Điều trị hội chứng Cushing do thuốc bằng cách nào?

Corticoid đem lại kết quả điều trị rất tốt những bệnh lý về đường hô hấp, viêm, dị ứng và miễn dịch. Tuy nhiên sử dụng corticoid quá liều sẽ dẫn đến nhiều tác dụng phụ bao gồm cả hội chứng Cushing do thuốc. Vậy điều trị hội chứng Cushing do thuốc như thế nào? Hãy cùng Bác sĩ Vũ Thành Đô tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Phân biệt hội chứng Cushing do thuốc và tự phát

Hội chứng Cushing do thuốc hay hội chứng Cushing ngoại sinh xảy ra ở những bệnh nhân lạm dụng corticoid trong một khoảng thời gian dài với liều lượng cao. Hội chứng Cushing tự phát hay do thuốc đều do cơ thể dư thừa hormone cortisol.

Cortisol là một loại hormone được tiết ra bởi tuyến thượng thận. Chức năng chính của nó là kích thích tế bào sản xuất glucose từ protein và acid béo. Cortisol cũng giúp kiểm soát huyết áp của cơ thể và giúp cơ thể chống lại căng thẳng cũng như giảm phản ứng viêm.

Corticoid được chỉ định cho các bệnh lý như: hen suyễn, viêm khớp dạng thấp, viêm da, lupus, dị ứng,… Nhóm thuốc này ngoài đường uống hay tiêm tĩnh mạch còn có dạng tiêm trực tiếp vào khớp đau, kem bôi ngoài da, dạng hít và nhỏ mắt.

Tác dụng phụ nặng nề nhất của corticoid là hội chứng Cushing ngoại sinh. Ngoài ra khi sử dụng nhóm thuốc này lâu dài người bệnh có thể bị ảnh hưởng đến xương khớp, huyết áp, đường huyết, trầm cảm,… Vì tác dụng không mong muốn của corticoid rất nặng nề nên trước khi chỉ định cho bệnh nhân bác sĩ sẽ phải cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ, kèm theo tính toán liều lượng thấp nhất có thể đạt được kết quả. Khi mắc bệnh, phần lớn mọi người đều thắc mắc về cách điều trị hội chứng Cushing do thuốc như thế nào.

Triệu chứng của bệnh

Hầu hết triệu chứng của hội chứng Cushing do thuốc tương tự như các triệu chứng của hội chứng Cushing tự phát như là

• Mặt tròn, đầy đặn (mặt trăng rằm).
• Gù trâu.
• Tốc độ tăng trưởng châm (ở trẻ em)
• Tăng cân do tích tụ mỡ ở vùng bụng, phần thân, nhưng lại giảm mỡ ở phần tay, chân (béo trung tâm)

Một số thay đổi ở da như là:

• Vết rạn da màu tím trên da bụng, đùi, cánh tay và ngực.
• Da mỏng, dễ bầm tím.

Để việc điều trị hội chứng Cushing do thuốc đạt hiệu quả; người bệnh cần lưu ý những thay đổi về cơ và xương bao gồm:

• Đau lưng, xảy ra với các hoạt động thường ngày.
• Đau xương.
• Dễ gãy xương.
• Yếu cơ, đặc biệt là hông và vai

Các thay đổi khác như là

• Tăng huyết áp.
• Tăng đường huyết.
• Tăng cholesterol.
• Thay đổi về mặt tinh thần bao gồm trầm cảm, lo lắng và thay đổi hành vi.
• Mệt mỏi.
• Tăng khát và đi tiểu.
• Bất thường ở chu kỳ kinh nguyệt (ở phụ nữ).
• Giảm ham muốn tình dục.

Việc điều trị hội chứng Cushing cho thuốc như thế nào? Hãy cùng chúng tôi khám phá phần tiếp theo.

