Xơ gan là gì? Xơ gan có những biểu hiện nào?

Xơ gan là sự xơ hóa của lá gan, do nhiều tình trạng hay bệnh lý ở gan gây ra. Xơ gan có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe và tính mạng. Vậy làm cách nào để biết mình có bị mắc bệnh hay không? Mời bạn cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây của ThS.BS Thái Việt Nguyên.

Gan có những chức năng gì?

Để hiểu về xơ gan thì trước hết chúng ta cần hiểu được gan là gì và có những chức năng nào?

Gan là tạng lớn nhất trong cơ thể. Cấu trúc của gan bao gồm các thùy gan, mạch máu trong gan và ống dẫn mật.

Một số chức năng quan trọng của gan:

• Chuyển hóa các chất dinh dưỡng.
• Chức năng chống độc: ngăn chặn các chất độc xâm nhập vào cơ thể qua đường ăn uống. Đồng thời làm giảm độc tính và loại bỏ một số chất thải trong cơ thể.
• Chức năng tạo dịch mật (góp phần trong tiêu hóa thức ăn).
• Chức năng dự trữ các chất như đạm, đường,…
• Sản xuất các chất giúp đông máu.

Xơ gan là gì?

Xơ gan là giai đoạn muộn của xơ hóa (tạo sẹo) ở gan. Bệnh này do nhiều tình trạng hay bệnh lý tại gan gây ra. Trong số đó có viêm gan và nghiện rượu mạn tính.

Khi gan chúng ta bị tổn thương (do bệnh tật, uống rượu nhiều hay các nguyên nhân khác) thì nó sẽ cố gắng tự sửa chữa. Quá trình tự sửa chữa này sẽ tạo các mô sẹo. Khi tổn thương gan tiến triển, ngày càng có nhiều mô sẹo được hình thành. Điều này khiến cho gan không hoạt động được bình thường. Xơ gan tiến triển có thể đe dọa tính mạng.

Tổn thương gan do xơ thường không thể hồi phục. Nhưng nếu bệnh được chẩn đoán sớm và điều trị được nguyên nhân, có thể ngăn ngừa gan bị tổn thương nặng hơn.

Xơ gan có những biểu hiện gì?

Bệnh xơ gan thường không có dấu hiệu hoặc triệu chứng cho đến khi tổn thương gan lan rộng. Các biểu hiện của bệnh có thể là:

• Mệt mỏi;
• Dễ chảy máu hoặc xuất hiện các vết bầm tím;
• Ăn uống kém ngon miệng;
• Buồn nôn;
• Phù chân: Sưng ở chân, bàn chân, mắt cá chân;
• Sụt cân;
• Ngứa;
• Mắt và da chuyển sang màu vàng (vàng da);
• Cổ trướng, báng bụng: tích tụ dịch trong bụng;
• Mạch máu hình sao xuất hiện trên da (sao mạch);
• Đỏ lòng bàn tay;
• Ở phụ nữ, mất kinh không phải do mãn kinh;
• Ở nam giới, mất ham muốn tình dục, tuyến vú phát triển (nữ hóa tuyến vú) hoặc teo tinh hoàn.
• Nhầm lẫn, đãng trí, lơ mơ. Bệnh nhân có thể thấy buồn ngủ, tâm trạng thay đổi, mất trí, thậm chí hôn mê (bệnh não gan).

Nguyên nhân gây xơ gan 

Các bệnh lý của gan và tình trạng sau đây có thể làm tổn thương và dẫn đến xơ gan:

• Uống nhiều rượu.
• Bệnh viêm gan siêu vi mạn tính (viêm gan B, C và D). Bị viêm gan siêu vi là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra xơ gan. 
• Gan nhiễm mỡ. 
• Sự tích tụ sắt trong cơ thể.
• Bệnh xơ nang.
• Tích tụ đồng trong gan (bệnh Wilson).
• Hẹp đường mật bẩm sinh.
• Thiếu hụt chất alpha-1 antitrypsin.
• Rối loạn chuyển hóa đường bẩm sinh (bệnh dự trữ glycogen).
• Hội chứng Alagille (rối loạn tiêu hóa di truyền).
• Viêm gan tự miễn (bệnh gan gây ra do rối loạn hệ thống miễn dịch của cơ thể).
• Xơ gan ứ mật nguyên phát (phá hủy các ống dẫn mật).
• Viêm đường mật xơ cứng nguyên phát (xơ cứng các ống dẫn mật).
• Nhiễm trùng, ví dụ như bệnh giang mai.
• Các loại thuốc, như là methotrexate hoặc isoniazid.

Hiện nay ước tính có khoảng 20-30% người dân Việt Nam mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Căn bệnh này ngày càng phổ biến đến mức đáng báo động. Gan nhiễm mỡ không bỏ qua một đối tượng nào, từ người lớn đến trẻ em. Hiện nay, theo các bác sĩ, số người đến khám và phát hiện ra mắc căn bệnh này ngày một nhiều. Gan nhiễm mỡ làm tổn thương gan, tăng men gan và gây viêm gan, xơ gan về lâu dài.

