Châm cứu điều trị Zona – Tác dụng, phương pháp châm và lưu ý

Bệnh Zona – dân gian hay gọi là bệnh Giời leo. Đây là một trong những căn bệnh gây cảm giác khó chịu và ảnh hưởng đến thẩm mỹ của người mắc. Một trong những biến chứng kéo dài của bệnh là đau sau zona. Việc điều trị đau đòi hỏi phải liên tục vá áp dụng triệt để các phương pháp. Châm cứu điều trị Zona cho thấy có hiệu quả giảm đau tốt. Cùng YouMed tìm hiểu về phương pháp điều trị này thông qua bài viết dưới đây.

Tổng quan về Zona và đau thần kinh sau Zona

Bệnh Zona

Bệnh Zona là kết quả của sự tái hoạt động của varicella-zoster virus (VZV). Virus này cũng là tác nhân gây bệnh thủy đậu ở trẻ em. Virus trú ngụ trong cơ thể ở trạng thái “ngủ” trong các hạch rễ sau của dây thần kinh cảm giác. Virus sẽ “thức giấc” sau khi gây bệnh thủy đậu thời gian trước đó trong cơ thể của người từng bị thủy đậu.

Biểu hiện của bệnh là các ban đỏ, mụn nước, bọng nước tập trung thành chùm dọc theo đường phân bố của thần kinh ngoại biên. Bệnh hay gặp ở những từng bị thủy đậu, người già, người suy giảm miễn dịch, đặc biệt nhiễm HIV/AIDS.

Đau thần kinh sau Zona

Đau sau zona (đau thần kinh sau Zona) là một biến chứng phổ biến của nhiễm virus Varicella zoster (VZV) tái hoạt hóa. VZV cư trú trong cơ thể sau khi nhiễm thủy đậu nguyên phát, có thể xảy ra nhiều năm trước đó. Đau sau zona là tình trạng đau thần kinh đặc trưng bởi cơn đau kéo dài nhiều tháng đến nhiều năm.

Các yếu tố nguy cơ gây đau thần kinh sau zona gồm: lớn tuổi, triệu chứng tiền triệu phát ban, đau dữ dội trong giai đoạn cấp, phát ban nhiều, zona mắt, lupus ban đỏ, tiểu đường, tiền sử chấn thương, suy giảm miễn dịch.

Bệnh nhân đau sau zona thường gồm 3 loại đau chính:

• Đau liên tục mà không có kích thích gây đau: đó là cảm giác đau bỏng rát, đau nhói.
• Đau không liên tục, không có kích thích gây đau: đau như đâm, bắn, điện giật.
• Đau gây ra khi kích thích nhẹ, không tương ứng với cảm giác đau (tăng cảm đau).

Đau sau zona thường kéo dài ít nhất 3 tháng sau khi lành phát ban ở da. Ngoài ra, người bệnh có thể có một số cảm giác bất thường như rối loạn tiêu hóa, dị cảm. Đau sau Zona là một trong những nguyên nhân chính khiến người bệnh suy giảm chất lượng cuộc sống hàng ngày.

Theo YHCT, đau sau Zona được mô tả trong chứng hỏa thống, thường gặp 3 hội chứng là:

Can kinh uất nhiệt: Đau dữ dội, nóng rát, châm chích. Tổn thương da có mụn nước màu đỏ dạng nốt và chấm tập hợp thành từng mảng.

Tỳ hư thấp nhiệt: Cảm giác đau dữ dội, nóng rát, châm chích. Tổn thương da là nhiều mụn nước lớn, dịch đục màu trắng vàng dễ vỡ. Đau nhiều khi mụn nước vỡ

Khí trệ huyết ứ: Nền da màu tím đen, dịch có thể lẫn máu. Đau dữ dội.

Tác dụng của châm cứu điều trị Zona

Châm cứu có tác dụng kích thích hệ thần kinh và giải phóng các phân tử truyền tin hiệu thần kinh. Kết quả dẫn đến những thay đổi sinh hóa ảnh hưởng đến cân bằng nội môi của cơ thể. Do đó, thúc đẩy sức khỏe thể chất và tinh thần. Kích thích các huyệt vị được chứng minh có ảnh hưởng đến các khu vực của não giúp giảm độ nhạy cảm với cơn đau.

Châm cứu giúp giảm các triệu chứng ở người bị Zona bằng cách:

• Kích thích các dây thần kinh trong cơ và các mô khác, dẫn đến giải phóng các endorphin và các yếu tố thần kinh. Từ đó, giúp giải quyết quá trình xử lí cơn đau ở não và tủy.
• Giảm viêm bằng cách thúc đẩy giải phóng các yếu tố điều hòa miễn dịch và mạch máu.
• Tăng cường hoạt động của các tế bào gây chết tự nhiên. Điều chỉnh số lượng và tỉ lệ các loại tế bào miễn dịch.
• Tăng cường tuần hoàn tại chỗ, giúp phân tán chỗ sưng tấy.

