Nguyên tắc sử dụng thuốc kháng sinh an toàn và hiệu quả

Việc sử dụng kháng sinh tại Việt Nam hiện nay đã tăng vọt trong những năm gần đây và Việt Nam được đưa vào danh sách các nước có tỉ lệ kháng kháng sinh cao nhất thế giời. Vì vậy, hãy cùng Youmed tìm hiểu các nguyên tắc sử dụng kháng sinh nhé!

1.     Lựa chọn đúng kháng sinh và liều lượng

Vi sinh vật là những sinh vật có kích thước rất nhỏ bao gồm vi khuẩn, virus, nấm… là những tác nhân gây ra bệnh cho con người. Những bệnh gây ra bởi vi khuẩn thì sử dụng kháng sinh mới có hiệu quả. Nguyên tắc sử dụng kháng sinh là lựa chọn kháng sinh phụ thuộc vào 2 yếu tố là người bệnh và vi khuẩn gây bệnh.

Các yếu tố liên quan đến người bệnh cần xem xét khi sử dụng bao gồm:

• Độ tuổi
• Tiền sử dị ứng
• Chức năng gan – thận
• Tình trạng suy giảm miễn dịch
• Mức độ nặng của bệnh
• Bệnh mắc kèm
• Nếu là phụ nữ: có thai hoặc đang cho con bú để cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ

Các yếu tố liên quan đến vi khuẩn, bao gồm:

• Loại vi khuẩn
• Độ nhạt cảm với kháng sinh của vi khuẩn

Sử dụng kháng sinh có ý kiến bác sĩ với mục đích giảm tỷ lệ đề kháng kháng sinh. Với kháng sinh mới, phổ rộng chỉ định sẽ bị hạn chế trừ khi bệnh nhân không còn đáp ứng với kháng sinh cũ.

Đối với các bệnh do virus gây ra như cảm lạnh, cúm, viêm họng, viêm phế quản thì sử dụng kháng sinh không có tác dụng.

Liều dùng của kháng sinh phụ thuộc vào nhiều yếu tố:

• Tuổi người bệnh
• Cân nặng
• Chức năng gan – thận
• Mức độ nặng của bệnh

Việc sử dụng không đủ liều sẽ dẫn đến thất bại trong điều trị và tăng tỉ lệ vi khuẩn kháng thuốc.

Bên cạnh đó đối với một số kháng sinh có độc tính cao cần phải đảm bảo nồng độ thuốc trong máu nằm trong khoảng cho phép để tránh gây độc cho người sử dụng.

2.     Sử dụng kháng sinh điều trị theo kinh nghiệm

Theo nguyên tắc sử dụng thuốc kháng sinh, điều trị kháng sinh theo kinh nghiệm khi chưa có bằng chứng về vi khuẩn học do không có điều kiện nuôi cấy hoặc không phát hiện được nhưng có bằng chứng lâm sàng rõ rệt về nhiễm khuẩn

Sử dụng kháng sinh phổ hẹp nhất gần với hầu hết tác nhân gây bệnh hoặc các vi khuẩn  gây nên tình trạng nhiễm khuẩn đó

Kháng sinh phải đến được vị trí nhiễm khuẩn và nồng độ hiệu quả nhưng không gây độc.

Luôn phải cập nhật tình hình dịch tễ và độ nhạy cảm vi khuẩn để lựa chọn kháng sinh phù hợp

3.     Lựa chọn đường sử dụng thuốc

Đường uống là đường dùng được sử dụng và ưu tiên hàng đầu vì tiện dụng, an toàn. Tuy nhiên cần lưu ý lựa chọn kháng sinh ít bị ảnh hưởng bởi thức ăn

Đường tiêm chỉ được sử dụng trong những trường hợp sau:

• Khả năng hấp thụ qua đường tiêu hóa bị ảnh hưởng
• Khi nồng độ kháng sinh trong máu cao, nhiễm khuẩn trầm trọng và phát triển nhanh

4.     Độ dài đợt sử dụng thuốc kháng sinh

Độ dài đợt điều trị phụ thuộc theo nguyên tắc sử dụng thuốc kháng sinh phụ thuộc vào tình trạng nhiễm khuẩn và sức đề kháng người bệnh

• Đối với trường hợp nhiễm khuẩn nhẹ và trung bình thường đạt kết quả qua 7 – 10 ngày
• Đối với trường hợp nhiễm khuẩn nặng, ở vị trí kháng sinh khó thâm nhập thì điều trị kéo dài hơn.
• Một số bệnh nhiễm khuẩn chỉ cần điều trị ngắn ngày: nhiễm khuẩn tiết niệu – sinh dục.
• Một số thuốc có tác dụng điều trị kéo dài cũng được dùng trong thời gian ngắn

5.     Dùng kháng sinh khi có đơn của bác sĩ

Nguyên tắc cơ bản khi sử dụng kháng sinh cần có đơn của bác sĩ và phải tuân theo yêu cầu như

• Dùng đúng liều lượng bác sĩ khuyến cáo
• Không bỏ sót liều
• Dùng đủ thời gian như bác sĩ đã yêu cầu kể cả khi bạn thấy khỏe hơn.

Không được tự ý sử dụng kháng sinh

• Để sử dụng kháng sinh phù hợp, bác sĩ cần xem xét nhiều yếu tố mới lựa chọn được vì vậy hãy ngưng tự ý sử dụng kháng sinh
• Không chia sẻ thuốc với người thân và bạn bè vì mỗi loại kháng sinh phù hợp với mỗi bệnh khác nhau
• Sử dụng sai thuốc làm chậm trong việc điều trị và gây nên nhiều hậu quả nghiêm trọng
• Không được để dành kháng sinh và tự ý sử dụng lại khi không có lời khuyên của bác sĩ

  

Trên đây là nguyên tắc cơ bản khi sử dụng kháng sinh mang lại an toàn và hiệu quả không những cho người bệnh mà còn cho cộng động. Hãy cùng nhau nâng cao kiến thức, tăng cường sự hiểu biết về sử dụng kháng sinh. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên lạc với đội ngũ bác sĩ Youmed nhé!