Cắn chéo là gì? Nguyên nhân và cách điều trị

Cắn chéo là một dạng sai lệch khớp cắn thường gặp. Nếu bạn đang có một hàm răng lệch lạc, thì nhiều nguy cơ bạn có thể gặp vấn đề cắn chéo. Cắn chéo được gọi là khớp cắn xấu; trong đó các răng ăn khớp với nhau không đúng. Đối với một khớp cắn bình thường, các răng hàm trên sẽ ăn khớp hơi lệch về phía ngoài/ trong so với răng dưới ( răng sau); hoặc các răng trên phủ lên mặt ngoài các răng dưới ( răng trước ). Có nhiều kiểu cắn chéo khác nhau. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ: Thế nào là cắn chéo? Nguyên nhân và cách điều trị tình trạng này. 

1. Cắn chéo là gì?

Cắn răng chéo là một dạng sai lệch (lệch lạc) xảy ra khi răng trên và dưới không thẳng hàng. Loại sai lệch này xảy ra khi một số răng dưới cùng nằm bên ngoài răng trên khi hai hàm đóng lại. Nói cách khác, một số răng trên được định vị bên trong các răng dưới. Sự lệch lạc có thể xuất hiện ở phía trước miệng (răng trước) hoặc hai bên miệng ( răng sau). Trong lệch lạc cắn chéo, các răng hàm dưới có thể hơi lệch ra trước hoặc ngoài nhưng không phải toàn bộ hàm. Yếu tố di truyền và phát triển là những nguyên nhân ảnh hưởng đến xương hàm và răng; dẫn đến cắn chéo. 

2. Phân loại: 

Có hai loại cắn chéo:  trước và sau.

• Cắn chéo răng trước

Là tình trạng khớp cắn có một hoặc vài răng trước hàm trên nằm ở phía trong so với răng hàm dưới, khi hàm đóng lại. Răng trước bao gồm bốn răng cửa và răng nanh trên mỗi hàng răng. Cắn chéo răng trước ảnh hưởng đến khoảng 4-5% dân số. Tình trạng này có thể được điều trị bằng chỉnh nha. Nhưng đối với những trường hợp nặng ở người lớn; một số lệch lạc cần kết hợp giữa chỉnh nha và phẫu thuật để định vị lại hàm dưới và đạt được kết quả tối ưu. 

• Cắn chéo răng sau ( phía má/ phía lưỡi )

Là tình trạng khớp cắn có một hoặc vài răng sau hàm trên nằm phía ngoài hoặc phía trong so với răng hàm dưới khi đóng hàm. Cắn chéo có thể chỉ xảy ra ở một hoặc nhiều răng; một bên miệng hoặc cả hai bên. Cắn chéo răng sau xảy ra phổ biến hơn. Tình trạng này ảnh hưởng đến khoảng 16% dân số; và cũng có thể được điều chỉnh bằng một dụng cụ chỉnh nha phổ biến được gọi là khí cụ nong hàm. Thiết bị này sẽ giúp mở rộng hàm trên của trẻ ngay từ sớm để chuẩn bị cho việc điều trị chỉnh nha khi răng vĩnh viễn của trẻ bắt đầu mọc.

3. Phân biệt với cắn ngược, cắn sâu, cắn chìa

• Cắn ngược

Trường hợp cắn ngược cũng tương tự như cắn chéo. Tuy nhiên cắn ngược xảy ra thường do hàm dưới nhô ra hơn so với hàm trên; hoặc do hàm trên thiếu răng dẫn đến cung răng thu hẹp. Đối với khớp cắn ngược, hầu như các răng trước và/ hoặc răng sau hàm trên đều nằm về phía trong so với răng dưới. 

• Cắn sâu quá mức

Cắn sâu xảy ra khi các răng hàm trên phủ lên các răng hàm dưới quá mức theo chiều đứng.

• Cắn chìa quá mức

Cắn chìa quá mức ngược lại so với cắn chéo và cắn ngược. Tình trạng này xảy ra khi các răng trước hàm trên nhô ra quá mức so với răng trước hàm dưới. 

4. Nguyên nhân gây ra cắn chéo

Có hai nguyên nhân chính gây ra tình trạng này: nguyên nhân do di truyền và nguyên nhân do phát triển.