Theo YHCT, châm cứu giúp điều hòa âm dương, điều hòa hoạt động của hệ kinh lạc. Châm cứu làm cho khí huyết lưu thông ổn định trong các đường kinh. Châm cứu giúp giải quyết khi có tình trạng ứ trệ, tắc nghẽn. Từ đó, có vai trò quan trọng giúp giảm đau.

Cách châm cứu điều trị Zona

Chỉ định

Các trường hợp đau, bỏng rát… sau Zona.

Chống chỉ định

• Người bệnh đang trong giai đoạn sốt cao.
• Một số chống chỉ định chung của châm cứu như:
• Cơ thể suy kiệt, sức đề kháng giảm
• Không châm vào vùng huyệt có viêm nhiễm, lở loét.
• Tất cả các cơn đau nghi có nguồn gốc ngoại khoa.
• Bệnh nhân có bệnh rối loạn đông máu hoặc sử dụng thuốc chống đông.

Công thức huyệt châm cứu điều trị Zona

Tùy theo khu vực bị bệnh mà có công thức huyệt tương ứng:

• Vùng mắt: Huyệt Ty trúc không, Toán trúc, Thái dương.
• Vùng mặt: Huyệt Hợp cốc, Địa thương, Giáp xa.
• Đau dữ dội và bỏng rát: Huyệt Ẩn bạch, Đại đôn, Thần môn.
• Nếu kèm mất ngủ: Huyệt Bách hội, Thần đình.
• Nếu kèm ngứa: Huyệt Huyết hải, Khúc trì.

Kết hợp châm A thị huyệt hoặc huyệt đặc hiệu để thanh nhiệt giải độc, khu phong – trừ thấp tùy theo thể bệnh.

Cách thức chung khi châm cứu điều trị Zona

Để thực hiện châm cứu cần chuẩn các dụng cụ châm:

• Kim châm, gòn sát khuẩn.
• Các thiết bị khác tùy phương pháp thực hiện như: máy xung điện, kim nhĩ hoàn…
• Kim châm bằng thép không gỉ. Kim được hấp tiệt trùng hoặc dùng kim vô trùng sử dụng 1 lần.

Mỗi bệnh nhân sẽ được châm số lượng huyệt tùy theo tình trạng bệnh. Thao tác châm kim đòi hỏi kỹ thuật và kinh nghiệm của bác sĩ. Khi châm, thầy thuốc dùng ngón cái và ngón trỏ ấn, căng da vùng huyệt. Tay kia châm kim nhanh qua da vùng huyệt, đẩy kim từ từ, kích thích kim cho đến khi người bệnh cảm giác căng, tức, nặng vừa phải, không đau vùng huyệt vừa châm. Bác sĩ cảm giác kim mút chặt tại vị trí huyệt. Trước khi châm và sau khi rút kim, bệnh nhân sẽ được sát trùng vùng da để ngừa nhiễm trùng.

Lưu ý khi lựa chọn châm cứu điều trị Zona

Trong quá trình châm cứu, nếu người bệnh thấy hiện tượng như:

• Hoa mắt.
• Chóng mặt.
• Vã mồ hôi.
• Người mệt mỏi, khó chịu.

Cần báo ngay cho bác sĩ hoặc nhân viên y tế để xử trí kịp thời.

Bệnh nhân có sẵn bệnh tim mạch như tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim… cần thông báo trước cho bác sĩ trước khi thực hiện thủ thuật.

Các phương pháp khác điều trị Zona

Thủy châm

Sử dụng thuốc tăng cường dinh dưỡng, giảm đau thần kinh. Ví dụ: hỗn hợp Vitamin B1 pha với Lidocain tiêm vào vùng cơ ứng với huyệt, mỗi 0,5mL hỗn hợp cho mỗi vị trí huyệt.

Điện châm

Chọn huyệt theo các nguyên tắc sau:

Thanh nhiệt tiêu độc: Huyệt Khúc trì, Hợp cốc, Đại chùy.

Huyệt a thị: Ấn chọn huyệt tại điểm đau.

Huyệt theo vùng: Chọn huyệt tại khu vực bị bệnh.

Chọn huyệt theo tiết đoạn thần kinh chi phối khu vực có tổn thương.

Nhĩ châm

• Châm tả: Điểm thần kinh; tuyến thượng thận
• Châm bổ: Tuyến nội tiết.

Cấy chỉ

Các huyệt thường được sử dụng

Châm cứu điều trị Zona là phương pháp chữa không dùng thuốc giúp giảm đau hiệu quả. Người bệnh cần được bác sĩ thăm khám cẩn thận. Từ đó đưa ra chẩn đoán và lựa chọn hình thức châm cứu phù hợp. Việc lựa chon cơ sở uy tín với các bác sĩ giàu kinh nghiệm cũng góp phần nâng cao hiệu quả điều trị.