Sử dụng thuốc khi mang thai có an toàn không?
Nội dung bài viết
Nếu bạn đang mang thai và cần sử dụng thuốc, đừng quá lo lắng! Có khoảng 50% phụ nữ đã dùng ít nhất một loại thuốc trong thai kỳ. Một số phụ nữ mang thai phải dùng thuốc do các vấn đề sức khỏe, như bệnh tiểu đường, ốm nghén hoặc huyết áp cao. Một số khác vô tình sử dụng thuốc trước khi nhận ra rằng mình đang mang thai. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại thuốc đều an toàn khi mang thai. Ngay cả các loại thuốc đau đầu hoặc thuốc giảm đau có thể không an toàn trong những thời điểm nhất định của thai kỳ.
Sử dụng thuốc khi đang mang thai có an toàn không?
Với câu hỏi này chúng ta hoàn toàn không thể trả lời chính xác được. Tốt nhất trước khi quyết định sử dụng hay ngưng bất kỳ loại thuốc nào bạn nên xin ý kiến bác sĩ về lợi ích và nguy cơ của nó. Đây là cách để đảm bảo an toàn cho bạn và bé. Bạn nên đọc để tìm hiểu thêm thông tin về quyết định sử dụng thuốc trong khi mang thai.
Một số lựa chọn thuốc bạn và bác sĩ đưa ra khi mang thai có thể khác với khi bạn không mang thai. Ví dụ, nếu bạn bị cảm lạnh, bạn có thể quyết định “sống chung” với nghẹt mũi thay vì sử dụng thuốc “nghẹt mũi” nếu bạn đang có thai.
Tuy nhiên trong một số trường hợp bạn bắt buộc phải sử dụng thuốc. Ví dụ, bạn cần dùng thuốc trong vài ngày hoặc vài tuần để điều trị một vấn đề như nhiễm trùng bàng quang hoặc viêm họng liên cầu khuẩn. Hay những phụ nữ cần sử dụng thuốc mỗi ngày để kiểm soát các vấn đề sức khỏe lâu dài như hen suyễn, tiểu đường, trầm cảm hoặc co giật.
Ngoài ra, một số vấn đề về mang thai cũng cần điều trị bằng thuốc. Những vấn đề này có thể là buồn nôn và ói mửa nghiêm trọng, mất thai sớm hoặc chuyển dạ sinh non.
Nếu đang dự định có thai thì có cần thay đổi việc sử dụng thuốc không?
Nếu bạn đang dự định có em bé, việc lên kế hoạch trước sẽ giúp em bé sinh ra được khoẻ mạnh hơn. Bạn nên lên lịch kiểm tra trước khi mang thai. Khi thăm khám, bạn có thể hỏi ý kiến về các loại thuốc, vitamin và thảo dược đang sử dụng. Điều quan trọng là dù mang thai bạn vẫn sẽ tiếp tục điều trị các vấn đề sức khỏe. Bác sĩ có thể cho bạn biết nếu cần chuyển thuốc.
Bạn cũng cần bổ sung vitamin nếu dự định có em bé. Tất cả phụ nữ dự định mang thai nên uống vitamin và axit folic (vitamin B) để ngăn ngừa dị tật bẩm sinh của não và tủy sống.

Đối với phụ nữ nhiễm HIV, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) khuyến nghị sử dụng zidovudine (AZT) trong thai kỳ. Các nghiên cứu cho thấy những phụ nữ nhiễm HIV sử dụng AZT khi mang thai sẽ giảm đáng kể nguy cơ truyền HIV cho em bé.
Các loại thuốc sử dụng cho phụ nữ mang thai
Phân loại thuốc dành cho phụ nữ mang thai
Nếu bạn cần kiểm tra xem loại thuốc mình cần sử dụng có được phép dùng khi mang thai không có thể tra danh sách phân loại thuốc do Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đưa ra. Danh sách này phân loại cả thuốc không kê đơn (OTC) và thuốc kê đơn theo nguy cơ gây hại cho mẹ và thai nhi.
