Bệnh sán chó ở người: Liệu có nguy hiểm?

Tại Việt Nam tình trạng thả rông chó mèo rất nhiều dẫn đến việc gia tăng số người mắc bệnh sán chó (hay bệnh giun đũa chó mèo). Chính vì vậy có rất nhiều người băn khoăn liệu bệnh sán chó có nguy hiểm không? Các biến chứng có thể gặp của bệnh sán chó là gì? 

Bệnh sán chó và những điều cần biết

Bệnh sán chó hay còn được gọi là bệnh giun đũa chó mèo là bệnh nhiễm ký sinh trùng do tác nhân giun đũa Toxocara: bao gồm Toxocara canis ở chó và Toxocara cati ở mèo. 

Chó và mèo nhiễm giun đũa thì sẽ thải ra phân có chứa trứng giun ra môi trường. Con người có thể bị nhiễm bệnh do vô tình nuốt phải trứng giun. Hoặc do ăn thịt chó mèo chưa được nấu chín có chứa ấu trùng.

Tất cả mọi người đều có nguy cơ nhiễm Toxocara và mắc bệnh sán chó. Tuy nhiên nhiều nhất là ở trẻ nhỏ từ 1-4 tuổi. Do các thói quen nghịch đất, chơi tiếp xúc với đất, tiếp xúc nhiều với chó mèo. Nên đây cũng là lứa tuổi nguy hiểm khi nhiễm bệnh sán chó do dễ đưa đến tình trạng nhiễm mạn tính. 

Người lớn cũng có thể mắc bệnh do các thói quen như ăn rau sống không rửa kỹ, ăn thịt chó mèo chưa được nấu chín,….

Do con người không phải vật chủ tự nhiên của giun đũa Toxocara. Việc con người nhiễm phải bệnh sán chó chỉ là hiện tượng ký sinh trùng lạc chỗ. Nên do đó giun không thể trưởng thành trong cơ thể người. 

Nếu mắc bệnh sán chó thì các bạn cũng không cần phải quá lo lắng. Bệnh sán chó là một bệnh không quá nguy hiểm và có thể tự khỏi nếu cắt đứt được nguồn lây bệnh. Đối với các trường hợp nhẹ có thể không cần phải điều trị. 

Dấu hiệu của bệnh sán chó là gì?

Khi vào cơ thể người, trứng Toxocara nở ra trong ruột non và ấu trùng có thể di chuyển trong máu đến các bộ phận khác nhau của cơ thể, bao gồm gan, tim, phổi, não, cơ hoặc mắt,….

Trong quá trình ấu trùng di chuyển cũng đồng thời làm kích hoạt phản ứng viêm. Từ đó làm tổn thương các cơ quan chúng đi qua.

Từ đó bệnh sán chó do ấu trùng di cư gây ra. Sẽ có các triệu chứng bao gồm: 

• Thường xuyên mệt mỏi, đau bụng
• Sốt, ho
• Ngứa, nổi mề đay,
• Chàm,…

Xem thêm: Hiểu đúng về lây nhiễm bệnh sán chó

Có hai thể bệnh chính của bệnh nhiễm giun đũa chó mèo bao gồm bệnh do ấu trùng di chuyển ở nội tạng VLM), và bệnh do ấu trùng di chuyển ở mắt (OTM).

Thể ấu trùng di chuyển nội tạng và các biến chứng

VLM xảy ra phổ biến nhất ở trẻ nhỏ và người lớn. Khi ấu trùng di chuyển qua gan và phổi có thể gây ra biến chứng tương ứng là viêm gan và viêm phổi. Ngoài ra khi bị nhiễm nặng bệnh nhân cũng có thể có các triệu chứng toàn thân như: 

• Sốt, chán ăn
• Mệt mỏi, gan to 
• Các triệu chứng hô hấp do ấu trùng di chuyển ở phổi có thể gây khó thở, khò khè và ho khan kéo dài trên hầu hết bệnh nhân
• Tăng bạch cầu ái toan 
• Các triệu chứng da như nổi mề đay mạn, ngứa nhiều,….

Ấu trùng thường nhất khu trú trong gan với các biểu hiện là viêm gan, gan to hay tổn thương dạng nốt ở gan.

Ấu trùng cũng có thể di chuyển qua hệ tuần hoàn đến cơ, tim hoặc hệ thần kinh trung ương (CNS). 

Các biến chứng liên quan đến tim trong bệnh nhiễm giun đũa chó mèo khá hiếm gặp. Nhưng lại có khả năng cao gây đe dọa tính mạng. Với các triệu chứng bao gồm viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, hoặc viêm nội tâm mạc Loeffler (viêm cơ tim tăng bạch cầu ái toan). Suy tim hay chèn ép tim cũng có thể xảy ra và vô cùng nguy hiểm trong bệnh sán chó.

Khi ấu trùng ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Các triệu chứng bao gồm viêm não – màng não tăng bạch cầu ái toan, tổn thương choán chỗ, viêm thần kinh ngoại biên,….

Đây cũng là những biến chứng hiếm gặp tuy nhiên rất cần phải chú ý. Do vô cùng nguy hiểm cho người bệnh sán chó có thể đe dọa đến tính mạng gây tử vong. 

Thể ấu trùng di chuyển ở mắt và các biến chứng

Ấu trùng di chuyển ở mắt thì thường gặp ở trẻ lớn và thanh thiếu niên mắc bệnh. Các tổn thương ở mắt là do ấu trùng khu trú trong mắt và phản ứng của cơ thể tạo u hạt xung quanh ấu trùng. 

Triệu chứng bệnh sán chó ở mắt thường gặp nhất là suy giảm thị lực một bên từ đó gây mất thị lực. Các triệu chứng của OLM cũng có thể gặp như: 

• Giảm thị lực
• Viêm màng bồ đào (thường là viêm màng bồ đào giữa và sau)
• Viêm nội nhãn
• Viêm củng mạc 
• Viêm nội nhãn mãn tính

Hậu quả nguy hiểm nhất của bệnh sán chó thể ấu trùng di chuyển ở mắt là xâm lấn vào võng mạc gây bong võng mạc, có thể dẫn đến mù lòa. 

Dự phòng bệnh sán chó như thế nào?

Bệnh sán chó là một bệnh có thể dễ dàng để phòng ngừa. Việc cắt đứt nguồn lây nhiễm từ chó mèo sang người có thể nói là quan trọng nhất trong việc điều trị bệnh sán chó. Các biện pháp dự phòng lây nhiễm bệnh như: 

• Rửa tay trước khi ăn, sau khi đi tiêu
• Ăn chín, uống nước đun sôi để nguội…
• Rau sống cần rửa sạch sẽ đúng quy trình trước khi ăn
• Đối với trẻ em: không cho trẻ nghịch đất, mút tay, hạn chế tiếp xúc với chó mèo, rửa tay bé sạch sẽ sau khi tiếp xúc với vật nuôi.
• Không thả rông chó mèo, xổ giun định kỳ cho chó mèo.
• Xử lý chất thải chó mèo đúng cách và rửa tay thật kỹ sau khi xử lý chất thải chó mèo

Tóm lại, bệnh sán chó không quá nguy hiểm và hoàn toàn có thể được điều trị dễ dàng nếu được phát hiện sớm. Nếu các bạn đang nghi ngờ mình mắc bệnh thì nên đến ngay các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Song song với việc điều trị, các bạn còn cần phải tuân thủ các biện pháp dự phòng để tránh tình trạng tái nhiễm bệnh.