Vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca: những thông tin cần nắm rõ

Vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca là loại vaccine phòng ngừa SARS-CoV-2. Loại vaccine này đã được đồng phát triển bởi Đại học Oxford và công ty dược phẩm nổi tiếng AstraZeneca (Anh). Vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca có hiệu lực bảo vệ con người trước tác nhân gây bệnh COVID-19 lên đến hơn 89%, dựa trên kết quả nghiên cứu lâm sàng. Để  hiểu thêm về vaccine này, hãy cùng YouMed theo dõi các vấn đề được phân tích và trình bày chi tiết dưới đây nhé!

Cơ chế tác dụng vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca

Vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca giúp cơ thể phát triển khả năng miễn dịch đồng thời dự phòng tác nhân gây bệnh. Mỗi loại vaccine sẽ có những tác động khác nhau để cơ thể đáp ứng miễn dịch. Tuy nhiên, cách thức hoạt động của vaccine vẫn có những điểm chung

• Đầu tiên, tạo ra kháng thể để chống lại virus
• Không những vậy, còn có thể tạo ra tế bào lympho T, lympho B ghi nhớ để chống lại virus xâm nhập

Đây là vaccine virus adeno đã mất khả năng sao chép của tinh tinh. Dựa trên phiên bản suy yếu của virus adeno có chứa vật chất di truyền là protein gai bề mặt của virus gây bệnh. Hay còn được gọi tên là Spike hoặc S. Protein. Đây là mục tiêu tấn công của hệ miễn dịch khi virus SARS-CoV-2 xâm nhập.

Cách thức hoạt động

Sau khi vào cơ thể, vaccine sẽ mang mã di truyền của virus corona sẽ quy định protein S cho tế bào. Từ đó, cơ thể bắt đầu hình thành một cơ chế tự tạo ra chính protein S này.

Tiếp đó, các tế bào miễn dịch trong máu nhận diện protein S là “kẻ xâm nhập”. Điều này giúp kích hoạt phản ứng của hệ miễn dịch.

Cơ thể lúc này bắt đầu tạo ra kháng thể. Tế bào miễn dịch (tb T) có thể nhắm mục tiêu và tiêu diệt các tế bào có mang protein S. Ngoài ra, các tế bào miễn dịch còn kêu gọi cơ thể sản xuất ra nhiều tế bào miễn dịch hơn để giúp chống lại virus này.

Hệ thống miễn dịch ngay sau đó sẽ tiếp tục tạo ra những tế bào trí nhớ. Chính nhờ những tế bào trí nhớ này có thể phát hiện ra virus corona trong tương lai. Chúng nhận diện bằng cách nhận ra protein S trên bề mặt của virus corona.

Trường hợp các tế bào miễn dịch phát hiện ra virus corona trong cơ thể, chúng có thể phóng thích kháng thể và sản xuất tế bào T rất nhanh. Do vậy, có thể giúp ngăn chặn virus corona lây lan và làm giảm tác hại do bệnh COVID-19 gây ra.

Vaccine Covid-19 AstraZeneca có nguồn gốc từ đâu?

Vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca được phát triển nhờ sự cộng tác của công ty dược phẩm AstraZeneca và Đại học Oxford (Anh). Trong đó,

AstraZeneca là công ty dược phẩm sinh học toàn cầu tập trung phát minh, phát triển các loại thuốc đặc trị trong các lĩnh vực như

• Ung thư
• Tim mạch
• Thận & chuyển hóa
• Hô hấp & miễn dịch.

Tại Việt Nam, AstraZeneca đã đi vào hoạt động kể từ năm 1994 với mục tiêu nâng cao sức khỏe cho người dân cũng như đảm bảo kinh doanh bền vững. Mục tiêu này thể hiện điển hình ở một số chương trình

• Chương trình hợp tác cùng Cục Quản lý Khám Chữa Bệnh – BYT mang tên “Lá phổi Khỏe mạnh”
• Ngoài ra, còn tổ chức chương trình Sức khỏe Thanh Thiếu Niên.
• Mặt khác, AstraZeneca còn có nhiều kinh nghiệm trong việc điều chế vaccine phòng ngừa SARS và MERS.

Cần tiêm mấy mũi Vaccine Covid-19 AstraZeneca?

Tại Việt Nam, vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca được chỉ định tiêm phòng 2 mũi cho những người >18 tuổi

• Mũi 1: thực hiện trong lần đầu tiên tiêm.
• Mũi 2: thực hiện cách mũi đầu tiên từ 4 – 12 tuần.

Phân tích chính từ các thử nghiệm về bệnh nhiễm Covid-19, vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca giúp bảo vệ 100% khỏi bệnh nặng, nhập viện và tử vong. Phân tích này mới được công bố trên tờ báo The Lancet, đã xác nhận

• Vaccine được đánh giá an toàn và hiệu quả trong việc ngăn ngừa COVID-19
• Ngoài ra, không có trường hợp nặng hay nhập viện xảy ra sau 22 ngày sau liều đầu tiên.

Không những vậy, một số phân tích khác cũng cho thấy, vaccine có tiềm năng làm giảm sự lây truyền không triệu chứng của virus. Kết quả này dựa trên các mẫu xét nghiệm phết mũi họng thu thập được hàng tuần từ các tình nguyện viên trong thử nghiệm tại Anh.

Hiệu quả mà vaccine phòng covid-19 AstraZeneca mang lại

Theo dữ liệu thực tế đã chứng minh vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca đạt hiệu quả 92% trong việc giảm tỉ lệ nhập viện do biến thể virus Delta.

Theo công bố từ Cơ quan Y tế Công cộng Anh (PHE), vaccine đạt hiệu quả bảo vệ cao đối với biến thể Delta (biến thể Ấn Độ).

