Châm cứu mắt – những điều bạn chưa biết

Trong Đông y, châm cứu mắt thường được thực hiện để điều trị nhiều bệnh lý về mắt: như sụp mi, mắt mờ,… Khi châm cứu mắt cần lưu ý điều gì. Bạn đọc hãy cũng YouMed tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.

Cấu tạo mắt

Mắt đảm nhiệm chức năng thị giác. Nhờ có mắt, chúng ta mới tìm hiểu và nhận biết được môi trường xung quanh. Tạo điều kiện cho trí tuệ ngày càng phát triển. Về cấu tạo, mắt gồm 3 phần: bộ phận bảo vệ nhãn cầu, nhãn cầu, đường thần kinh và trung khu phân tích thị giác.

• Nhãn cầu gồm các lớp màng, cũng là ghi nhận ánh sáng.
• Bộ phận bảo vệ nhãn cầu là hốc mắt, bao gồm các nhóm xương quanh ổ mắt và các cơ vận động quanh mắt.
• Mắt chịu sự chi phối của dây thần kinh thị giác (II), dẫn truyền thông tin lên trung khu thị giác ở thùy chẩm.

Ngoài ra, để liếc ngang, nhìn lên, nhìn xuống, mắt còn cần các cơ chịu sự chi phối của dây thần kinh ròng rọc, vận nhãn và vận nhãn ngoài.

Các huyệt khi châm cứu mắt

Trước khi tìm hiểu châm cứu mắt, hãy cùng chúng tôi điểm qua các huyệt ở vùng mắt.

Toàn trúc

Huyệt nằm ở chỗ lõm đầu trong cung chân mày. Ngay vùng da thuộc cơ trán, cơ tháp, cơ mày và bờ cơ vòng mi. Chịu sự chi phối vận động của nhánh thần kinh mặt. Chịu sự chi phối cảm giác bới dây thần kinh sinh ba

Huyệt toàn trúc được sử dụng khi cố gắng làm dịu mắt đỏ, ngứa hoặc đau, tiết nhiều nước mắt, dị ứng, đau đầu,…

Ngư yêu

Huyệt là điểm giao nhau của đường dọc giữa ổ mắt và đường ngang qua cung lông mày. Huyệt nằm chính giữa cung lông mày.

Ngư Yêu chủ trị bệnh cận thị, liệt dây thần kinh mặt, mộng thịt…

Ty trúc không

Huyệt nằm ở chỗ lõm, bên ngoài đuôi lông mày, ngay bờ ngoài cơ vòng mi. Nhấn vào có cảm giác tê nhứt. Huyệt ở ngay vùng bám vào da cung mày của cơ trán, xương trán. Chịu chi phối vận động của nhánh dây thần kinh mặt, cảm giác với dây thần kinh V.

Châm cứu mắt huyệt này chủ trị các bệnh về mắt, liệt dây thần kinh mặt.

Đồng tử liêu

Huyệt nằm ở sát ngoài đường khớp của mỏm ngoài ổ mắt, cách góc ngoài khớp 0.5 thốn. Chịu sự chi phối vận động của nhánh TK mặt và nhánh của dây V.

Chủ trị các bệnh về mắt, liệt dây thần kinh mặt.

Tình minh

Huyệt tình minh có tác dụng làm sáng mắt, nên mới có tên là “tình minh”. Nằm cách khóe mắt trong 0.1 thốn. Phía da là cơ vòng miệng dưới, chỗ bám của cơ tháp, cơ mày. Ngay chỗ xương hàm trên tiếp khớp với xương trán. Chịu sự chi phối vận động của nhánh dây mặt và nhánh dưới dây III. Chịu chi phối cảm giác của dây V.

Chủ trị các bệnh về mắt, liệt dây thần kinh mặt.

Thừa khấp

Huyệt là giao điểm của đường dọc chính giữa mắt và bờ dưới xương ổ mắt. Phía da là cơ vòng mi, sâu bên trong có cơ thẳng dưới, cơ chéo bé.

Chi phối vận động bởi nhánh của dây thần kinh sọ não số VII và các nhánh của dây thần kinh III.

Dương bạch

Vị trí: trên đường thẳng qua chính giữa mắt, Dương bạch nằm cách mờ trên cung chân mày 1 thốn. Lớp da là cơ trán, xương trán. Chịu sự chi phối vận động của dây thần kinh mặt, chi phối cảm giác bởi dây V.

Trị bệnh về mắt (loạn thị, quáng gà, đau thần kinh vành mắt), liệt mặt, đau đầu vùng tráng.

Các phương pháp châm cứu vùng mắt

Châm một huyệt

Dùng kim châm cứu châm vào 1 huyệt, có thể chọn bổ pháp hoặc tả pháp là tùy vào bệnh lý của bệnh nhân

Châm nhiều huyệt

Trong trường hợp liệt VII ngoại biên do lạnh, có thể châm tả Toản trúc xuyên Tình minh, Dương bạch xuyên Ngư yêu, Địa thương xuyên Giáp xa. Châm thêm Thừa khấp, Đồng tử liêu, Nghinh hương, Địa thương xuyên Giáp xa, Quyền liêu, Ế phong, Hợp cốc. Kết hợp cứu ấm.