• Di truyền

Giống như các đặc điểm ngoại hình khác; sự sắp xếp của răng và cấu trúc xương hàm là những đặc điểm di truyền. Lệch lạc cắn chéo có tính di truyền. Vì vậy nếu cha mẹ, ông bà hoặc họ hàng bạn có những đặc điểm sai lệch này; thì rất có khả năng con cái sẽ thừa hưởng tình trạng tương tự. Không có cách nào để ngăn trẻ em bị di truyền tình trạng cắn chéo; nhưng chúng có thể được điều trị hiệu quả nhờ chỉnh nha từ bác sĩ chỉnh nha có kinh nghiệm. 

Tìm hiểu thêm về: Răng mọc lệch ở trẻ – Nguyên nhân và cách giải quyết

• Quá trình phát triển

Các yếu tố khác nhau trong quá trình phát triển răng có thể gây ra cắn chéo, bao gồm:

1. Các thói quen xấu: như bú ngón tay, đẩy lưỡi, sử dụng lâu dài núm vú giả hoặc bình sữa,… có thể làm thay đổi sự phát triển của xương hàm. Dẫn đến tình trạng cắn chéo.

2. Thở miệng

Thở bằng miệng có thể làm thay đổi sự phát triển của khuôn mặt. Thở bằng miệng thường xảy ra trong khi ngủ. Nếu trẻ đã có hàm trên nhỏ và thở bằng miệng, chúng có nguy cơ cao hơn bị mắc sai lệch cắn chéo.

3. Mất răng sữa quá sớm 

4. Mọc răng vĩnh viễn trễ

Răng sữa tồn tại lâu sẽ ngăn cản sự mọc của răng vĩnh viễn. Nếu điều này xảy ra ở hàm trên, răng nên được nhổ để ngăn chặn tình trạng mọc chéo với răng ở hàm dưới. Nếu răng vĩnh viễn mọc lên và gây ra tình trạng răng bị lệch thì cần phải điều trị chỉnh nha để di chuyển răng về đúng vị trí của nó.

Tất cả những điều trên có thể góp phần vào sự phát triển cắn chéo. Vì lý do đó, các chuyên gia nha khoa khuyên trẻ em nên đến gặp bác sĩ chỉnh nha bắt đầu từ 7 tuổi, để bác sĩ chỉnh nha có thể theo dõi sự phát triển của răng vĩnh viễn và xác định bất kỳ vấn đề tiềm ẩn nào có thể phát sinh với răng và khớp cắn của trẻ.

5. Cắn chéo có gây hại cho răng của bạn không?

Nếu không được điều trị, cắn chéo có thể gây ảnh hưởng sức khỏe của bạn:

• Nhức đầu, đau răng hoặc đau hàm
• Đau khi nhai hoặc cắn
• Khó ngậm miệng đúng cách
• Những trở ngại trong lời nói như nói ngọng
• Chất lượng giấc ngủ kém
• Rối loạn thái dương hàm (TMD)
• Đau ở khớp hàm hoặc cơ
• Khó giữ vệ sinh răng miệng đúng cách
• Sự phát triển của vi khuẩn, mảng bám dẫn đến sâu răng, nha chu.
• Mất răng

6. Điều trị tình trạng cắn chéo

Cắn chéo có thể điều trị được với sự can thiệp cẩn thận của bác sĩ chỉnh nha có kinh nghiệm. Trẻ nên được đưa đến gặp bác sĩ chỉnh nha ngay khi 7 tuổi, để xác định hướng phát triển của răng hàm trong tương lai và thực hiện bất kỳ can thiệp cần thiết nào cho sự phát triển của nụ cười khỏe mạnh.

Để chẩn đoán, bác sĩ sẽ khám trực tiếp kỹ lưỡng, bao gồm cả chụp X-quang, để xác định tình trạng cụ thể của bạn. Từ đó giúp bạn chọn một kế hoạch điều trị phù hợp với tình trạng và kinh tế.

Có nhiều lựa chọn điều trị khác nhau để điều chỉnh cắn chéo như:

• Niềng răng

Niềng răng mắc cài kim loại và mắc cài sứ đều có hiệu quả trong việc điều trị răng lệch lạc. Bác sĩ chỉnh nha sẽ cẩn thận và khéo léo di chuyển từng răng vào đúng vị trí của nó; di chuyển các răng lệch lạc cho đến khi khớp cắn phù hợp. Niềng răng dễ dàng, hiệu quả và thoải mái, và là một lựa chọn điều trị tuyệt vời cho trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn ở mọi lứa tuổi. Nó có thể sử dụng rộng rãi và đem lại kết quả tuyệt vời.

