YouMed

Cách dùng kháng sinh khi mang thai an toàn

dược sĩ nguyễn hoàng bảo duy
Tác giả: Dược sĩ Nguyễn Hoàng Bảo Duy
Chuyên khoa: Dược

Thai kỳ là giai đoạn rất nhạy cảm. Các thuốc sử dụng trong giai đoạn này phải hết sức thận trọng để không ảnh hưởng đến mẹ và bé, đặc biệt là các thuốc kháng sinh. Vậy, cách dùng kháng sinh khi mang thai sao cho an toàn và hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu và giải đáp vấn đề này của Dược sĩ Nguyễn Hoàng Bảo Duy nhé!

Tên các loại thuốc kháng sinh thường dùng

Thuốc kháng sinh là bao gồm tất cả các hợp chất tự nhiên, bán tổng hợp hay tổng hợp có tác dụng kháng vi khuẩn. Thuốc kháng sinh có vai trò đặc biệt quan trọng trong điều trị các bệnh do nhiễm khuẩn gây ra như bệnh lao, thương hàn, dịch tả, viêm phổi,…

Một số kháng sinh thường được sử dụng như:

Cách dùng kháng sinh khi mang thai

Hầu hết các thuốc kháng sinh đều vượt qua được hàng rào nhau thai và có thể gây tác hại cho thai nhi. Mức độ gây hại trên thai nhi tùy thuộc vào việc sử dụng kháng sinh nào, liều lượng ra sau, thời gian khi sử dụng cũng như thuốc đã được sử dụng trong giai đoạn nào của thai kỳ. Các tác hại có thể gây ra trên thai nhi như khuyết tật, dị dạng hay thậm chí gây tử vong.

1. Căn cứ quyết định điều trị bằng kháng sinh

Theo Hướng dẫn sử dụng kháng sinh được Bộ Y tế ban hành năm 2015, việc lựa chọn kháng sinh cho phụ nữ mang thai bị giới hạn do độc tính của thuốc có thể xảy ra đối với bào thai. Cách dùng kháng sinh khi mang thai cũng phải đặc biệt lưu ý. Trong thực tế, hai nhóm kháng sinh được xem như an toàn đối với phụ nữ có thai là Macrolid và Beta-lactam.

Trong các trường hợp đặc biệt cần phải sử dụng các nhóm kháng sinh khác, phải thận trọng cân nhắc về chỉ số Rủi ro/Hiệu quả tác dụng của thuốc.

2. Loại kháng sinh an toàn cho thai kỳ

Một số kháng sinh được xem là tương đối an toàn với phụ nữ mang thai như:

  • Amphotericin B.
  • Ampicillin.
  • Amoxicillin.
  • Cephalosporin.
  • Metronidazol (sử dụng vào thời kỳ giữa và cuối thai kỳ).
  • Clarithromycin.
  • Erythromycin.
  • Azithromycin.
  • Penicillin G.
  • Vancomycin.

3. Loại kháng sinh rủi ro cho thai kỳ

Nhóm kháng sinh không thể dùng (chống chỉ định) trong giai đoạn mang thai gồm:

  • Kháng sinh nhóm phenicol (gây suy tủy, giảm bạch cầu, “hội chứng xám ở trẻ em”).
  • Kháng sinh nhóm tetracycline (gây vàng răng ở trẻ em…).
  • Kháng sinh nhóm aminoglycosid (có thể gây điếc và độc cho thận,…).
  • Kháng sinh nhóm quinolon (gây tổn thương thoái hóa khớp).

Nhóm kháng sinh cần dùng thận trọng trong giai đoạn mang thai:

  • Kháng sinh rifamycin (không nên dùng trong 3 tháng đầu thai kỳ).
  • kháng sinh nitrofuran, acid nalidixic (không nên dùng cuối thai kỳ).
  • Kháng sinh metronidazol, trimethoprim, sulfamid (không nên dùng giai đoạn đầu và cuối thai kỳ).

Phân loại kháng sinh dựa theo nguy cơ cho thai nhi

Cách dùng kháng sinh khi mang thai phải luôn đặc biệt lưu ý.

Năm 1979, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phát triển một hệ thống phân loại sự ảnh hưởng của thuốc đến thai nhi. Cụ thể như sau:

1. Loại A

Dữ liệu thu thập từ những phụ nữ đang mang thai cho thấy nhóm thuốc này không có nguy cơ gây hại cho thai nhi trong suốt thai kỳ.

2. Loại B

Các nghiên cứu sinh sản trên động vật không chứng minh được thuốc có nguy cơ cho thai nhi, tuy nhiên vẫn chưa có kết luận chính xác trên phụ nữ mang thai. Bên cạnh đó, một vài nghiên cứu sinh sản trên động vật đã cho thấy chưa có bằng chứng xác nhận về nguy cơ cho thai nhi. Vì vậy, có thể cân nhắc sử dụng thuốc phân nhóm này cho phụ nữ mang thai.