Trong danh sách này, những thuốc thuộc nhóm A, B hoặc C thường được coi là an toàn sử dụng khi mang thai. Nghĩa là lợi ích của việc dùng thuốc vượt trội hơn bất kỳ rủi ro liên quan nào được thể hiện qua các nghiên cứu trên động vật hoặc con người:
Nhóm | Nguy cơ |
A | Nghiên cứu có kiểm soát trên phụ nữ mang thai cho thấy không có nguy cơ cho thai nhi trong ba tháng đầu hoặc ba tháng sau |
B | Các nghiên cứu trên động vật không cho thấy tác dụng phụ nào đối với thai nhi, nhưng không có nghiên cứu có kiểm soát nào đối với phụ nữ mang thai.
HOẶC Các nghiên cứu trên động vật đã cho thấy tác động bất lợi mà chưa được xác nhận bởi các nghiên cứu trên phụ nữ trong ba tháng đầu. |
C | Các nghiên cứu trên động vật đã cho thấy tác dụng phụ đối với thai nhi.
Và Không có nghiên cứu có kiểm soát nào ở phụ nữ hoặc nghiên cứu về phụ nữ / động vật không có sẵn. Các loại thuốc trong danh mục này được đưa ra một cách thận trọng – chỉ khi lợi ích nhiều hơn rủi ro tiềm ẩn. |
D | Bằng chứng về nguy cơ ở thai nhi với các nghiên cứu trên động vật hoặc người.
Thuốc trong danh mục này vẫn có thể được sử dụng nếu lợi ích vượt trội so với rủi ro; ví dụ, trong một tình huống đe dọa tính mạng. |
X | Tác dụng bất lợi đã được xác nhận bởi các nghiên cứu trên động vật hoặc người.
HOẶC Tác dụng bất lợi đã được chứng minh trong cộng đồng. Rủi ro dùng thuốc vượt trội hơn lợi ích. Không sử dụng cho phụ nữ đang hoặc có thể mang thai. |
Một số thuốc sử dụng cho phụ nữ mang thai
1. Thuốc giảm đau
Acetaminophen (Tylenol; loại B) là thuốc được lựa chọn để giảm đau khi mang thai. Nó được sử dụng rộng rãi với rất ít tác dụng phụ được ghi nhận. Aspirin và thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) nên tránh trong thai kỳ. Các loại NSAID bao gồm:
- ibuprofen (Advil, Motrin).
- ketoprofen (Orudis).
- naproxen (Aleve).
Nếu cơn đau của bạn đặc biệt nghiêm trọng ví dụ, sau khi phẫu thuật. Bác sĩ có thể kê toa một liệu trình giảm đau opioid ngắn ngày. Khi dùng theo chỉ dẫn, chúng có thể không ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
2. Thuốc cảm
Thuốc cảm lạnh không được nghiên cứu nhiều về việc sử dụng trong thai kỳ. Một số bác sĩ khuyên bạn nên cố gắng đợi đến sau tuần thứ 12 để giảm thiểu mọi rủi ro tiềm ẩn cho em bé.
Các lựa chọn an toàn bao gồm:
- Xi-rô ho đơn giản, chẳng hạn như Vicks.
- Dextromethorphan (Robitussin; loại C) và dextromethorphan-guaifenesin (Robitussin DM; loại C)
- Thuốc giảm ho vào ban đêm
- Acetaminophen (Tylenol; loại B) để giảm đau và sốt
- Các thành phần hoạt chất trong Sudafed, pseudoephedrine: có thể làm tăng huyết áp hoặc ảnh hưởng đến lưu lượng máu từ tử cung đến thai nhi. Thuốc này không được phân loại bởi FDA. Nó có thể an toàn trong khi mang thai, nhưng cần cân nhắc khi bạn cao huyết áp hay mắc các vấn đề bệnh lý khác.