Yếu tố nguy cơ

Các yếu tố nguy cơ liệt kê dưới đây khiến bạn dễ mắc xơ gan hơn:

• Uống quá nhiều rượu.
• Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh có thể dẫn đến xơ gan. Chẳng hạn như bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
• Bệnh viêm gan siêu vi. Không phải ai bị viêm gan siêu vi mạn tính cũng sẽ diễn tiến sang xơ gan. Nhưng nếu đã bị viêm gan siêu vi thì nguy cơ xơ gan tăng gấp nhiều lần người không bị.

Xơ gan có thể gây ra biến chứng gì?

Biến chứng thường gặp của bệnh xơ gan có thể bao gồm:

• Tăng áp lực tĩnh mạch cửa: Áp lực cao trong tĩnh mạch cung cấp máu cho gan . Xơ gan làm cản trở dòng máu chảy qua gan. Điều này làm tăng áp lực trong tĩnh mạch dẫn máu từ ruột và lách tới gan (tĩnh mạch cửa).
• Sưng phù chân và bụng. Tăng áp lực tĩnh mạch cửa có thể khiến dịch thoát ra khỏi mạch máu và đi vào mô. Tích tụ dịch ở chân sẽ gây phù chân và tích tụ ở bụng sẽ gây báng bụng. Phù chân, báng bụng cũng có thể do gan giảm khả năng sản xuất albumin (một loại đạm trong máu).
• Lách to. Tăng áp lực tĩnh mạch cửa cũng có thể gây ra thay đổi ở lách và khiến lách to ra. Lách sẽ bắt giữ các tế bào bạch cầu và tiểu cầu. Giảm bạch và tiểu cầu trong máu có thể là dấu hiệu đầu tiên của xơ gan.
• Chảy máu. Tăng áp lực tĩnh mạch cửa làm cho máu đổ vào các tĩnh mạch nhỏ hơn. Khi đó các mạch máu nhỏ căng ra và chúng có thể bị vỡ. Điều này có thể gây chảy máu nghiêm trọng. Tăng áp lực tĩnh mạch cửa còn khiến cho các tĩnh mạch giãn rộng. Tại thực quản là giãn tĩnh mạch thực quản và tại dạ dày gọi là giãn tĩnh mạch dạ dày. Khi các tĩnh mạch này vỡ có thể gây chảy máu ồ ạt, đe dọa tính mạng. Chảy máu sẽ khó cầm khi gan xơ không thể tạo ra đủ các yếu tố giúp đông máu.

Ngoài ra xơ gan còn có thể dẫn đến các biến chứng

• Nhiễm trùng. Ở người bị xơ gan, cơ thể giảm khả năng chống lại nhiễm trùng. Ví dụ như bệnh nhân báng bụng có thể bị viêm phúc mạc do vi khuẩn. Đây là một bệnh lý nhiễm trùng ổ bụng nghiêm trọng.
• Suy dinh dưỡng. Xơ gan làm cho cơ thể khó tiêu thụ chất dinh dưỡng. Dẫn đến sụt cân và mệt mỏi.
• Tích tụ chất độc trong não (bệnh não gan). Gan bị xơ không đủ khả năng làm sạch chất độc trong máu như gan bình thường. Những chất độc này có thể tích tụ trong não làm cho bạn đãng trí, lơ mơ, khó tập trung. Bệnh não gan tiến triển có thể dẫn đến hôn mê gan.
• Vàng da. Xảy ra khi gan bị xơ không thể loại bỏ bilirubin ra khỏi cơ thể. Bilirubin là một sản phẩm thoái hóa của cơ thể. Tình trạng vàng da bao gồm da và mắt bị vàng, đồng thời nước tiểu sậm màu hơn bình thường.
• Bệnh về xương. Một số người xơ gan, xương bị yếu đi và nguy cơ gãy xương cao hơn bình thường.
• Tăng nguy cơ bị ung thư gan. Một tỉ lệ lớn những người bị ung thư gan phát triển trên nền xơ gan trước đó.
• Xơ gan cấp trên nền mạn. Một vài người bị xơ gan tử vong do suy đa cơ quan. Các nhà y học tin rằng đây là một biến chứng riêng biệt ở một số người bị xơ gan. Nhưng nguyên nhân của nó vẫn chưa được hiểu đầy đủ.

Xơ gan là bệnh không hiếm gặp trong cuộc sống hiện nay. Đó là tình trạng gan bị xơ hóa và mất dần chức năng. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra bệnh. Trong đó, viêm gan siêu vi và nghiện rượu là những nguyên nhân thường gặp nhất. Giai đoạn sớm thường không có triệu chứng.

Nếu nghi ngờ mình có khả năng mắc xơ gan, bạn nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Mặc dù tổn thương gan do xơ thường không thể hồi phục. Nhưng nếu xơ gan được chẩn đoán sớm và nguyên nhân gây ra xơ gan được điều trị, có thể ngăn ngừa gan bị tổn thương nặng hơn.

Xem thêm: Xơ gan: Điều trị như thế nào?

Nếu bạn bị Xơ gan, bạn có thể được giới thiệu đến một bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa – Gan mật để được chẩn đoán và điều trị hợp lý. Dưới đây là một số thông tin để giúp bạn chuẩn bị cho cuộc hẹn khám với bác sĩ suôn sẻ và hiệu quả hơn: Bệnh nhân Xơ gan nên chuẩn bị những gì trước khi đến gặp bác sĩ?