Mẹ làm gì để thông tắc tia sữa sau sinh?

Vùng ngực của phụ nữ chứa rất nhiều tuyến vú và các ống dẫn sữa. Tuy nhiên, một hoặc vài ống dẫn sữa bị tắc, gây ra tắc tia sữa sẽ làm cho mẹ cảm thấy đau, nặng ngực và lo lắng. Hãy cùng bác sĩ Huỳnh Nguyễn Uyên Tâm tìm hiểu thêm thông tin về các triệu chứng, nguyên nhân và các biện pháp khắc phục tại nhà cho tình trạng tắc tia sữa ở các bà mẹ đang cho con bú nhé. 

1. Các triệu chứng của tắc tia sữa là gì?

Một nghiên cứu năm 2011 trên 117 người mẹ cho con bú cho thấy rằng 4,5% số người mẹ sẽ bị tắc ống dẫn sữa trong năm đầu tiên cho con bú. Khi tình trạng tắc sữa kéo dài có thể gây viêm vú.

Mặc dù ống dẫn sữa bị tắc có thể gây đau và làm cho mẹ lo lắng. Tuy nhiên, việc thông tắc tia sữa thường có thể điều trị được bằng các biện pháp khắc phục tại nhà.

Các triệu chứng phổ biến nhất của tắc tia sữa, bao gồm:

• Đau ở một vị trí cụ thể ở vú.
• Sờ thấy có một khối u sưng, mềm ở vú.
• Nóng và sưng vú.
• Sữa chảy chậm hơn ở một bên.
• Da có vẻ sần ở một vùng bị tắc.

Đôi khi, một ống dẫn bị tắc có thể gây ra sốt nhẹ. Tuy nhiên, vì sốt cũng có thể xảy ra khi bị viêm vú. Vì thế nếu mẹ thấy vừa bị sốt kèm theo đau sưng vú, cần nên đi khám bác sĩ để kiểm tra.

2. Làm sao phân biệt được tắc tia sữa và viêm vú?

Khi ống dẫn sữa bị tắc mà không được điều trị có thể chuyển thành viêm vú. Tình trạng tắc sữa có thể tự khắc phục ở nhà. Trong khi viêm vú cần được gặp bác sỹ và điều trị. Vì vậy, điều quan trọng là mẹ cần phân biệt được 2 tình trạng này. May mắn rằng, để phân biệt viêm vú và tắc tia sữa khá dễ dàng:

3. Nguyên nhân gây ra tắc tia sữa là gì?

Tắc tia sữa thường gặp nhất ở phụ nữ đang cho con bú, mới sinh con và cho con bú trễ hoặc gần đây đã ngừng cho con bú.

Tắc tia sữa có nhiều khả năng xảy ra nếu mẹ cho con bú xong nhưng không vắt hết sữa ở vú. Điều này có thể tạo điều kiện cho sữa tích tụ và làm tắc ống dẫn sữa.

Những phụ nữ gặp khó khăn trong việc nuôi con bằng sữa mẹ, chẳng hạn như:

• Lượng sữa cung cấp không đủ cho bé bú.
• Trẻ bú yếu hoặc không hiệu quả do ngậm núm vú không đúng cách.
• Mẹ bị đau vú cản trở việc cho con bú thường xuyên.
• Mẹ đang sử dụng một máy bơm hút sữa không đủ mạnh.
• Đột ngột cai sữa cho con mình.
• Một ống dẫn bị nén lại do áp lực từ áo ngực không vừa hoặc do mẹ nằm sấp khi ngủ. Điều này có thể làm kẹt sữa bên trong ống dẫn.
• Mẹ đang có tình trạng sức khỏe không tốt như cảm lạnh. Bệnh có thể làm cho mẹ không muốn cho bé bú thường xuyên hoặc hút sữa thường xuyên.
• Mẹ đang bị căng thẳng. Căng thẳng làm giảm sản xuất oxytocin của cơ thể, một hormone làm cho ngực bạn tiết ra sữa.
• Đã phẫu thuật, chẳng hạn như sinh thiết vú. Khu vực được phẫu thuật có thể cản trở việc thoát sữa và gây tắc ống dẫn sữa.

4. Có những cách nào để thông tắc tia sữa tại nhà?

Thông thường có nhiều cách để điều trị tắc tia sữa tại nhà. Hầu hết việc thông tắc sữa sẽ có cải thiện trong vòng 1-2 ngày.

Cho con bú thường xuyên, đều đặn là cách nhanh nhất để thông tắc tia sữa

Điều cần thiết là phải vắt sữa ra hoàn toàn sau mỗi lần cho con bú. Vú đã vắt hết sữa sẽ cảm thấy nhẹ hơn và tiết ra ít hoặc không còn sữa khi vắt.

