Hội chứng giả Cushing và những thông tin quan trọng bạn cần biết

Hội chứng giả Cushing xảy ra nếu cơ thể tích trữ nhiều hormone cortisol trong máu. Tương tự như hội chứng Cushing thực sự nhưng khác nhau về cách chúng hoạt động trong cơ thể. Vậy, hội chứng giả Cushing đã tương tác với cơ thể như thế nào? Bác sĩ Vũ Thành Đô sẽ giải đáp thắc mắc trên qua bài viết dưới đây.

Tuyến thượng thận, cortisol và hội chứng Cushing

Trước khi tìm hiểu về hội chứng giả Cushing, chúng ta cần lược qua các kiến thức chung.

Tuyến thượng thận là hai tuyến nội tiết nằm trên thận. Tuyến này giúp điều hòa chuyển hóa, miễn dịch, huyết áp và nhiều chức năng quan trọng. Một trong những hormone của tuyến là cortisol giúp giảm viêm, tăng đường huyết, ổn định huyết áp.

Tuy nhiên, nếu hormone này tăng cao trong máu sẽ gây ra các triệu chứng cho bệnh nhân. Các triệu chứng do cortisol máu tăng gây ra gọi là hội chứng Cushing.

Phân biệt hội chứng giả Cushing và Cushing thật sự

Cả hội chứng giả Cushing và hội chứng Cushing đều gây ra cùng một nhóm triệu chứng cho người bệnh. Tuy nhiên, hội chứng Cushing là một bệnh lý thật sự tại tuyến thượng thận.

Trong khi đó, hội chứng giả Cushing gây ra do tác động từ các yếu tố bên ngoài hơn là một bệnh lý. Cả hai hội chứng này đều làm tăng cortisol máu, nhưng hội chứng Cushing thường tăng cao hơn.

Những triệu chứng của bệnh

Hội chứng giả Cushing có thể gây ra những triệu chứng sau đây:

• Sụt cân và tăng số lượng mỡ trên cơ thể, nhất là vùng mặt, vai và lưng trên.
• Có những dấu rạn da trên bụng, đùi, cánh tay.
• Da mỏng và dễ bị bầm, có thể có những vết sạm da (hiếm gặp).
• Mụn trứng cá nhiều.
• Vết thương lâu lành.
• Rậm lông tóc ở phụ nữ.
• Kinh nguyệt không đều.
• Rối loạn xuất tinh, giảm khả năng sinh sản và bất lực hay gặp ở nam giới.
• Mệt mỏi nhiều, có khi yếu mỏi cơ.
• Huyết áp cao.
• Trầm cảm, rối loạn cảm xúc, lo âu, kích thích và suy giảm nhận thức.
• Dễ bị nhiễm trùng.

  

Những triệu chứng này ít nặng nề hơn so với hội chứng Cushing thật sự, nhưng vẫn làm cho người bệnh chú ý đáng kể.

Nguyên nhân

Hội chứng giả Cushing chủ yếu do các nguyên nhân làm tăng cortisol máu. Khác với hội chứng Cushing cortisol sẽ tăng ít nhất gấp ba lần ngưỡng bình thường của cơ thể.

Hội chứng giả Cushing có cortisol tăng trên mức bình thường nhưng không đạt tới giới hạn của hội chứng Cushing. Những nguyên nhân có thể kể đến như:

• Phụ nữ đang mang thai.
• Người bị béo phì nặng, nhất là người có nhiều mỡ tạng.
• Phụ nữ mắc bệnh buồng trứng đa nang.
• Người nghiện rượu lâu ngày.
• Người mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ.
• Người thường xuyên bị căng thẳng (do bệnh lý, do đau lâu ngày, sau phẫu thuật hay nằm viện lâu)
• Người suy dinh dưỡng, chán ăn do tâm thần.
• Người thường xuyên vận hoạt động gắng sức.
• Người tiểu đường không được kiểm soát tốt.
• Người dùng thuốc có glucocorticoid.

