.

Dân gian thường sử dụng dược liệu như sau: Ong đen 2 con, tán thành bột mịn, dùng sắc với 200 ml nước, đến khi cạn còn 50 ml thì dùng uống hết một lần trong ngày. Có thể gia thêm đường để cải thiện hương vị.

Bài viết trên đã cung cấp thêm thông tin về dược liệu Ong đen. Tuy nhiên vẫn chưa có nhiều nghiên cứu về vị thuốc này. Quý độc giả không nên tự sử dụng dược liệu, cần tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi dùng để đạt hiệu quả tốt nhất.