Các bác sĩ thường khuyên bạn nên thử điều trị tại nhà trước khi dùng thuốc bằng cách:
- Nghỉ ngơi nhiều.
- Giữ nước bằng cách uống nước và các thực phẩm ấm như súp gà hoặc trà.
- Súc miệng bằng nước muối để giảm đau họng.
- Sử dụng nước muối nhỏ mũi để chống nghẹt.
- Làm ẩm không khí trong phòng của bạn.
- Sử dụng tinh dầu bạc hà chà lên ngực.
3. Điều trị chứng ợ nóng và trào ngược axit dạ dày
Các thuốc kháng axit không kê đơn có chứa axit alginic, nhôm, magiê và canxi thường an toàn khi mang thai:
- Nhôm hydroxit-magiê hydroxit (Maalox; loại B).
- Canxi cacbonat (Tums; loại C).
- Simethicon (Mylanta; loại C).
- Famotidine (Pepcid; loại B).
Đối với chứng ợ nóng nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc chẹn H2, như:
- Ranitidine (Zantac; loại B).
- Cimetidine (Tagamet; loại B).
4. Thay đổi lối sống cũng có thể giúp giảm bớt chứng ợ nóng bằng cách:
- Mặc quần áo rộng, không tạo áp lực lên bụng.
- Hãy thử ghi nhật ký thực phẩm để giúp xác định một số loại thực phẩm có thể kích hoạt trào ngược của bạn.
- Tránh nằm sau bữa ăn 3 tiếng.
- Tránh ăn muộn ngay trước khi đi ngủ.
- Ngủ với nâng cao vào ban đêm.
- Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày.

Thăm khám bác sĩ ngay nếu chứng ợ nóng của bạn trở nên nghiêm trọng. Trong một số ít trường hợp, đó có thể là dấu hiệu của hội chứng HELLP. Đây là một biến chứng thai kỳ nghiêm trọng.
5. Dị ứng
Dị ứng nhẹ có thể đáp ứng tốt với việc thay đổi các yếu tố môi trường. Nếu bạn cần thêm trợ giúp, các thuốc kháng histamine đường uống sau đây thường được coi là an toàn:
- Diphenhydramine (Benadryl; loại B).
- Chlorpheniramine (Clor-Trimeton; loại B).
- Loratadine (Claritin, Alavert; loại B).
- Cetirizine (Zyrtec; loại B).
Nếu dị ứng của bạn nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc xịt corticosteroid với liều thấp cùng với thuốc kháng histamine đường uống. Các thuốc có thể lựa chọn bao gồm:
- Budesonide (Dị ứng tê giác; loại C).
- Flnomasone (Flonase; loại C).
- Mometasone (Nasonex; loại C).
Bạn cũng có thể thử những thay đổi môi trường sau đây:
- Tránh ra ngoài trời hoặc mở cửa sổ vào những ngày nhiều phấn hoa.
- Thay quần áo đã mặc ngoài trời. Rửa sạch phấn hoa từ da và tóc bằng cách tắm nhanh.
- Đeo mặt nạ trong khi hoàn thành các công việc ngoài trời hoặc nhờ sự giúp đỡ của người khác.
- Rửa mũi bằng nước muối hoặc bình neti.

6. Táo bón
Thuốc sử dụng khi táo bón được coi là an toàn trong thai kỳ bao gồm: Colace hoặc Surfak.
Thuốc nhuận tràng, như Senokot, Dulcolax hoặc sữa Magnesia, cũng có thể giúp ích cho tình trạng táo bón. Tuy nhiên cần sự tư vấn của bác sĩ trước khi thử bất kỳ loại thuốc nào trong số này.
Các điều trị khác cho táo bón bao gồm:
- Uống nhiều nước.
- Tập thể dục mỗi ngày.
- Ăn nhiều chất xơ. Bạn có thể tìm thấy chất xơ trong trái cây, rau quả, đậu và ngũ cốc.
- Hỏi bác sĩ về chất bổ sung chất xơ, như Metamucil.