Chẩn đoán hội chứng Cushing do thuốc

Bác sĩ sẽ thăm khám sơ bộ và hỏi về các triệu chứng cùng với tiền sử dùng thuốc của bệnh nhân. Người bệnh cần chia sẻ các loại thuốc đã và đang sử dụng kể cả thuốc dạng hít và dạng bôi tại chỗ. Trường hợp bệnh nhân sử dụng nhóm thuốc corticoid , các kết quả xét nghiệm sau có thể gợi ý hội chứng Cushing ngoại sinh:

• Mức ACTH thấp bất thường.
• Mức cortisol cao trong máu (mẫu thử 24 giờ), nước tiểu (mẫu lấy ban đêm).
• Đường huyết đói cao hơn bình thường.
• Mật độ xương thấp.
• Cholesterol cao nhưng HDL thấp.
• Nồng độ cortisol cao khi test DST qua đêm.

Ban đầu bác sĩ sẽ kiểm tra tiền sử bệnh cũng như các loại thuốc bệnh nhân đang và đã dùng. Từ đó các loại thuốc này sẽ được phân loại và tư vấn sử dụng hợp lý, đặc biệt là nhóm thuốc corticoid.

Tư vấn điều trị hội chứng Cushing do thuốc

Điều trị

Điều trị hội chứng Cushing do thuốc cần giảm bớt và ngưng dùng bất kỳ một loại thuốc thuộc nhóm corticoid nào. Tùy trường hợp cụ thể để việc giảm liều hay ngưng thuốc hoàn toàn được chỉ định cho bệnh nhân. Tuy nhiên các nhà khoa học đưa ra khuyến cáo bệnh nhân nên giảm liều từ từ cho đến khi ngưng. Lý do là vì ngừng đột ngột corticoid dễ dẫn đến tình trạng khủng hoảng tuyến thượng thận.

Bệnh nhân không thể ngưng thuốc vì bệnh (ví dụ: hen suyễn nặng) sẽ được bác sĩ tính toán lại liều lượng. Tuy nhiên bệnh nhân cần tuân theo các ướng dẫn khác để giảm khả năng phát triển các biến chứng bao gồm:

• Sử dụng thuốc điều trị  tăng đường huyết.
• Sử dụng thuốc điều trị tăng cholesterol.
• Sử dụng thuốc xương khớp giúp giảm nguy cơ gãy xương, phòng ngừa loãng xương.

Ngoài các biện pháp trên, thay đổi lối sống lành mạnh cùng với thay đổi thói quen ăn uống khoa học kèm theo góp phần giảm nguy cơ gặp biến chứng đồng thời cải thiện được tình trạng thừa cân của bệnh nhân. Một số người bệnh gặp các vấn đề tâm lý cần được điều trị với bác sĩ chuyên khoa song song với điều trị bệnh.

Phòng ngừa

Để phòng ngừa hội chứng Cushing do thuốc, bệnh nhân cần tuân thủ nguyên tắc sử dụng corticoid bao gồm:

• Cân nhắc lợi ích và nguy cơ trước khi sử dụng.
• Sử dụng liều thấp nhất trong thời gian ngắn nhất (kể cả dạng bôi tại chỗ).
• Ưu tiên các dạng corticoid có tác dụng ngắn.
• Giảm liều từ từ.
• Súc miệng và cổ họng sau khi sử dụng corticoid dạng hít.
• Hiểu biết về các triệu chứng của hội chứng Cushing.

Biến chứng xảy ra khi không điều trị hội chứng Cushing do thuốc

Các biến chứng ảnh của bệnh ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh bao gồm:

• Hệ thống miễn dịch suy giảm, có thể bị nhiễm trùng thường xuyên.
• Biến chứng ở mắt, thận, thần kinh do lượng đường trong máu cao mà không được tiếp cận y tế.
• Tăng nguy cơ bệnh tim.
• Nguy cơ té ngã, gãy xương cao.

Những biến chứng này đều có thể ngăn ngừa bằng cách điều trị hội chứng Cushing do thuốc phù hợp và đúng thời điểm.

Trên đây là những thông tin cần thiết trong việc điều trị hội chứng Cushing do thuốc. Việc điều trị này cần được thực hiện càng sớm càng tốt để sớm loại bỏ các dấu hiệu nguy hiểm có thể dẫn đến biến chứng về sau. Bệnh nhân cần tham vấn ý kiến của bác sĩ trước khi muốn thay đổi hay ngưng sử dụng các nhóm thuốc điều trị.