Bạn biết gì về động kinh thùy thái dương?

Động kinh thùy thái dương thường bắt đầu từ vị trí thùy thái dương – một phần quan trọng trong não bộ. Nơi giữ chức năng xử lý cảm xúc, và đặc biệt là rất quan trọng với trí nhớ ngắn hạn của mỗi người. Một số triệu chứng của bệnh liên quan đến các chức năng vùng này, bao gồm: có cảm giác kỳ lạ – chẳng hạn như hưng phấn, deja vu hoặc sợ hãi. Hãy cùng Bác sĩ Nguyễn Văn Huấn tìm hiểu tất tần tật về động kinh thùy thái dương nhé. 

Tổng quan về động kinh thùy thái dương

Thùy thái dương là một trong 4 thùy lớn của não bộ. Động kinh thùy thái dương là hiện tượng một nhóm tế bào thần kinh nằm trong khu vực này phóng điện bất thường và quá mức gây ra nhiều thay đổi về vận động, ý thức, cảm giác và lâu dài sẽ ảnh hưởng đến tư duy, trí nhớ, cảm xúc… của người bệnh. Đây cũng là dạng động kinh cục bộ phổ biến nhất.

Động kinh thùy thái dương đôi khi được gọi là động kinh cục bộ giảm ý thức. Một số người vẫn nhận thức được những gì đang xảy ra. Tuy nhiên trong những cơn co giật dữ dội, người bệnh có thể trông tỉnh táo nhưng không phản ứng. Môi và tay của người bệnh có thể làm cho những chuyển động không mục đích, lặp đi lặp lại.

Động kinh thùy thái dương có thể xuất phát từ một khiếm khuyết giải phẫu hoặc sẹo ở thùy thái dương. Tuy vậy, nguyên nhân chính xác thì thường không rõ. Động kinh thùy thái dương được điều trị nội khoa bằng thuốc. Đối với một số người không đáp ứng với thuốc, phẫu thuật có thể là một lựa chọn.

Triệu chứng của bệnh động kinh thùy thái dương

Tiền triệu cảnh báo trước cơn động kinh thường được bệnh nhân miêu tả như một cảm giác bất thường (hào quang). Không phải tất cả những người bị động kinh thùy thái dương đều có hào quang, và không phải ai có hào quang cũng nhớ chúng.

Tiền triệu thực sự là phần đầu tiên của một cơn động kinh cục bộ trước khi ý thức bị suy giảm. Ví dụ về tiền triệu bao gồm:

• Cảm giác sợ hãi hoặc niềm vui bất chợt
• Trải nghiệm deja vu – một cảm giác rằng những gì đang xảy ra đã xảy ra trước đó
• Cảm nhận mùi hoặc vị lạ
• Thấy dâng trào trong bụng, tương tự như trên tàu lượn siêu tốc

Đôi khi động kinh thùy thái dương làm giảm khả năng đáp ứng của bạn với xung quanh. Loại động kinh thùy thái dương này thường kéo dài 30 giây đến hai phút. Các dấu hiệu và triệu chứng đặc trưng bao gồm:

• Mất nhận thức về môi trường xung quanh
• Nhìn chằm chằm
• Chép môi
• Nuốt hoặc nhai nhiều lần
• Chuyển động ngón tay bất thường, chẳng hạn như chuyển động chọn

Sau một cơn co giật thùy thái dương, người bệnh có thể có:

• Một khoảng bối rối và khó nói
• Không có khả năng nhớ lại những gì xảy ra trong cơn động kinh
• Không biết đã có một cơn động kinh
• Buồn ngủ cực độ

Trong các trường hợp cực đoan, những gì bắt đầu như một cơn động kinh thùy thái dương tiến triển thành một cơn co giật tonic-clonic (grand mal) toàn thân – có co giật và mất ý thức.

Khi nào nên đến khám bác sĩ

Tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức nếu bạn gặp các vấn đề sau đây:

• Cơn co giật kéo dài hơn năm phút.
• Hơi thở hoặc ý thức không trở lại sau khi cơn động kinh đã chấm dứt.
• Xuất hiện một cơn động kinh thứ hai ngay sau đó.
• Phục hồi không hoàn toàn sau khi cơn động kinh kết thúc.
• Phục hồi chậm hơn bình thường sau khi cơn động kinh kết thúc.
• Sốt cao.
• Có thai.
• Tiểu đường.
• Tự làm mình bị thương trong cơn động kinh.
• Cơn động kinh xuất hiện lần đầu tiên

Nguyên nhân nào gây ra bệnh động kinh thùy thái dương?