7. Buồn nôn và ói mửa
Ốm nghén thường gặp trong ba tháng đầu của thai kỳ. Bạn có thể thử các biện pháp khắc phục tại nhà, như chia nhỏ các bữa ăn trong ngày hoặc nhấm nháp rượu gừng. Nếu tình trạng không cải thiện hơn, bạn có thể sử dụng các loại thuốc sau:
- Vitamin B6, 25 miligam: Uống ba lần một ngày.
- Doxylamine succinate (Unisom; loại B).
- Dimenhydrinate (Dramamine; loại B).
Nếu bạn đang bị buồn nôn và ói mửa nghiêm trọng (hyperemesis gravidarum), bác sĩ có thể kê toa một số thuốc sau:
- Doxylamine succinate-pyridoxine hydrochloride (Diclegis; loại A).
- Ondansetron (Zofran; loại B).
8. Bệnh trĩ
Bệnh trĩ có thể phát triển trong thai kỳ do các mạch máu phồng lên hoặc táo bón. Các lựa chọn điều trị an toàn bao gồm:
- Sử dụng các miếng lót lạnh giảm đau.
- Kem bôi trĩ Preparation H.
- Thuốc trĩ Anusol.
Trước khi sử dụng thuốc bạn có thể thử các phương pháp khác:
- Ngâm búi trĩ bằng cách đổ đầy bồn với nước ấm. Đừng thêm xà phòng tắm.
- Đứng hoặc nằm nghiêng khi có thể.
- Dùng đệm vòng hoặc gối trĩ khi ngồi.
- Điều trị táo bón bằng cách uống thuốc làm mềm phân, uống nhiều nước, tập thể dục nhiều hơn và ăn nhiều chất xơ.
9. Nhiễm nấm
Nhiễm trùng là tình trạng phổ biến trong thai kỳ. Tuy nhiên, bạn cần được khám bởi bác sĩ để có chẩn đoán chính xác trước khi điều trị tại nhà. Các thuốc an toàn cho mang thai bao gồm:
- Miconazole (Monistat; loại C).
- Clotrimazole (Lotrimin; loại C).
- Butoconazole (Femstat; loại C).
Các biện pháp khắc phục tại nhà và phương pháp điều trị tự nhiên thường không được khuyến cáo cho điều trị nhiễm nấm trong thai kỳ.
10. Phát ban da, vết cắt, vết trầy xước
Phát ban và ngứa da có thể được điều trị bằng kem hydrocortisone khi mang thai. Hãy báo các triệu chứng này với bác sĩ để loại trừ các tình trạng như sẩn mề đay ngứa. Bác sĩ có thể kê toa kem steroid trong một số trường hợp.
Đối với vết cắt và vết trầy xước, làm sạch vùng da bằng xà phòng và nước. Sau đó, bạn có thể bôi thuốc mỡ kháng sinh như Neosporin, để được bảo vệ thêm.
11. Khó ngủ
Các loại thuốc an toàn cho chứng mất ngủ là những thuốc thuộc họ diphenhydramine (loại B), bao gồm:
- Sominex.
- Nytol.
- Doxylamine succinate (Unisom; loại B) là một loại thuốc khác có thể được sử dụng nếu bạn đang bị mất ngủ.
Nếu những loại thuốc trên không hiệu quả, bác sĩ có thể kê toa sau khi cân nhắc lợi ích và rủi ro:
- Thuốc chống trầm cảm ba vòng an thần (Amitriptyline, Nortriptyline; loại C).
- Các thuốc benzodiazepin (Ativan, Klonopin; loại D).
- Các thuốc benzodiazepin có thể liên quan đến nguy cơ sứt môi vòm.
Một số cách thay đổi lối sống để cải thiện tình trạng bạn có thể thử:
- Lên lịch trình thời gian ngủ nghỉ phù hợp. Đi ngủ sớm.
- Tập thể dục thường xuyên.