Châm kết hợp với cứu

Sau khi châm cứu mắt vào một huyệt, nhân viên y tế sẽ đốt ngải để cứu tại huyệt đó, nhằm làm ấm kim và tăng tác dụng điều trị. Cây ngải cứu khô nghiền bột, sau đó lấy giấy bản quấn chặt lại giống như điếu xì gà, rồi châm lửa và hơ vào huyệt. Cứu thẳng vào huyệt hoặc cứu vào đốc kim. Lúc đó, tinh dầu ngải cứu và hơi nóng sẽ tác động sâu vào huyệt giúp phục hồi những tổn thương nhanh chóng. Thường dùng điều trị liệt dây VII ngoại biên (thường do nhiễm lạnh đột ngột), đau dây V và các dây thần kinh ngoại biên khác, sụp và mỏi mi mắt.

Châm kết hợp với dòng điện – Điện châm

Sau khi châm, nhiên viên y tế sẽ bắt điện và chạy xung tại chỗ, tùy vào bệnh lý, và bác sĩ sẽ chọn xung kích thích hay ức chế vùng được châm. Mắc điện cực vào kim châm cứu và điều chỉnh cường độ của dòng điện phù hợp với ngưỡng của bệnh nhân.

Thủy châm

Bác sĩ sẽ dùng thuốc tiêm trực tiếp vào các huyệt, thường dùng nucleofort, vitamin B12.

Châm cứu mắt dưới góc nhìn khoa học

Châm cứu mắt trong điều trị di chứng đột quỵ

Di chứng đột quy bao gồm rối loạn chức năng, giảm khả năng sinh hoạt và mang lại gánh nặng cho gia đình và xã hội. Hiện nay, mặc dù có liệu pháp phục hồi chức năng vận động, nhưng bệnh nhân vẫn phục hồi chậm. Châm cứu mắt (EA) đã được áp dụng rộng rãi có hiệu quả trong việc phục hồi chức năng đột quỵ trong khoảng 50 năm. Vì vậy, các nhà khoa học tiến hành nghiên cứu, phối hợp hai phương pháp này. Thì kết quả là bệnh nhân phục hồi tốt hơn.

Trong điều trị khô mắt

Châm cứu có vai trò gì trong điều trị khô mắt?  Một số nghiên cứu dùng đánh giá hoạt động cơ học của châm cứu đối với sinh lý màng mắt. Trong đó, châm cứu mắt làm giảm 0,440C nhiệt độ bề mặt mắt. Giảm nhiệt độ có thể dẫn đến giảm sự mất nước mắt do bay hơi.

Trong giảm đau mắt

Trong những năm gần đây, các nhà khoa học đã cố gắng xác định cơ chế sinh học của châm cứu trong giảm đau. Một trong những cơ chế là có mối liên quan giữa châm cứu và giải phóng chất giảm đau nội sinh endorphin. Các nghiên cứu khác trên động vật và người thì tìm thấy mối liên hệ giữa châm cứu với việc giải phóng adenosine và adenosine triphosphate khi kim châm vào.

Châm cứu mắt điều trị nhược thị (viễn thị/ cận thị)

Nghiên cứu tiến hành trên 90 em học sinh bị cận thị. 45 em được cho đeo miếng dán (patched-eye), 45 em điều trị bằng châm cứu. Dặn các em tiếp xúc với bài tập về nhà, ti vi trong 1 giờ 1 tuần. Rồi đánh giá lại, thị lực cải thiện 17% số người được dán mắt, và 42% ở nhóm châm cứu.

Những kết quả này cho thấy hiệu quả điều trị của châm cứu tương đương với hiệu quả điều trị chứng cận thị dị hướng ở trẻ vị thành niên

Chỉ định, chống chỉ định

Chỉ định

• Trong trường hợp các bệnh lý về mắt mạn tính: mắt mờ, glucoma, khô mắt,…, liệt dây thần kinh mặt, sụp mi,…
• Châm 1 lần từ 20-30 phút. Một liệu trình từ 10-15 lần, rồi nghỉ 1 tháng và châm lại.

Chống chỉ định châm cứu mắt

• Chấn thương mắt cấp do tai nạn, súng nổ…, chảy máu ổ mắt, có vết loét tại chỗ cần châm.
• Những người cơ địa yếu, không thích nghi được.
• Những người suy kiệt, thể trạng yếu, châm cứu dễ bị sốc.
• Bệnh nhân bệnh tiểu đường.

Lưu ý khi lựa chọn phương pháp châm cứu mắt

• Trước khi châm cứu, không nên ăn quá no,
• Không uống rượu, bia, chất kích thích
• Không nên tập thể dụng gắng sức trong 2 giờ trước và sau điều trị
• Vùng châm cứu không được có vết thương hở, vì khi châm cứu dễ gây nhiễm trùng
• Hỏi ý kiến bác sĩ điều trị về bệnh lí của mình
• Trong khi châm, nếu có triệu chứng đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, hãy báo ngay với bác sĩ điều trị
• Bạn nên ở lại cơ sở y tế 15 – 30 phút để tiện theo dõi sau khi châm cứu
• Trong vòng 1-2 ngày đầu, người bệnh không nên vận động mạnh hay khiêng vác vật nặng. Nhưng có thể luyện tập vận động nhẹ, phù hợp với thể trạng mình.

Xem thêm: Bấm huyệt chữa sụp mi mắt có an toàn và hiệu quả?

Có nhiều thông tin xoay quanh vấn đề châm cứu mắt. Châm cứu mắt có nhiều tác dụng trong điều trị các bệnh lý. Song bạn cần đến các cơ sở y tế uy tín để thăm khám và được tư vấn phù hợp. Mong rằng bài viết trên đây đã mang đến kiến thức bổ ích cho quý độc giả.