Trong trạng thái thức hay ngủ bình thường, các tế bào não tạo ra các hoạt động điện khác nhau. Nếu hoạt động điện trong nhiều tế bào não trở nên đồng bộ bất thường, sẽ gây ra tình trạng co giật. Nếu điều này xảy ra chỉ trong một khu vực não sẽ tạo ra một cơn động kinh cục bộ. Cơn động kinh thùy thái dương chính là một cơn động kinh cục bộ bắt nguồn từ một phần thùy thái dương.

Thông thường, nguyên nhân của động kinh thùy thái dương vẫn chưa được biết rõ. Tuy nhiên, chúng có thể là kết quả của một số bệnh lý, bao gồm:

• Chấn thương sọ não
• Nhiễm trùng, chẳng hạn như viêm não hoặc viêm màng não, hoặc có tiền sử nhiễm trùng tương tự
• Sẹo (gliosis) trong một phần của thùy thái dương được gọi là đồi hải mã
• Dị dạng mạch máu trong não
• Đột quỵ
• U não
• Hội chứng về di truyền

Bệnh động kinh thùy thái dương có thể để lại các biến chứng gì?

Theo thời gian, động kinh thùy thái dương lặp đi lặp lại có thể khiến phần não có chức năng học tập và trí nhớ (đồi hải mã) co lại. Mất tế bào não ở khu vực này gây ra vấn đề về trí nhớ.

Chẩn đoán bệnh động kinh thùy thái dương như thế nào?

Sau một cơn động kinh, người bệnh sẽ được thăm khám triệu chứng và tiền sử bệnh đầy đủ. Người bệnh có thể được đề nghị làm số xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây ra cơn động kinh.

Thăm khám và xét nghiệm thông thường

• Khám thần kinh. Bác sĩ có thể kiểm tra hành vi, khả năng vận động và chức năng thần kinh của bạn để xác định xem bạn có vấn đề gì với não và hệ thần kinh hay không.
• Xét nghiệm máu. Người bệnh lấy mẫu máu để kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng, bệnh di truyền, lượng đường trong máu hoặc mất cân bằng điện giải.

Hình ảnh học

• Điện não đồ (EEG). Các điện cực được gắn vào da đầu của bạn ghi lại hoạt động điện của não, xuất hiện dưới dạng các đường lượn sóng trên bản ghi EEG. Điện não đồ có thể tiết lộ liệu cơn động kinh có khả năng xảy ra lần nữa hay không. Bên cạnh đó, giúp loại trừ các tình trạng khác tương tự chứng động kinh.

• Chụp cắt lớp vi tính (CT). Chụp CT sử dụng tia X để thu được hình ảnh cắt ngang của não. Quét CT có thể tiết lộ những bất thường trong não của bạn có thể gây ra cơn động kinh, chẳng hạn như khối u, chảy máu và u nang.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI). MRI sử dụng nam châm và sóng vô tuyến mạnh mẽ để tạo ra một cái nhìn chi tiết về bộ não của bạn. Phương tiện này có thể phát hiện các tổn thương hoặc bất thường trong não dẫn đến co giật.
• Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET). Quét PET sử dụng một lượng nhỏ chất phóng xạ liều thấp tiêm vào tĩnh mạch. Điều này giúp hình dung các khu vực não và phát hiện các bất thường.
• SPECT. Xét nghiệm SPECT sử dụng một lượng nhỏ chất phóng xạ liều thấp được tiêm vào tĩnh mạch để tạo ra bản đồ 3 chiều. Qua đó, cho biết chi tiết về hoạt động lưu lượng máu trong não trong cơn động kinh

Các phương pháp điều trị bệnh động kinh thùy thái dương

Khi xuất hiện một cơn động kinh có thể là một tổn thương đơn độc. Bác sĩ sẽ xem xét điều trị nếu bạn có nhiều cơn động kinh xảy ra.

Mục tiêu tối ưu trong điều trị động kinh là tìm ra liệu pháp tốt nhất có thể để ngăn chặn cơn động kinh. Đồng thời, phương pháp này phải ít tác dụng phụ nhất.