Sử dụng máy hút sữa để vắt sữa sau mỗi lần cho con bú sẽ hữu ích trong trường hợp em bé ngậm ti yếu hoặc mẹ không thể vắt kiệt sữa hoàn toàn.

Một số phương pháp khác có thể làm thông tắc tia sữa và giảm đau bao gồm:

• Đắp một miếng đệm nóng hoặc vải ấm trong 20 phút mỗi lần. Ngoài ra, có thể để nước nóng ấm chảy lên bầu ngực khi tắm kèm mát xa ngực cũng có thể giúp cải thiện.
• Ngâm cơ thể và ngực trong bồn nước muối Epsom ấm trong 10–20 phút.
• Thay đổi tư thế cho con bú sao cho cằm hoặc mũi của trẻ hướng về phía ống dẫn sữa đang bị tắc, giúp dễ dàng thông sữa và thoát ống dẫn sữa.
• Cho trẻ bú với tư thế nằm sấp, hoặc ở bất kỳ tư thế nào mà trẻ nằm ở trên bầu ngực mẹ. Trọng lực từ cơ thể trẻ có thể giúp làm thông vú và loại bỏ tắc nghẽn.
• Xoa bóp chỗ tắc nghẽn, bắt đầu xoa và ấn ở phía trên chỗ tắc sau đó đẩy xuống và đi về phía núm vú. Lưu ý việc thao tác không nên quá mạnh bạo, tránh véo vùng bị tắc sẽ làm đau và tổn thương vú của mẹ không cần thiết.
• Mặc quần áo rộng rãi, điều kiện ở nhà mẹ không cần mặc áo ngực và nếu có thì mặc áo ngực không có gọng.

Đôi khi tình trạng tắc tia sữa gây đau dữ dội hoặc không biến mất bằng các biện pháp khắc phục tại nhà. Nếu việc thông tắc sữa bị trì trệ, mẹ sợ đau không muốn làm, có thể dẫn đến viêm vú. Khi nghi ngờ có viêm vú, cần được khám bác sĩ và điều trị bằng kháng sinh nếu cần.

Những người mẹ không nên cố gắng điều trị khi nghi ngờ viêm vú tại nhà. Việc gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để điều trị sẽ giảm nguy cơ biến chứng về sau.

5. Làm sao để phòng ngừa tắc tia sữa?

Lưu ý quan trọng nhất để ngăn ngừa tắc tia sữa là cho trẻ bú hết một bên vú rồi mới chuyển qua vú còn lại. Sau khi trẻ bú xong, vắt sữa còn lại vào bình.

Trẻ sơ sinh có thể mất 15–30 phút để bú hết sữa mẹ trong 1 cữ bú, vì vậy mẹ cần kiên nhẫn.

Một số dấu hiệu cho thấy trẻ đã cạn sữa bao gồm:

• Không nghe thấy tiếng nuốt khi trẻ bú.
• Cảm giác vú nhẹ hơn.
• Không có cảm giác cương hoặc ngứa ran ở vú.

Một số lưu ý khác có thể làm giảm nguy cơ tắc tia sữa, bao gồm:

• Mặc quần áo rộng rãi, mặc áo cho con bú thoải mái và mặc áo ngực không gọng.
• Tránh các tư thế gây nhiều áp lực hoặc sức nặng lên bầu ngực.
• Cho con bú theo nhu cầu hoặc theo một lịch trình thường xuyên. Thông thường trẻ bú sẽ mất 15-30 phút, sau đó sẽ tiếp tục bú lại sau khoảng 2-3 giờ. Đảm bảo trẻ bú tối thiểu 8 cử một ngày.

6. Khi nào mẹ cần gặp bác sĩ?

Một bị tắc tia sữa mẹ có thể cảm thấy đau căng sữa, nhưng nó không phải là dấu hiệu mẹ phải khám ngay lập tức. Tuy nhiên, tốt nhất là mẹ nên đi khám nếu có các biểu hiện sau đây:

• Vú sưng đau nhức nhối.
• Việc thông tắc tia sữa không cải thiện sau 1-2 ngày.
• Mẹ có kèm theo sốt.
• Vú sưng, đỏ, nóng, đau.
• Tắc tia sữa tái phát.

Tắc tia sữa có thể báo hiệu vị trí cho con bú không phù hợp hoặc trẻ ngậm vú không đúng. Những vấn đề này thường xảy ra đặc biệt khi mới lần đầu làm mẹ và chưa thành thạo kỹ năng này.

Để cho con bú đúng cách, các mẹ có thể tham khảo: Trẻ bú mẹ như thế nào là đúng cách và hiệu quả