Viêm gan C: Phát hiện, lây lan và cách phòng tránh

Có khoảng 71 triệu người trên toàn cầu đang nhiễm virus viêm gan C mạn tính. Một số đáng kể bệnh nhân nhiễm virus mạn tính sẽ phát triển thành xơ gan hoặc ung thư gan. Theo ước tính của tổ chức y tế thế giới (WHO), năm 2016 có khoảng 399 ngàn người chết do viêm gan C. Hầu hết tử vong vì xơ gan và ung thư tế bào gan. Vì thế, bài viết sẽ giúp các bạn hiểu hơn về căn bệnh này, đường lây lan và cách phòng tránh.

1. Viêm gan là gì?

“Viêm gan” là sự viêm của gan. Gan là cơ quan quan trọng của cơ thể, phụ trách chuyển hóa chất dinh dưỡng, lọc máu và chống sự nhiễm trùng. Khi gan bị viêm hay bị hủy hoại thì chức năng của gan cũng có thể bị ảnh hưởng.

Uống nhiều rượu, nhiễm độc, thuốc, và một số bệnh có thể gây ra viêm gan. Tuy nhiên, viêm gan thường nhất là do virus gây ra.

2. Viêm gan siêu vi C là gì?

Viêm gan siêu vi C là sự nhiễm trùng của gan gây nên bởi virus viêm gan C. Tình trạng bệnh cấp tính xảy ra trong vài tháng đầu sau khi nhiễm. Độ nặng của đợt cấp rất thay đổi.

Bệnh có thể rất nhẹ, ít hay không triệu chứng nhưng có khi lại rất trầm trọng phải nhập viện. 20% bệnh nhân nhiễm virus có thể tự làm sạch virus trong 6 tháng đầu mà không cần điều trị.  

Tuy nhiên, hầu hết bệnh nhân nhiễm không tự thanh thải virus, dẫn đến nhiễm mạn tính hoặc suốt đời. Lâu ngày, nhiễm mạn tính gây ra nhiều bệnh trầm trọng gồm bệnh gan, suy gan và ung thư gan.

3. Bệnh lây lan như thế nào?

Virus viêm gan C thường lây từ máu của người bệnh vào cơ thể người chưa từng nhiễm trước đây. Ngày nay, hầu hết nhiễm virus do dùng chung kim tiêm hay bất kì dụng cụ tiêm thuốc nào. Trước 1992, chưa có xét nghiệm tầm soát trước truyền máu, virus có thể lây từ truyền máu, ghép tạng.

Hiếm gặp hơn, sự lây lan của virus qua quan hệ tình dục cũng có thể xảy ra. Bệnh lây qua đường tình dục, HIV, nhiều bạn tình, tình dục thô bạo cũng gây nhiễm virus. Xăm mình, bấm lỗ ở nơi không được cấp phép, dụng cụ không tiệt trùng cũng làm lây lan virus. Bên cạnh đó, khoảng 6% trẻ sơ sinh bị nhiễm virus từ mẹ trong lúc chuyển dạ. 

4. Triệu chứng của bệnh là gì?

Nhiều người mắc bệnh hoàn toàn không có triệu chứng và không biết họ bị nhiễm. Nếu có, triệu chứng gồm:

• Sốt;
• Mệt mỏi;
• Chán ăn;
• Nôn ói;
• Nước tiểu sẫm màu;
• Phân bạc màu;
• Đau khớp;
• Vàng da vàng mắt.

Thời kì cấp tính, triệu chứng có thể xuất hiện bất cứ lúc nào trong 2 tuần đến 6 tháng sau nhiễm. Nếu triệu chứng xuất hiện trong thời kì nhiễm mạn tính, đó thường là dấu hiệu của bệnh gan nặng.

5. Làm sao để biết mình mắc bệnh?

Cách duy nhất để biết bản thân mình có nhiễm virus viêm gan C hay không là xét nghiệm máu. Bác sĩ thường cho bạn xét nghiệm máu, gọi là xét nghiệm kháng thể viêm gan C.

Xét nghiệm này nhằm tìm kháng thể chống lại virus viêm gan C. Kháng thể là chất được giải phóng vào trong máu khi một người bị nhiễm trùng. Kháng thể sẽ tồn tại trong máu kể cả khi một người đã thanh thải virus.

Kết quả dương tính có nghĩa là bệnh nhân đã từng nhiễm virus trong quá khứ. Tuy nhiên, một xét nghiệm kháng thể dương tính không có nghĩa là người đó đang nhiễm bệnh.

Một xét nghiệm bổ sung gọi là xét nghiệm HCV – RNA. Dùng để tìm RNA của virus trong máu, xét nghiệm được chỉ định khi muốn biết liệu một người có đang nhiễm virus không.

6. Những ai nên xét nghiệm viêm gan C?

Xét nghiệm tìm viêm gan C được khuyến khích ở một vài trường hợp đặc biệt, bao gồm:

• Được sinh ra trong khoảng từ năm 1945 đến 1965.
• Được truyền máu hay được ghép tạng trước năm 1992.
• Đã từng được tiêm thuốc.
• Người có bệnh gan mạn tính, nhiễm HIV hoặc AIDS.
• Có xét nghiệm chức năng gan bất thường.
• Có tiếp xúc với máu của người nhiễm bệnh.
• Được lọc máu.
• Được sinh ra từ người mẹ nhiễm bệnh.

7. Bệnh có thể điều trị được không?

Câu trả lời là có. Tuy nhiên, việc điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Vì thế, bạn nên gặp bác sĩ có nhiều kinh nghiệm để điều trị. Các bác sĩ uy tín sẽ áp dụng nhiều phương pháp mới, cải tiến giúp bạn khỏe mạnh hơn. 

Hiện tại, một số phương pháp điều trị chống virus có thể trị khỏi hơn 90% bệnh nhân. Liệu trình điều trị này kéo dài từ 8 đến 12 tuần. Việc điều trị bệnh giảm ngoạn mục tỉ lệ tử vong ở những người nhiễm virus. Đồng thời, bệnh nhân được chữa khỏi hoàn toàn sẽ giảm nguy cơ xơ gan nặng và ung thư gan.

8. Phòng tránh viêm gan C như thế nào?

Hiện tại chưa có vaccine phòng ngừa viêm gan C. Mặc dù vậy, nhưng có nhiều cách để giảm nguy cơ nhiễm virus viêm gan C. Bao gồm:

• Tránh dùng chung hay tái sử dụng kim tiêm, ống chích, hoặc bất kì dụng cụ tiêm thuốc nào.
• Không dùng dụng cụ cá nhân đã tiếp xúc với máu của người nhiễm virus, dù là một lượng rất nhỏ. Chúng có thể là dao cạo, đồ bấm móng, bàn chải đánh răng hoặc dụng cụ xét nghiệm đường huyết.
• Không được xăm mình hoặc bấm lỗ ở những cơ sở không được kiểm định y tế.

Bài viết cung cấp những kiến thức cơ bản nhất cho bạn đọc về bệnh viêm gan C. Chính vì sự nguy hiểm và diễn tiến của bệnh, bạn nên đến các trung tâm y tế ngay khi có triệu chứng. Bên cạnh đó, bạn cũng nên thực hiện các xét nghiệm máu để đảm bảo bản thân không bị lây nhiễm virus trong quá khứ.