Điều trị với thuốc

Nhiều loại thuốc có sẵn để điều trị động kinh thùy thái dương. Tuy nhiên, nhiều người không đạt được kiểm soát co giật chỉ bằng thuốc. Họ còn gặp các tác dụng phụ, bao gồm mệt mỏi, tăng cân và chóng mặt.

Tìm hiểu về tác dụng phụ của thuốc trước khi quyết định lựa chọn điều trị. Ngoài ra, hãy hỏi những tác dụng của thuốc động kinh và các loại thuốc khác mà bạn dùng.  Chẳng hạn như thuốc tránh thai, vì chúng có thể tương tác lẫn nhau.

Phương pháp điều trị khác

Khi thuốc chống động kinh không mang lại hiệu quả, các phương pháp điều trị khác có thể là một lựa chọn:

Phẫu thuật

Mục tiêu của phẫu thuật là ngăn chặn cơn động kinh xảy ra. Các bác sĩ phẫu thuật loại bỏ khu vực não nơi bắt đầu co giật. Ở một số người, các bác sĩ phẫu thuật có thể sử dụng liệu pháp laser điều trị bằng MRI như một cách ít xâm lấn hơn để phá hủy khu vực mô bị tổn thương gây ra động kinh.

Phẫu thuật hoạt động tốt nhất cho những người bị co giật luôn bắt nguồn từ cùng một nơi trong não của họ. Phẫu thuật nói chung không phải là một lựa chọn nếu cơn động kinh của bạn đến từ nhiều vùng não. Kể cả khi cơn động kinh cục bộ không xác định hoặc cơn động kinh đến từ một vùng não thực hiện các chức năng quan trọng.

Kích thích dây thần kinh phế vị

Một thiết bị được cấy bên dưới da ngực của bạn kích thích dây thần kinh phế vị ở cổ, gửi tín hiệu đến não của bạn để ức chế cơn động kinh. Với kích thích dây thần kinh phế vị, bạn vẫn có thể cần dùng thuốc, nhưng bạn có thể giảm liều.

Phản ứng thần kinh đáp ứng

Khi kích thích thần kinh đáp ứng, một thiết bị được cấy trên bề mặt não hoặc trong mô não có thể phát hiện hoạt động co giật. Sau đó cung cấp một kích thích điện đến khu vực được phát hiện để ngăn chặn cơn động kinh.

Liệu pháp ăn kiêng

Theo chế độ ăn kiêng có nhiều chất béo và ít carbohydrate, được gọi là chế độ ăn ketogen, có thể cải thiện kiểm soát động kinh.

Biện pháp khắc phục tại nhà:

Dưới đây là một số bước bạn có thể thực hiện để giúp kiểm soát động kinh:

• Uống thuốc đúng cách. Đừng điều chỉnh liều lượng trước khi nói chuyện với bác sĩ của bạn. Nếu bạn cảm thấy thuốc của bạn nên được thay đổi, hãy thảo luận với bác sĩ của bạn.
• Ngủ đủ. Thiếu ngủ có thể kích hoạt co giật. Hãy chắc chắn để có được nghỉ ngơi đầy đủ mỗi đêm.
• Đeo vòng đeo tay cảnh báo y tế. Điều này sẽ giúp nhân viên cấp cứu biết cách điều trị cho bạn một cách chính xác nếu bạn bị một cơn động kinh khác.
• Hỏi bác sĩ về những hạn chế lái xe.
• Giữ an toàn cá nhân khi tham gia các hoạt động thể chất, tiềm tàng nguy hiểm.

Tiên lượng

Ngay cả sau khi cơn động kinh được kiểm soát, nó vẫn có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn. Động kinh thùy thái dương gây nhiều thách thức hơn bởi mọi người không nhận ra hành vi bất thường là một cơn động kinh. Trẻ em có thể bị trêu chọc hoặc xấu hổ vì tình trạng này. Ngoài ra sống với mối đe dọa liên tục của một cơn động kinh có thể làm trẻ em và người lớn căng thẳng.

Động kinh thùy thái dương là một dạng động kinh với nhiều triệu chứng rất đặc biệt và có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới trí nhớ của người bệnh. Qua những thông tin từ bài viết của bác sĩ Nguyễn Văn Huấn, mong rằng bạn sẽ trang bị cho mình kiến thức và nhận biết đối với bệnh động kinh thùy thái dương.