3. Loại C

Một số nghiên cứu trên động vật đã cho thấy tác dụng phụ đối với thai nhi (gây ra các dị tật bất thường hoặc tử vong). Tuy nhiên, không có sẵn những dữ liệu thực tiễn thử nghiệm thuốc ở phụ nữ mang thai. Do đó, thuốc trong danh mục C chỉ nên được kê toa nếu lợi ích điều trị cao hơn nguy cơ tiềm ẩn.

4. Loại D

Có bằng chứng cho thấy kháng sinh loại này gây nguy cơ rủi ro đối với thai nhi ở người. Chỉ cân nhắc cách dùng kháng sinh khi mang thai nếu thai phụ đang bị đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng, hoặc đối với một bệnh nghiêm trọng mà những thuốc an toàn hơn không thể sử dụng hoặc đã sử dụng nhưng không có hiệu quả.

5. Loại X

Đã thử thuốc trên súc vật hoặc trên người hoặc trên kinh nghiệm sử dụng thuốc lâu dài cho thấy có nguy cơ đối với thai và nguy cơ này cao hơn lợi ích điều trị ở phụ nữ mang thai. Chính vì thế thuốc cấm dùng cho phụ nữ mang thai.

Lưu ý dùng kháng sinh khi mang thai

Cơ thể người phụ nữ mang thai có nhiều đặc điểm sinh lý khác so với lúc bình thường như:

  • Trọng lượng cơ thể tăng lên
  • Lưu lượng máu đến các cơ quan tăng
  • Tốc độ thải trừ thuốc của thận tăng nhanh,…
  • Quá trình hấp thu, phân bố, chuyển hóa của thuốc vào cơ thể cũng trở nên thay đổi.

Cách dùng kháng sinh khi mang thai là phải chú ý đến liều tối thiểu mà thuốc có tác dụng ức chế vi khuẩn.

Việc sử dụng thuốc kháng sinh phải luôn thủ chỉ định của bác sĩ. Bạn không được sử dụng tùy tiện và lạm dụng thuốc kháng sinh. Ddieeuf này rất dễ gây ra những chủng vi khuẩn kháng thuốc. Trong quá trình điều trị, thai phụ cần phải uống thuốc đúng liều lượng và thời gian mà bác sĩ chỉ định. Chỉ được ngừng thuốc khi bệnh đã khỏi hoàn toàn.

Việc sử dụng thuốc cần phải có sự hướng dẫn của bác sĩ điều trị. Trong quá trình sử dụng thuốc, nếu có  bất cứ tác dụng không mong muốn nào xảy ra thì hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn hướng giải quyết tốt nhất!

Đặt khám tiện lợi cùng YouMed

+25 Bệnh viện
+700 Bác sĩ
+89 Phòng khám
Đặt khám không chờ đợi

Đặt khám
không chờ đợi

Nhắn tin với bác sĩ

Nhắn tin
với bác sĩ

Gọi video với bác sĩ

Gọi video
với bác sĩ

Mua sản phẩm y tế giá tốt

Mua sản phẩm
y tế giá tốt

Lưu trữ hồ sơ y tế

Lưu trữ
hồ sơ y tế

Đọc tin y tế chính thống

Đọc tin y tế
chính thống

Tải ứng dụng YouMed

Nguồn tham khảo / Source

Trang tin y tế YouMed chỉ sử dụng các nguồn tham khảo có độ uy tín cao, các tổ chức y dược, học thuật chính thống, tài liệu từ các cơ quan chính phủ để hỗ trợ các thông tin trong bài viết của chúng tôi. Tìm hiểu về Quy trình biên tập để hiểu rõ hơn cách chúng tôi đảm bảo nội dung luôn chính xác, minh bạch và tin cậy.

  1. Hướng dẫn sử dụng kháng sinh của Bộ Y tế năm 2015https://kcb.vn/thu-vien-tai-lieu/tai-lieu-huong-dan-su-dung-khang-sinh.html

    Ngày tham khảo: 20/02/2021

  2. Kháng sinh nào cho phụ nữ mang thai?https://suckhoedoisong.vn/khang-sinh-nao-cho-phu-nu-mang-thai-n54116.html

    Ngày tham khảo: 20/02/2021

  3. Is it safe to take antibiotics during pregnancy?https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/pregnancy-week-by-week/expert-answers/antibiotics-and-pregnancy/faq-20058542

    Ngày tham khảo: 20/02/2021

Chia sẻ thông tin hữu ích này cho mọi người