- Giới hạn ngủ trưa không quá 30 phút mỗi ngày.
- Bỏ qua caffeine và các chất kích thích khác.
- Tạo thư giãn vào ban đêm. Ví dụ, tắm, nghe nhạc hoặc tập yoga.
Một số phương pháp điều trị thay thế chẳng hạn như thiền hoặc châm cứu.
Xem thêm: Lỡ dùng thuốc kháng sinh khi mang thai phải làm gì?
Sử dụng các chất bổ sung khi mang thai
Hãy báo với bác sĩ những chất bổ sung bạn đang hoặc dự định dùng trong khi mang thai. Mặc dù vitamin có thể giúp bạn và em bé khỏe mạnh nhưng không nên dùng thường xuyên khi chưa được chỉ định vì có nguy cơ gây quá liều.
Những vitamin trước khi sinh này nên chứa ít nhất 400 – 800 microgam axit folic. Tốt nhất là bắt đầu dùng các vitamin này trước khi bạn có thai hoặc nếu bạn dự định mang thai. Axit folic làm giảm khả năng em bé bị khiếm khuyết ống thần kinh, như tật nứt đốt sống. Sắt có thể giúp ngăn ngừa số lượng hồng cầu thấp (thiếu máu).
Điều quan trọng là phải dùng liều vitamin theo chỉ định của bác sĩ. Quá nhiều vitamin có thể gây hại cho em bé của bạn. Ví dụ, hàm lượng vitamin A rất cao có liên quan đến dị tật bẩm sinh nghiêm trọng.
Các loại thảo mộc, khoáng chất, hoặc axit amin
Không ai chắc chắn liệu những thứ này có an toàn cho phụ nữ mang thai hay không. Vì vậy tốt nhất không nên sử dụng chúng. Ngay cả một số sản phẩm “tự nhiên” có thể không tốt cho phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú.
Một số nhãn thuốc thảo dược quảng cáo rằng việc sử dụng sẽ hỗ trợ bạn trong quá trình mang thai. Nhưng hầu hết thường không có nghiên cứu nào cho thấy những tuyên bố này là đúng hay liệu loại thảo mộc này có thể gây hại cho bạn hoặc em bé.
Do đó cần tham khảo với bác sĩ của bạn trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm thảo dược hoặc bổ sung chế độ ăn uống. Những sản phẩm này có thể chứa những thứ có thể gây hại cho bạn hoặc em bé.
Tiêm vắc-xin có được thực hiện khi đang mang thai không?
Vắc xin bảo vệ cơ thể bạn chống lại các bệnh nguy hiểm. Một số vắc-xin không an toàn để sử dụng trong khi mang thai. Đối với một số loại vắc-xin, quyết định sử dụng nó trong khi mang thai phụ thuộc vào tình huống sức khoẻ người phụ nữ. Bác sĩ có thể xem xét những câu hỏi này trước khi tiêm vắc-xin:
- Có khả năng cao bạn sẽ tiếp xúc với căn bệnh này không?
- Nhiễm trùng có gây nguy cơ gì cho mẹ hoặc thai nhi?
- Vắc-xin có khả năng gây hại không?
Các trung tâm chủng ngừa khuyến cáo nên cân nhắc tiêm vắc-xin viêm gan B khi phụ nữ mang thai có nguy cơ mắc phải và vắc-xin cúm bất hoạt cho phụ nữ mang thai trong mùa cúm.
Tuy nhiên nếu bạn mang thai mà chưa có miễn dịch với rubella , bạn sẽ không được phép tiêm vắc-xin rubella cho đến sau khi mang thai. Do đó nếu bạn đang có ý định mang thai, hãy lên lịch tiêm chủng đầy đủ để chuẩn bị sẵn sàng.
Cách sử dụng thuốc sao cho an toàn khi mang thai
Trước khi sử dụng bất cứ loại thuốc nào, bạn nên lưu ý những điều sau đây:
- Xin ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Đọc kỹ nhãn mác và các thông tin thuốc.
