Gan to nguy hiểm như thế nào và phòng ngừa ra sao?

Gan là một trong những cơ quan có chức năng vô cùng quan trọng đối với cơ thể. Ngày nay, nhịp sống bận rộn với chế độ sinh hoạt thất thường của nhiều người dễ làm gan bị ảnh hưởng. Và gan to là một trong những biểu hiện của một lá gan không khỏe mạnh. Vậy gan to thực sự là như thế nào? Mức độ nguy hiểm ra sao và làm gì để phòng ngừa? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau của Bác sĩ Phan Văn Giáo nhé!

Vì sao gan to lại nguy hiểm?

Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể. Thông thường vị trí của gan nằm ở phía trên, bên phải ổ bụng. Gan đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng như cỗ máy chuyển hóa, nhà kho lưu trữ các chất, thanh thải độc tố,… Vì vậy, khi chức năng gan rối loạn sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của chúng ta.

Gan to nghĩa là sự gia tăng kích thước của gan một cách bất thường. Tuy nhiên, tình trạng này không đơn thuần là vấn đề cấu trúc. Rất có thể đây là dấu hiệu gợi ý các rối loạn chức năng kèm theo. Bình thường, kích thước của gan thay đổi theo tuổi tác, giới tính và kích thước cơ thể. Để xác định gan có thực sự to hay không cần thăm khám kĩ lưỡng.

Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này?

Nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng kích thước của gan rất đa dạng. Dưới đây là các nguyên nhân thường gặp nhất:

1. Do hiện tượng viêm hoặc tích tụ mỡ (gan nhiễm mỡ):

• Béo phì;
• Béo phì là một trong những nguyên nhân gây ra gan to;
• Nhiễm trùng (như viêm gan B hoặc viêm gan C);
• Một số loại thuốc hoặc rượu;
• Chất độc;
• Bệnh tự miễn (hệ thống miễn dịch của cơ thể bạn tấn công các mô khỏe mạnh);
• Hội chứng chuyển hóa (một nhóm các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim bao gồm huyết áp cao, lượng đường trong máu tăng, mức cholesterol cao và mỡ bụng);
• Rối loạn di truyền gây ra tích tụ chất béo, protein, đồng…

2. Do tăng sinh bất thường tế bào gan:

• U nang.
• Các khối u ác tính của gan hoặc từ 1 cơ quan khác di căn qua gan.

3. Do những bất thường trong việc lưu thông máu.

Các tình trạng thường gặp là:

• Suy tim sung huyết: chức năng của tim suy giảm, không bơm máu tốt, máu ứ đọng ở tĩnh mạch và gan.
• Huyết khối tĩnh mạch gan: có cục máu đông gây tắc nghẽn tĩnh mạch bên trong gan.

Những ai dễ bị tình trạng này?

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về gan bao gồm:

• Sử dụng rượu bia, đồ uống có cồn quá mức.
• Nghiện rượu gây ra tình trạng gan to
• Quá liều thuốc, vitamin,… Dùng liều lớn hơn liều khuyến cáo của vitamin, thuốc không kê đơn hoặc thuốc theo toa có thể làm tăng nguy cơ tổn thương gan.
• Nhiễm trùng. Các bệnh truyền nhiễm do virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng có thể làm tăng nguy cơ tổn thương gan. Đặc biệt là viêm gan do virus. Trong đó viêm gan B, C lây qua đường máu, từ mẹ sang con và quan hệ tình dục không an toàn. 
• Thói quen ăn uống không tốt. Thừa cân béo phì, thói quen sử dụng thực phẩm không lành mạnh có thể ảnh hưởng đến gan.

Những triệu chứng thường gặp

1. Cảm giác gan to là như thế nào?

Trong hầu hết các trường hợp, bạn gần như không hề cảm nhận được triệu chứng nếu gan của bạn chưa quá to. Khi tình trạng nghiêm trọng hơn, bạn có thể cảm thấy:

• Cảm giác trướng bụng, nặng nề.
• Không thoải mái ở bụng.

2. Các triệu chứng đi kèm thường gặp:

Tùy thuộc vào từng nguyên nhân, bạn có thể nhận thấy các triệu chứng như:

• Vàng da, vàng mắt;
• Đau bụng;
• Mệt mỏi và yếu đuối;
• Buồn nôn;
• Sụt cân.