Dữ liệu thực tế từ PHE đã chứng minh hai liều vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca có hiệu quả 92% trong

• Giảm số ca nhập viện do biến thế Delta gây ra
• Ngoài ra, không cố trường hợp tử vong trong số những người được tiêm chủng.

Không những vậy, vaccine cũng đạt được hiệu quả cao đối với biến thể Alpha, giúp giảm 86% số ca nhập viện và không có trường hợp tử vong nào được báo cáo.

Bên cạnh đó, dữ liệu cũng cho thấy

• Đối với những bệnh nhân chỉ xuất hiện những triệu chứng nhẹ. Mặc dù hiệu quả của vaccine đạt thấp hơn nhưng vẫn có ý nghĩa quan trọng.
• Cụ thể, vaccine giúp giảm nguy cơ mắc bệnh COVID-19 có triệu chứng ở
  + Biến chủng Alpha là 74%
  + Biến chủng Delta là 64%

Độ an toàn khi tiêm vaccine phòng covid-19 của AstraZeneca

Giống như một số loại vaccine khác, sau tiêm chủng vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca có thể gặp một số phản ứng phổ biến như:

• Phản ứng tại chỗ tiêm: Nổi ban đỏ, chai cứng, bị sưng, ngứa, đỏ tại chỗ tiêm.
• Một số phản ứng toàn thân khác
  + Sốt
  + Cảm giác mệt mỏi
  + Ớn lạnh
  + Bị đau đầu, đau khớp hoặc đau cơ
  + Buồn ngủ
  + Giảm cảm giác thèm ăn
  + Có thể bị nôn mửa
  + Hiếm khi bị tiêu chảy.

Vaccine phòng Covid-19AstraZeneca bị đông máu sau khi tiêm?

Theo nghiên cứu từ Na Uy và Đức, vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca tạo nên kháng thể bất thường gây đông máu ở một số người có đặc điểm sinh học hiếm gặp. Tình trạng này được các nhà khoa học gọi là hiện tượng “giảm tiểu cầu huyết khối miễn dịch do vaccine”

Có một số trường hợp có đặc điểm sinh học cực kỳ hiếm gặp. Từ đó, khiến hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể bất thường và phản ứng ngược lại với vaccine. Các kháng thể bất thường dẫn đến tình trạng giảm tiểu cầu. Do vậy, gây nên tình trạng đông và chảy máu bất thường.

Tiêm vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca bị tiêu chảy?

Không riêng vaccine COVID-19, tất cả các loại vaccine đều có thể gây ra một số phản ứng sau tiêm. Đa số các trường hợp thường phản ứng nhẹ.

Một số tác dụng phụ thường gặp sau tiêm có thể kể đến như: phản ứng tại chỗ tiêm, đau cơ, đau đầu. Hiếm gặp hơn là tình trạng đau bụng, tiêu chảy, nôn,…

Lưu ý, nếu những biểu hiện hiếm gặp này xảy ra ngay sau khi tiêm, thậm chí có một vài trường hợp phản ứng muộn sau 28 ngày. Do vậy, cần thông báo ngay cho bác sĩ, điều dưỡng để xử trí kịp thời.

Khuyến cáo của cơ quan quản lý dược phẩm Châu Âu EMA

Theo khuyến cáo, tiêm vaccine AstraZeneca được dành cho những người có bệnh lý nền. Vì những trường hợp này được xác định là có nguy cơ mắc COVID-19 nặng hơn. Trong đó kể đến các bệnh như sau

• Bị béo phì
• Mắc bệnh tim mạch
• Bệnh hô hấp
• Đái tháo đường.

Mặc dù cần phải tiến hành thêm các nghiên cứu trên những bệnh nhân HIV hoặc mắc bệnh tự miễn hoặc bị suy giảm miễn dịch. Những đối tượng này, nếu nằm trong các nhóm được khuyến cáo, có thể được tiêm phòng sau khi được tư vấn cẩn thận.

Việc tiêm vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca có thể thực hiện trên người đã từng mắc bệnh. Tuy nhiên, có thể hoãn việc tiêm phòng khoảng 6 tháng sau khi nhiễm bệnh để ưu tiên cho người cần hơn

Ngoài ra, có thể tiêm vaccine phòng COVID-19 cho phụ nữ đang cho con bú nếu họ thuộc nhóm ưu tiên được tiêm. WHO không khuyến cáo việc ngưng cho con bú mẹ sau tiêm phòng COVID-19.

Đối tượng cần thận trọng khi tiêm vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca

Trường hợp chỉ định tiêm

Chỉ định tiêm vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca cho người lớn >18 tuổi. Nhằm tạo miễn dịch chủ động phòng bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus SARS-CoV-2 gây ra.

Cho đến nay, vaccine này vẫn có dữ liệu nghiên cứu về việc sử dụng vắc xin ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên <18 tuổi.

Trường hợp trì hoãn tiêm chủng

Hoãn tiêm vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca nếu

• Đã mắc Covid-19 trong vòng 6 tháng kể từ ngày bị nhiễm
• Các trường hợp đang mắc bệnh cấp tính
• Phụ nữ mang thai <13 tuần

Chống chỉ định tiêm

Không thực hiện tiêm vaccine Covid-19 AstraZeneca cho các trường hợp dưới đây

• Đã từng xuất hiện phản ứng phản vệ với vaccine phòng COVID-19 cùng loại (lần trước);
• Theo thông tin chống chỉ định nào theo công bố của nhà sản xuất.

YouMed đã gửi đến bạn những thông tin cần nắm rõ  về vaccine phòng Covid-19 AstraZeneca. Hãy chủ động đăng kí tiêm phòng để có thể bảo vệ sức khỏe của bản thân và góp phần tăng cường hệ miễn dịch cho cộng đồng nhé!