Trong đó, nguyên nhân do thuốc glucocorticoid là thường gặp nhất. Thành phần của thuốc có hợp chất tương tự như hormone cortisol. Sử dụng thuốc lâu ngày sẽ gây ra suy tuyến thượng thận nhưng cortisol máu tăng cao, làm cho người bệnh có triệu chứng như Cushing. Sử dụng lâu ngày càng làm cho bệnh nhân lạm dụng nhiều hơn, khi cai thuốc sẽ rất khó.

Cách chẩn đoán hội chứng giả Cushing

Nhiều trường hợp rất khó phân biệt hội chứng Cushing và hội chứng giả Cushing dựa trên triệu chứng. Do đó, người bệnh nên nghi ngờ khi có những triệu chứng đầu tiên và đi khám bác sĩ sớm. Một số cách có thể hỗ trợ trong công tác chẩn đoán bệnh là:

Đo cortisol trong nước tiểu 24h

Nếu có bệnh, nồng độ cortisol trong nước tiểu thường tăng, nhưng không tăng quá ba lần ngưỡng bình thường. Cần lưu ý đối với người đang sử dụng một số thuốc có thể làm sai lệch kết quả, nhất là thuốc điều trị rối loạn mỡ máu.

Đo nồng độ cortisol qua đêm sau uống dexamethasone

Bệnh nhân được cho uống dexamethasone 0.5-2 mg lúc 23h. Nồng độ cortisol được đo lúc 23h và 8h sáng ngày hôm sau. Cortisol máu không giảm dưới 50 nmol/L, bệnh nhân đang mắc hội chứng giả Cushing hay Cushing.

Đo nồng độ cortisol lúc nửa đêm

Cách này được thực hiện bằng cách đo cortisol trong nước bọt của người bệnh. Nếu cortisol thấp hơn 7.5 µg/dL giúp phân biệt tốt hội chứng giả Cushing và Cushing.

Đo cortisol sau tiêm CRH

CRH là hormone của vùng hạ đồi giúp kích thích tuyến yên tiết ACTH và tuyến thượng thận tiết cortisol. Bệnh nhân được cho uống liều thấp dexamethasone trong hai ngày.

Đồng thời, bác sĩ sẽ đo nồng độ cortisol máu sau khi tiêm một lượng CRH 15 phút. Cortisol cao trên ngưỡng cần thiết giúp bác sĩ thiết lập chẩn đoán.

Đo cortisol và ACTH sau truyền desmopressin

Phương pháp này phân biệt hội chứng giả Cushing và Cushing chính xác. Hơn nữa, cách thức này tương đối rẻ tiền và luôn có sẵn tại các bệnh viện, vì vậy nó được ưa chuộng trong chẩn đoán bệnh.

Làm hạ đường huyết bằng insulin

Bệnh nhân sẽ được sử dụng insulin làm giảm đường huyết để kích thích tuyến thượng thận. Bằng cách này, ACTH và cortisol đều sẽ tăng lên tương ứng để bù trừ cho lượng đường máu đang bị thiếu. Dựa trên kết quả thu được, bác sĩ sẽ chẩn đoán người bệnh có bị hội chứng giả Cushing hay không.

Lưu ý khi điều trị và theo dõi

Quan trọng nhất trong điều trị hội chứng giả Cushing, cần phải tìm ra nguyên nhân và thay đổi lối sống của người bệnh. Một số lời khuyên dành cho người bệnh là:

• Khi nghi ngờ, bạn nên đến những bệnh viện có chuyên khoa nội tiết để được điều trị đảm bảo.
• Giảm rượu bia.
• Ăn uống đủ chất, phòng tránh suy dinh dưỡng.
• Tránh xa những nguyên nhân có thể gây ra bệnh như thuốc glucocorticoid, vận động quá sức,…
• Theo dõi định kỳ mỗi 6-8 tuần.
• Không có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh nhân, chủ yếu bác sĩ sẽ giải quyết nguyên nhân bệnh.

  

Hội chứng giả Cushing là một bệnh lý chủ yếu do tác động từ môi trường và bản thân người bệnh. Hội chứng này diễn ra như một hiện tượng nhiều hơn là một bệnh lý. Hãy chú ý và đến gặp bác sĩ sớm để chẩn đoán và có hướng xử trí phù hợp.