- Báo cho bác sĩ ngay khi có bất kỳ vấn đề nào.
Xin ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng
Luôn luôn nói chuyện với bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi bạn dùng bất kỳ loại thuốc, thảo dược hoặc vitamin nào. Không nên dùng thuốc khi chưa có sự cho phép của bác sĩ.
Bạn có thể hỏi bác sĩ những câu hỏi sau:
- Tôi có cần thay đổi thuốc nếu muốn mang thai không?
- Thuốc này có thể ảnh hưởng đến em bé như thế nào? Hỏi về những lợi ích và rủi ro cho bạn và em bé.
- Những loại thuốc và thảo dược nào khi mang thai nên tránh? Một số loại thuốc có thể gây hại cho em bé của bạn trong các giai đoạn khác nhau của thai kỳ. Vào những thời điểm này, bác sĩ có thể yêu cầu bạn phải thay đổi loại thuốc
- Có cần dùng nhiều hay ít thuốc hơn không ?
- Tôi có thể tiếp tục dùng thuốc này khi bắt đầu cho con bú?
- Tôi nên dùng loại vitamin nào? Hỏi về vitamin đặc biệt cho bà bầu – vitamin trước khi sinh.

Đọc kỹ nhãn mác và các thông tin về thuốc
Kiểm tra nhãn thuốc và các thông tin khác để tìm hiểu về những rủi ro có thể xảy ra đối với phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú. Nhãn thuốc giúp bạn biết cách thuốc có thể ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai. Từ đó có thể giúp bạn quyết định xem có nên dùng thuốc hay không?
Các nhãn thuốc mới hiện nay đã thay thế các danh mục A, B, C, D và X cũ bằng thông tin hữu ích hơn về rủi ro của thuốc. Ngoài ra nó cũng sẽ có thêm thông tin về việc thuốc có vào sữa mẹ hay không và có thể ảnh hưởng đến em bé như thế nào.
Báo cho bác sĩ ngay khi có bất kỳ vấn đề nào
Hãy nói với bác sĩ về bất kỳ vấn đề nào bạn có với thuốc khi sử dụng. Nếu gặp bất kỳ vấn đề nghiêm trọng nào sau khi dùng thuốc bạn nên liên lạc cấp cứu kịp thời.
Việc lựa chọn sử dụng thuốc hoặc các chất khác khi đang mang thai là một việc cần phải cẩn trọng. Tuy nhiên, bạn không thể nào hoàn toàn tránh khỏi. Do vậy, cách tốt nhất là phải nắm vững các thông tin cần thiết cũng như luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ. Tránh việc tự ý sử dụng thuốc vì có nguy cơ gây hại cho cả mẹ và bé. Hành trình để một em bé từ lúc hình thành đến khi chào đời khỏe mạnh cần có sự quản lí chặt chẽ của cả người mẹ và chuyên gia y tế. Người mẹ sẽ cần thực hiện các xét nghiệm để hỗ trợ giúp bác sĩ theo dõi được thai kỳ.
Nguồn tham khảo / Source
Trang tin y tế YouMed chỉ sử dụng các nguồn tham khảo có độ uy tín cao, các tổ chức y dược, học thuật chính thống, tài liệu từ các cơ quan chính phủ để hỗ trợ các thông tin trong bài viết của chúng tôi. Tìm hiểu về Quy trình biên tập để hiểu rõ hơn cách chúng tôi đảm bảo nội dung luôn chính xác, minh bạch và tin cậy.
-
What Medicines Can I Take While Pregnant?https://www.healthline.com/health/pregnancy/what-medicines-are-safe-during-pregnancy
Ngày tham khảo: 08/07/2020
-
Pregnancy and medicinehttps://www.womenshealth.gov/a-z-topics/pregnancy-and-medicines
Ngày tham khảo: 08/07/2020
- Medicine & Pregnancyhttps://pueblo.gpo.gov/Publications/pdfs/5877.pdf