Tinh dầu trầm hương: giá trị thực sự của loại tinh dầu đắt đỏ

Tinh dầu trầm hương là chiết xuất thiên nhiên không còn quá xa lạ đối với tín đồ đam mê liệu pháp hương thơm. Chúng nổi bật không chỉ nhờ trải nghiệm mùi hương ấn tượng mà còn ẩn chứa đa dạng lợi ích kỳ diệu đối với sức khỏe con người. Mời quý độc giả cùng Bác sĩ Y học cổ truyền Phạm Lê Phương Mai tìm hiểu giá trị thực sự và cách sử dụng hiệu quả tinh dầu trầm hương nhé.

Đôi nét về thực vật

Trầm hương (tên tiếng anh thông dụng Agarwood) là tên gọi chung của nhóm thực vật thân gỗ. Nhóm này thuộc chi thực vật Aquilaria và họ Trầm (Thymelaeaceae).¹ Dựa vào nguồn gốc và sự phát triển, một số loại trầm hương tiêu biểu như:

• Aquilaria agallocha.
• Aquilaria crassna.
• Aquilaria sinensis.
• Aquilaria malaccensis.

Cho đến nay, quần thể cây Agarwood xuất hiện rải rác khắp nơi trên thế giới như Ấn Độ, Trung Quốc, Đông Nam Á… Ở Việt Nam, trầm hương phân bố ở các khu vực như Tuyên Quang, Hà Giang, Tây Nguyên, Kiên Giang…² Do giá trị đặc biệt quý giá nên tại nước ta chúng bị khai phá bừa bãi, dẫn đến số lượng bị hao hụt lớn.

Thực vật này được khai thác tối đa các bộ phận như lá, thân, cành, nhựa, bột, tâm gỗ…để sản xuất tinh dầu, hương liệu, nước hoa, dược liệu…

Tinh dầu trầm hương là gì?

Thông tin chung

Tinh dầu trầm hương (tên tiếng anh Agarwood Oil) là sản phẩm tinh chế từ bộ phận thân hay tâm gỗ của thực vật cùng tên. Chúng bao gồm các hợp chất thơm dễ bay hơi thu được từ phương thức chủ yếu là chưng cất hơi nước mà tạo ra dung dịch có đặc tính:

• Màu vàng đậm đến nâu sẫm.
• Độ lan tỏa hương thơm ổn định.
• Độ lưu hương dài lâu.
• Mô tả mùi: mang tính ấm áp của hương gỗ và đất hòa quyện, vừa mạnh mẽ vừa nồng nàn. Chúng tượng trưng cho sự ấm áp, giàu có và lòng hiếu khách của con người.

Trên thị trường, tinh dầu trầm hương được mua bán tùy theo chất lượng. Dầu chất lượng càng cao thì càng có giá trị đắt đỏ hơn. Theo đó, chất lượng tinh dầu sẽ được phân loại dựa trên các đặc tính vật lý, màu và mùi.³

Các hoạt chất giá trị

Một số hoạt chất nổi bật có trong tinh dầu trầm hương như:¹

• Sesquiterpenes và dẫn xuất của nó là các hợp chất chính trong dầu trầm hương.
• β-agarofuran, α-agarofuran và 10-epi-ɤ-eudesmol là các hợp chất chính có chất lượng cao. Trong số đó, β-agarofuran là hợp chất quan trọng nhất trong chất lượng cao và nó góp phần tạo nên mùi thơm của tinh dầu.

Ngoài ra, tinh dầu từ A.sinensis còn chứa:²

• acid baimuxifuranic.
• sinenofuranol
• sinenofuranal…

Một số thành phần dễ bay hơi khác được tìm thấy là:⁴

• Benzoylacetone (HongKong).
• Hoặc α-gurjunene và (+) – calarene (dầu trầm hương sản xuất tại Việt Nam).

Bảo quản

• Khuyến khích bảo quản tinh dầu trầm hương trong tủ lạnh để giữ độ tươi mới cho sản phẩm. Bên cạnh đó, cần đậy chặt nắp lọ tinh dầu này sau mỗi lần dùng để hạn chế xảy ra quá trình bị oxy hóa.
• Để có độ tươi tối đa, thời gian lý tưởng tiêu thụ tinh dầu Agarwood là khoảng vòng 6-8 tuần hoặc dựa vào khuyến cáo trên nhãn sản phẩm.
• Ánh sáng mặt trời và bụi bẩn ảnh hưởng trực tiếp đến sản phẩm, vì hãy tránh những yếu tố này tiếp xúc với chúng.

Lợi ích đến từ tinh dầu trầm hương là gì?

Phương thuốc bổ trợ thần kinh

Chiết xuất từ trầm hương thông qua kiểm tra về hoạt tính an thần trên động vật (chuột) đã thu được kết quả tích cực. Theo đó, thí nghiệm cho thấy, việc hít phải hơi tinh dầu này khiến chuột thư giãn, thoải mái hơn.⁴

Ngoài ra, nghiên cứu khác trên chuột cũng ghi nhận tác dụng giải lo âu của tinh dầu trầm hương.⁵

Năng lượng từ thảo dược này sẽ tạo nên mang lại sự ấm áp, yên bình, là không gian hoàn hảo trong thực hành thiền định, yoga, dưỡng sinh… Thực tế liệu pháp hương thơm này cũng dần trở nên phổ biến trong việc bổ trợ trị liệu và quản lý các rối loạn thần kinh trung ương. Tuy nhiên chúng ta cần thêm nhiều nghiên cứu để xác thực hiệu quả này.

