Suy tuyến thượng thận cấp và những điều cần biết

Suy tuyến thượng thận cấp xảy ra do cơ thể thiếu hụt corticoid cấp tính. Đây là mối quan ngại của y học do bệnh không có những triệu chứng đặc hiệu nên rất khó chẩn đoán. Theo các bác sĩ, tình trạng này là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong do thường được chẩn đoán và điều trị không đúng cách. Hãy cùng ThS.BS Vũ Thành Đô tìm hiểu về vấn đề này qua bài viết dưới đây. 

Suy tuyến thượng thận cấp là gì?

Suy tuyến thượng thận cấp là hệ quả của tình trạng thiếu hụt cortisol nghiêm trọng. Thông thường, người bị suy hoặc tổn thương tuyến thượng thận thường không sản xuất đủ lượng cortisol cần thiết. Người bị bệnh cần được cấp cứu và bổ sung cortisol nhanh chóng để tránh nguy hiểm cho tính mạng.

Những biểu hiện lâm sàng

Suy tuyến thượng thận cấp thường ít để lại các triệu chứng điển hình. Tuy nhiên, những biểu hiện sau đây thường được quan sát ở người mắc bệnh, bao gồm:

• Rối loạn tiêu hóa: đau ở phần trên rốn (thượng vị) hoặc hạ sườn rồi lan ra toàn bụng, nhưng bụng vẫn mềm khi sờ vào. Đôi khi người bệnh có thể đau bụng kèm buồn nôn, ói mửa.
• Rối loạn tâm thần: thường rất mệt và dẫn đến hôn mê. Bệnh nhân có thể nói sảng, lẫn lộn hoặc mất ý thức.
• Thường xuyên đau đầu, chóng mặt, run rẩy.
• Các dấu hiệu của mất nước như sút cân, có thể sốt cao dù không có dấu hiệu nhiễm trùng.
• Đau cơ và khớp. Các cơn đau thường diễn ra đột ngột và lan rộng ở lưng hoặc chân dưới.
• Bệnh nhân có cảm giác ớn lạnh, đổ mồ hôi nhiều ở mặt và lòng bàn tay, tim đập nhanh.
• Nhịp thở chậm.
• Huyết áp và đường huyết tụt.
• Người bệnh mệt mỏi, chán ăn, chuyển động chậm chạp.
• Da sậm màu. Một số trường hợp có thể bị nổi mẫn ngứa hoặc phát ban.

Nếu có một trong những biểu hiện trên, bạn nên liên hệ bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận cấp

Ở những người có tuyến thượng thận hoạt động bất thường, suy tuyến thượng thận cấp sẽ là hệ quả tất yếu. Tuyến thượng thận là cơ quan chịu trách nhiệm sản xuất các hormone cần thiết cho cơ thể, trong đó có cortisol. Khi bị suy hoặc tổn thương, tuyến này sẽ không thể cung cấp đủ lượng hormone. Do đó, bạn thường gặp phải nhiều vấn đề về sức khỏe.

Người bị suy tuyến thượng thận (hay mắc bệnh Addison) có nguy cơ cao bị suy tuyến thượng thận cấp. Do đó, có thể nói các nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận cũng là nguyên nhân dẫn đến cơn suy tuyến thượng thận cấp.

• Sử dụng corticoid trong thời gian dài và đột ngột ngưng dùng thuốc.
• Bị nhiễm khuẩn nặng, nhiễm nấm hoặc nhiễm virus.
• Có khối u.
• Dùng thuốc chống đông máu khiến tuyến thượng thận chảy máu dù không chấn thương.
• Hậu phẫu thuật tuyến thượng thận.

Khi mắc bệnh Addison, nếu không được điều trị nhanh chóng, nồng độ cortisol sẽ ngày càng suy giảm. Khi đó, nếu gặp phải những vấn đề sau, tình trạng suy sẽ càng nghiêm trọng và dẫn đến cơn suy cấp.

• Bị chấn thương nặng như tai nạn,…
• Cơ thể mất nước nghiêm trọng.
• Bị nhiễm khuẩn nặng.

Các biến chứng nguy hiểm

Suy tuyến thượng thận cấp là tình trạng cần được cấp cứu. Thông thường, nếu được điều trị kịp thời và đúng cách, người bệnh hoàn toàn có thể hồi phục và có cuộc sống khỏe mạnh.

Song bệnh cũng có thể để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu phát hiện chậm trễ, bao gồm:

• Sốc.
• Co giật.
• Hôn mê.
• Tử vong.

Những lựa chọn điều trị hiện nay

Để điều trị cơn suy thượng thận cấp, việc tiêm hydrocortisone vào tĩnh mạch hoặc vào cơ là lựa chọn hàng đầu. Người bệnh có thể được tiêm truyền nếu huyết áp đang quá thấp.

Bác sĩ khuyên bệnh nhân nên đến bệnh viện để tiếp tục điều trị và theo dõi sau khi trải qua cơn suy tuyến thượng thận cấp. Nếu bạn bị nhiễm trùng hoặc các vấn đề khác gây ảnh hưởng đến sức khỏe, bác sĩ sẽ cân nhắc những lựa chọn điều trị bổ sung.

Phòng ngừa suy tuyến thượng thận cấp

Do mức độ nghiêm trọng của tình trạng trên, việc phòng ngừa là vô cùng cần thiết. Dưới đây là một số nguyên tắc bạn cần nắm để phòng tránh tình trạng nguy hiểm này.

• Sử dụng corticoid theo hướng dẫn của bác sĩ, không ngưng thuốc đột ngột.
• Tránh để cơ thể mất nước.
• Đề phòng nhiễm khuẩn hoặc các yếu tố nguy cơ khác gây trầm trọng bệnh suy tuyến thượng thận.
• Điều trị phối hợp nhiều bệnh.
• Nâng cao sức đề kháng của bản thân bằng cách xây dựng chế độ ăn và sinh hoạt lành mạnh. Bạn nên cố gắng ăn uống đủ chất và tập thể dục thường xuyên. Bạn có thể bổ sung các loại thực phẩm chức năng hoặc vitamin khi được bác sĩ cho phép.

Người mắc bệnh Adddison nên được hướng dẫn tự tiêm hydrocortisone tại nhà trong trường hợp khẩn cấp. Hoặc nếu có chấn thương xảy ra, bệnh nhân nên biết cách tự tăng liều prednisone đường uống.

Ngoài ra, việc nhận biết sớm những dấu hiệu của cơn suy tuyến thượng thận cũng góp vai trò rất lớn cho quá trình điều trị. Nếu bạn đang điều trị suy tuyến thượng thận nhưng không thể tiếp tục dùng thuốc do nôn mửa, hãy thông báo với bác sĩ để được thay đổi liệu trình.

Suy tuyến thượng thận cấp là hệ quả thường gặp ở bệnh nhân bị suy tuyến thượng thận nhưng không được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Đây còn có thể là biến chứng sau đợt điều trị corticoid kéo dài hoặc ảnh hưởng bởi những bệnh nền khác. Do đó, bệnh nhân cần được cấp cứu nhanh chóng để không gây hại đến tính mạng. Ngoài ra, nếu có các biểu hiện bất thường, bạn cần nhanh chóng liên hệ phòng khám để được tư vấn và hỗ trợ.