Hậu quả nếu không điều trị:

Vì những chức năng quan trọng mà gan đảm nhiệm, nếu không điều trị đúng cách có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Tế bào gan bị thương tổn càng lâu dài càng tăng nguy cơ phá hủy cấu trúc. Dần dần gan trở nên xơ cứng, mất chức năng,… Ngoài ra, quá trình chuyển hóa, giải độc của gan bị đình trệ sẽ ảnh hưởng đến các cơ quan khác: não, thận, phổi,…

Chẩn đoán gan to như thế nào?

Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám, sờ tìm bờ gan, đo chiều cao gan và các nghiệm pháp khác. Các xét nghiệm hình ảnh học có thể được gợi ý cho bạn:

• CT scan.
• MRI.
• Siêu âm.

Để chẩn đoán nguyên nhân, bác sĩ có thể cần đến xét nghiệm máu, định lượng các chất cần thiết trong máu để tìm sự bất thường của chức năng gan. Ngoài ra còn một số xét nghiệm chuyên sâu hơn như ERCP, MRCP để khảo sát đường mật trong gan. Sinh thiết gan (lấy một mẫu nhỏ của gan) có thể cần thiết cho một số trường hợp.

Những phương pháp điều trị

Vì tình trạng này gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau nên phương pháp điều trị cũng rất đa dạng.

1. Điều trị không dùng thuốc

Thay đổi lối sống, thói quen ăn uống lành mạnh hơn không chỉ hỗ trợ cải thiện gan mà còn giúp ích cho các vấn đề sức khỏe khác:

• Hạn chế đồ uống có cồn;
• Chế độ ăn uống lành mạnh;
• Tham gia tập thể dục thường xuyên;
• Duy trì cân nặng hợp lí.

2. Điều trị dùng thuốc

Điều trị dùng thuốc sẽ thay đổi cho từng nguyên nhân riêng biệt. Một số phương pháp điều trị có thể bao gồm:

• Thuốc kháng virus;
• Thuốc ức chế miễn dịch;
• Hóa trị, phẫu thuật hoặc xạ trị ung thư gan;
• Ghép gan cho tổn thương gan;
• Điều trị nguồn ung thư di căn.

Phòng ngừa như thế nào?

Dưới đây là một vài phương pháp bảo vệ lá gan và sức khỏe nói chung:

• Duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh. Chọn một chế độ ăn đầy đủ, đa dạng chất dinh dưỡng. Bổ sung nhiều trái cây, rau và ngũ cốc.
• Hạn chế đồ uống có cồn. 
• Nếu bạn đang điều trị một bệnh lí khác, hãy tuân thủ đúng liệu trình. Dùng thuốc đúng liều và không nên tự ý dùng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ. 
• Hạn chế tiếp xúc với hóa chất. Chỉ sử dụng chất tẩy rửa, thuốc trừ sâu và các hóa chất độc hại khác trong những khu vực thông gió tốt. Đeo găng tay, áo dài tay và đeo khẩu trang.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh. Chế độ ăn phù hợp và tập luyện thể dục thể thao tích cực sẽ giúp bạn có một cơ thể cân đối. Hãy liên hệ bác sĩ dinh dưỡng nếu bạn thừa cân béo phì để được tư vấn lộ trình giảm cân an toàn. 
• Ngừng hút thuốc lá.
• Bỏ thuốc lá để bảo vệ sức khỏe của gan.
• Khám tổng quát 6 tháng/ lần để phát hiện kịp thời những vấn đề sức khỏe.

Gan to không phải bệnh mà là một triệu chứng của nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau. Đây không chỉ là sự gia tăng kích thước mà còn đi kèm với sự rối loạn những chức năng quan trọng của gan. Nguyên nhân của tình trạng này vô cùng đa dạng. Từ viêm nhiễm, chế độ ăn uống đến các vấn đề về di truyền và bệnh từ các cơ quan khác. Xây dựng thói quen ăn uống sinh hoạt lành mạnh, duy trì cân nặng hợp lí có thể giúp bảo vệ lá gan của bạn.

Xem thêm: 10 thực phẩm tốt cho người bị gan nhiễm mỡ