Tinh dầu trầm hương trong y học cổ truyền⁶

Theo đông y, trầm hương là dược liệu quý với đặc tính:

• Vị cay.
• Tính ấm.
• Quy kinh Thận, Tỳ, Vị.
• Công dụng như hành khí, ôn trung, cường tráng nguyên dương, giảm đau, trấn an tinh thần, bổ Thận, bình Can…

Trong đó, tinh dầu trầm hương đã đóng góp phần lớn vào những hiệu quả đáng kể của dược liệu. Hương thơm của chúng như cung cấp nguồn năng lượng, kích thích “khí”. Chúng góp phần hỗ trợ bệnh lý về khí huyết suy trệ như tinh thần mệt mỏi, mất ngủ, lợi hô hấp, khai thông đường thở, giảm đau…

Đa dạng lợi ích tiềm năng khác

Hoạt tính sinh học của tinh dầu trầm hương cũng được ghi nhận trong việc hỗ trợ cơ thể:

• Chống oxy hóa.
• Kháng khuẩn.
• Kháng nấm.
• Giảm đau.

Tuy nhiên các nghiên cứu về lợi ích này vẫn chưa nhiều.

Tín hiệu khả quan trong hỗ trợ trị liệu ung thư⁸

Dữ liệu nghiên cứu đã chỉ ra rằng chiết xuất tinh dầu từ cây trầm hương có thể là một nguyên liệu an toàn và là một ứng cử viên tiềm năng chống ung thư ruột kết. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách xem xét kích thước khối u được ghi lại trong khoảng tuần đầu tiên và cho thấy rằng việc giảm kích thước khối u đáng kể đã đạt được sau 8 tuần. Đây là tín hiệu khả quan và đáng mong đợi trong tương lai cho những nghiên cứu chi tiết hơn.

Gợi ý một số cách sử dụng tinh dầu trầm hương đơn giản

Dưới đây là vài cách để sử dụng tinh dầu Agarwood đơn giản mà bạn có thể ứng dụng:

• Lan tỏa hương thơm ấm áp và nồng nàn từ trầm hương bằng cách khuếch tán chúng vào không khí (thông qua máy khuếch tán, đèn xông…).
• Xông hơi: nhỏ vài giọt tinh dầu Agarwood vào dụng cụ xông hơi truyền thống hoặc máy xông hơi hiện đại. Lúc này, hơi nước cùng với hợp chất sinh học giá trị sẽ thông qua đường hô hấp mà cải thiện sức khỏe.
• Pha loãng tinh dầu trầm hương với dầu vận chuyển (ví dụ như dầu dừa, dầu oliu, dầu hạnh nhân…), rồi bôi tại chỗ như dầu massage, xoa bóp.
• Xịt tinh dầu Agarwood đã pha loãng với nước lên nơi muốn lưu hương thơm hoặc khử mùi khó chịu.
• Nhỏ 2 – 3 giọt dầu Agarwood vào bồn nước ấm, nước ngâm chân… để thư giãn.

Tinh dầu trầm hương có lưu ý gì khi sử dụng?

Theo y văn, tinh dầu trầm hương dù được coi là an toàn, nhưng cũng nên cẩn thận dùng trên một số trường hợp đặc biệt. Ví dụ:

• Phụ nữ mang thai.
• Phụ nữ đang cho con bú.
• Trẻ sơ sinh.
• Tiền sử phản ứng dị ứng nghiêm trọng với tinh dầu, cũng như sản phẩm từ trầm hương trước đó.

Để an toàn, bạn cũng cần lưu ý những điều sau trong quá trình sử dụng tinh dầu Agarwood:

Tinh dầu từ trầm hương phải được pha loãng trong dầu nền trước khi thoa lên da. Có thể kể đến một số dầu vận chuyển dễ tìm gặp như:

• Dầu dừa (Coconut oil).
• Dầu jojoba (Jojoba oil).
• Dầu oliu (olive oil).
• Dầu hạnh nhân (almond oil).

Không được dùng tinh dầu Agarwood nguyên chất uống trực tiếp.

Nên thử nghiệm các sản phẩm mới, bằng cách thoa 1 ít dung dịch tinh dầu đã pha loãng lên vùng da ở cẳng tay và theo dõi phản ứng bất thường trong 24 giờ sau đó.

Có thể làm tinh dầu trầm hương tại nhà không?

Theo chúng tôi, trầm hương là dược liệu quý giá và đắt đỏ. Chính vì vậy mà chiết xuất tinh dầu từ thảo dược này tại nhà là một việc khó khăn khi chúng đòi hỏi nhiều máy móc, kỹ thuật và thao tác kỳ công. Do đó, để sở hữu lọ tinh dầu chất lượng, bạn nên ưu tiên lựa chọn nhà sản xuất và phân phối uy tín.

Hi vọng, trong tương lai, năng lượng chữa lành tích cực đến từ tinh dầu trầm hương sẽ được khai thác và ứng dụng rộng rãi hơn nữa trong cuộc sống cũng như trị liệu sức khỏe.