Hiện nay, phương pháp chỉnh nha trong suốt cũng được nhiều người yêu thích và lựa chọn điều trị. Trong những trường hợp lệch lạc ít, khay trong suốt sẽ giúp bạn điều chỉnh sai lệch nhưng vẫn đem lại hiệu quả thẩm mỹ và sự thoải mái cao trong quá trình điều trị.

• Khí cụ nong hàm

Đối với những trường hợp lệch lạc nghiêm trọng hơn, bác sĩ chỉnh nha có thể đề nghị một thủ thuật mở rộng hàm kết hợp với niềng răng hoặc niềng răng trong suốt. Khí cụ nong hàm là một công cụ chỉnh nha được sử dụng ở trẻ em để mở rộng cung răng trên. Nong hàm giúp  tạo điều kiện cho răng mọc đúng cách, khỏe mạnh. Vì răng, xương và vòm miệng của trẻ vẫn đang phát triển nên đây là thời điểm tốt nhất để can thiệp và chuyển hướng sự phát triển theo hướng lành mạnh. Nếu hàm trên của trẻ bị hẹp lại, điều này có thể dẫn đến tình trạng lệch khớp, đặc biệt là cắn chéo.

Dụng cụ nong rộng giúp mở cung răng trên và nhường chỗ cho tất cả các răng đang mọc. Dụng cụ này rất an toàn, thoải mái và hiệu quả, rất khó để phát hiện khi đeo trong miệng Nó không thể nhìn thấy khi con bạn cười, và chúng có thể sẽ không nhận ra nó một khi nó được gắn trên vòm miệng của chúng.

Ví dụ:  Rapid Palatal Expanders (RPE) mở rộng các cung răng hẹp và chỉnh sửa cắn chéo răng sau. Khí cụ được kết nối với một số răng sau ở hàm trên và một vít kết nối thiết bị ở giữa. Để kích hoạt RPE, bạn điều chỉnh vít nong rộng hàm định kỳ.

• Reverse-Pull Headgear 

Mũ đội đầu kéo ngược bao gồm các miếng đệm gắn vào trán và cằm với khung ở giữa. Bệnh nhân kết nối dây cao su từ thiết bị neo trên mắc cài vào khung. Mũ kéo ngược dịch chuyển hàm trên về phía trước để sắp xếp các răng ở hàm trên và hàm dưới theo thời gian.

• Phẫu thuật hàm

Trong những trường hợp nghiêm trọng nhất, phẫu thuật hàm (chỉnh hình) được sử dụng để điều trị các sai lệch; đặc biệt là có liên quan đến chứng ngưng thở khi ngủ. Trong quá trình này, một bác sĩ phẫu thuật miệng sẽ di chuyển hàm trên và hàm dưới về phía trước một cách chiến lược.

• Veneers

Veneers có khả năng sửa chữa các cắn chéo nhẹ ở người lớn. Nếu bạn có một khớp cắn ổn định và đang muốn thay đổi hình dạng và màu sắc của răng; veneers có thể là một lựa chọn. Tuy nhiên, veneers đắt hơn và xâm lấn hơn so với điều trị chỉnh nha. Hãy tham khảo nha sĩ để đưa ra lựa chọn tốt nhất.

• Khí cụ duy trì

Khí cụ duy trì được sử dụng sau điều trị để duy trì kết quả chỉnh nha của bạn. Sau khi bác sĩ chỉnh nha của bạn đã di chuyển răng vào đúng vị trí của chúng; bạn sẽ được hướng dẫn đeo một khí cụ tháo lắp; hoặc máng nhựa vào ban đêm để giữ cho răng của bạn ở đúng vị trí mới.

Cắn chéo là sai lệch gây mất thẩm mỹ và chức năng cho răng miệng. Tuy nhiên hiện nay có thể điều chỉnh sai lệch bằng nhiều phương pháp khác nhau như: niềng răng, phẫu thuật, phục hồi… Việc điều trị càng sớm sẽ đem lại hiệu quả tốt hơn nhất là trong giai đoạn đang phát triển hình thành xương và khớp cắn. Một khớp cắn thích hợp và một nụ cười khỏe mạnh là chìa khóa cho sức khỏe toàn thân tốt. Hãy chăm sóc hàm răng luôn khỏe mạnh nhất có thể; điều này giúp bạn có được sức khỏe tốt, và sự tự tin trong cuộc sống!

Bác sĩ TRƯƠNG MỸ LINH