Hội chứng đau bánh chè, đùi: nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị

Hội chứng đau bánh chè – đùi còn được gọi là “đầu gối người chạy bộ”. Cơn đau thường phổ biến ở những người tham gia các môn thể thao liên quan đến chạy và nhảy. Các phương pháp điều trị đơn giản mà hữu ích là nghỉ ngơi và chườm đá. Tuy nhiên, trong vài trường hợp, bệnh nhân phải cần vật lý trị liệu để giảm đau trong hội chứng đau bánh chè – đùi.

1. Hội chứng đau bánh chè – đùi là gì?

Hội chứng đau bánh chè – đùi chỉ những cơn đau ở vùng trước gối, xung quanh xương bánh chè. Đau đầu gối thường tăng lên khi chạy, lên hoặc xuống cầu thang, ngồi lâu hoặc ngồi xổm.

Cơn đau có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào. Tuy nhiên, bệnh thường gặp ở những vận động viên chơi các môn thể thao va chạm nhiều như bóng đá, bóng rổ, tennis, chạy bộ, bóng chuyền…

Hội chứng này thường gây ra cơn đau âm ỉ, nhức nhối ở phía trước đầu gối. Cơn đau có thể trở nên trầm trọng hơn khi:

• Đi bộ lên hoặc xuống cầu thang
• Quỳ gối hoặc ngồi xổm
• Ngồi cong đầu gối trong thời gian dài

2. Nguyên nhân gây ra hội chứng đau bánh chè – đùi

Hội chứng đau bánh chè – đùi có thể liên quan đến yếu tố và vấn đề sau đây:

• Lạm dụng khớp gối: Các môn thể thao chạy hoặc nhảy gây căng thẳng lặp lại trên khớp gối có thể gây kích ứng dưới xương bánh chè.
• Mất cân bằng cơ hoặc yếu cơ: Cơn đau có thể xảy ra khi các cơ xung quanh hông và đầu gối không giữ được xương bánh chè ở vị trí thích hợp. Chuyển động vào trong của đầu gối khi ngồi xổm được phát hiện có liên quan đến hội chứng này.
• Chấn thương: Chấn thương xương bánh chè, như trật khớp hoặc gãy xương, có liên quan đến hội chứng đau xương bánh chè – đùi.
• Phẫu thuật: Phẫu thuật đầu gối làm tăng nguy cơ đau bánh chè – đùi. Đặc biệt là phẫu thuật sửa chữa dây chằng chéo trước bằng cách sử dụng gân xương bánh chè tự thân làm mảnh ghép.

3. Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ măc phải hội chứng đau bánh chè – đùi bao gồm:

• Tuổi: Hội chứng này thường xảy ra nhiều hơn ở thanh thiếu niên và thanh niên.
• Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ cao gấp đôi nam giới.
• Chơi một số môn thể thao: Việc tham gia các môn thể thao chạy và nhảy có thể gây căng thẳng cho đầu gối, đặc biệt là khi mức độ luyện tập cao.

4. Chẩn đoán hội chứng đau bánh chè – đùi

Để chẩn đoán hội chứng đau bánh chè – đùi, cần dựa vào:

• Tiền sử các vấn đề về đầu gối
• Tính chất cơn đau
• Khám đầu gối

Để giúp xác định nguyên nhân gây đau đầu gối, có thể thực hiện các xét nghiệm hình ảnh như:

• X-quang: Chụp X-quang đầu gối
• CT scan: Chụp cắt lớp vi tính CT scan
• MRI: Chụp cộng hưởng từ

5. Điều trị

Điều trị hội chứng đau bánh chè – đùi thường bắt đầu bằng các biện pháp đơn giản. Để đầu gối nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt. Tránh hoặc điều chỉnh các hoạt động làm tăng cơn đau như leo cầu thang, quỳ gối hoặc ngồi xổm.

5.1 Thuốc

Nếu cần, có thể dùng thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như:

• Acetaminophen (Tylenol, những loại khác)
• Ibuprofen (Advil, Motrin IB, những loại khác)
• Naproxen sodium (Aleve).

5.2 Trị liệu

• Các bài tập phục hồi chức năng: Các bài tập cụ thể có thể tăng cường các cơ hỗ trợ đầu gối và kiểm soát sự liên kết giữa các chi. Ví dụ như các bài tập cho cơ tứ đầu, cơ đùi sau và các cơ xung quanh hông. Mục tiêu chính  là điều chỉnh chuyển động vào trong của đầu gối khi ngồi xổm.
• Nẹp hỗ trợ: Nẹp đầu gối hoặc hỗ trợ vòm có thể giúp cải thiện cơn đau.
• Băng chặt đầu gối: Chuyên gia vật lý trị liệu có thể hướng dẫn cách băng đầu gối để giảm đau và tăng cường khả năng vận động.
• Chườm lạnh: Chườm lạnh đầu gối sau khi tập thể dục có thể giúp giảm cơn đau.
• Chơi các môn thể thao ít ảnh hướng đến đầu gối: Chẳng hạn như đi xe đạp và bơi lội,…

5.3 Phẫu thuật và các thủ thuật khác:

Nếu phương pháp điều trị không phẫu thuật không hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị:

• Nội soi khớp: Nội soi khớp nhằm loại bỏ những mảnh sụn bị tổn thương.
• Tái tạo liên kết: Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, bác sĩ phẫu thuật có thể cần phải phẫu thuật đầu gối để điều chỉnh lại góc của xương bánh chè hoặc làm giảm áp lực lên sụn.

6. Phòng ngừa hội chứng đau bánh chè – đùi

Một số bước có thể giúp ngăn ngừa cơn :

• Duy trì sức mạnh cơ: Cơ tứ đầu đùi và cơ hông khỏe mạnh giúp giữ cân bằng đầu gối trong quá trình hoạt động. Tuy nhiên, cần tránh ngồi xổm lâu trong quá trình luyện tập.
• Sử dụng các kỹ thuật đúng khi chơi thể thao.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Nếu bạn thừa cân, giảm cân sẽ giúp giảm áp lực cho đầu gối.
• Khởi động nhẹ nhàng: Trước khi chạy hoặc thực hiện các bài tập thể dục khác, hãy khởi động nhẹ khoảng 5 phút.
• Kéo dãn: Các bài tập kéo giãn nhẹ nhàng sẽ giúp tăng linh hoạt cho khớp.
• Tránh thay đổi cường độ tập luyện đột ngột
• Mang giày phù hợp khi tập luyện

Hội chứng đau bánh chè – đùi thường xuất hiện ở người chơi thể thao có sử dụng nhiều đến sức mạnh chân, đặc biệt là đầu gối. Nếu bạn cũng gặp phải tình trạng này và các biện pháp dự phòng tại nhà không hiệu quả, hãy đến khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị thích hợp

>> Viêm gân xương bánh chè là tình trạng tổn thương gân nối giữa xương bánh chè và xương chày. Tìm hiểu ngay về bệnh lý này để bảo vệ xương và tránh ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày.

Bác sĩ Đào Thị Thu Hương