Những thông tin quan trọng bạn cần hiểu về hợp đồng bảo hiểm

Doanh nghiệp bảo hiểm và người mua bảo hiểm thường sẽ thỏa thuận với nhau và thể hiện qua hợp đồng bảo hiểm. Vậy hợp đồng bảo hiểm là gì? Đóng vai trò quan trọng như thế nào? Và có những loại hợp đồng bảo hiểm nào thông dụng hiện nay? Tất cả sẽ được giải đáp thông qua bài viết sau. Mời bạn cùng tìm hiểu nhé!

Định nghĩa về hợp đồng bảo hiểm

Dựa theo khoản 1 Điều 12 Luật kinh doanh bảo hiểm đã định nghĩa: Hợp đồng bảo hiểm là sự thỏa thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, theo đó bên mua bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự hiện bảo hiểm.

Như vậy, có thể hiểu rằng hợp đồng bảo hiểm thực chất cũng giống như hợp đồng thương mại, trong đó một bên đồng ý trả tiền bảo hiểm cho bên kia trong trường hợp xảy ra sự kiện bảo hiểm, với điều kiện bên kia phải trả phí bảo hiểm. Trong hợp đồng bảo hiểm, mối quan hệ cụ thể giữa hai bên được liên kết bởi hai điểm cơ bản: Bồi thường và thanh toán phí bảo hiểm.

Giá trị của hợp đồng bảo hiểm

Phần này của hợp đồng bảo hiểm nêu rõ những gì công ty bảo hiểm có thể trả cho người được bảo hiểm khi được yêu cầu bồi thường, cũng như những gì người được bảo hiểm phải trả cho doanh nghiệp bảo hiểm để được khấu trừ. Giá trị của hợp đồng bảo hiểm thường phụ thuộc vào việc bạn có chính sách bồi thường hay không bồi thường.

• Hợp đồng bồi thường: Hầu hết các hợp đồng bảo hiểm là hợp đồng bồi thường. Hợp đồng bồi thường áp dụng cho các bảo hiểm mà tổn thất phải chịu có thể được đo lường bằng tiền.

• Hợp đồng không bồi thường: Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và hầu hết các hợp đồng bảo hiểm tai nạn là hợp đồng không bồi thường. Bạn có thể mua một hợp đồng bảo hiểm nhân thọ trị giá 10 triệu đồng, nhưng điều đó không có nghĩa là giá trị cuộc sống của bạn cũng bằng số tiền này. Vì bạn không thể tính toán giá trị thực của cuộc đời mình và định giá cho nó nên hợp đồng bồi thường sẽ không được áp dụng.

Đặc trưng cơ bản của hợp đồng bảo hiểm

• Mang tính may rủi

Nếu xảy ra rủi ro hoặc sự cố trong thời gian hợp đồng, người được bảo hiểm sẽ được doanh nghiệp bảo hiểm bồi thường hoặc chi trả. Ngược lại, nếu không xảy ra sự kiện bảo hiểm, dù bên mua đã đóng phí bảo hiểm cũng sẽ không nhận được tiền hoàn lại từ công ty bảo hiểm. Doanh nghiệp bảo hiểm có thể chấp nhận rủi ro từ bên mua bảo hiểm, chuyển nó cho bên được bảo hiểm và đổi lại doanh nghiệp nhận được một khoản phí bảo hiểm. Tuy nhiên, các rủi ro chỉ tồn tại trong trong tương lai và có thể hoặc không thể xảy ra. Do đó, hiệu lực của hợp đồng bảo hiểm không thể được xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng và  thường được coi là một loại hợp đồng may rủi.

• Theo mẫu cố định

Điều này thể hiện ở chỗ, bên mua bảo hiểm không có quyền thương lượng hoặc thay đổi các điều khoản thiết yếu của hợp đồng mà công ty đưa vào hợp đồng mẫu. Bên mua bảo hiểm chỉ  có thể thực hiện hoặc từ chối chính sách trong hợp đồng

• Đối với hợp đồng bảo hiểm bắt buộc là loại hợp đồng bắt buộc về mặt pháp lý liên quan đến điều kiện bảo hiểm, phí bảo hiểm và số tiền bảo hiểm tối thiểu hiện tại mà doanh nghiệp bảo hiểm hoặc các tổ chức, cá nhân tham gia bảo hiểm phải tuân thủ. Theo loại hợp đồng này, chủ thể phải tham gia trong những trường hợp bảo vệ lợi ích công cộng, trật tự, an toàn xã hội..
• Đối với hợp đồng bảo hiểm tự nguyện thì các doanh nghiệp bảo hiểm thường tư vấn hoặc trả lời trước các câu hỏi về nội dung có trong hợp đồng, chẳng hạn như mức phí bảo hiểm, số tiền được bảo hiểm, sự kiện bảo hiểm,… Người được bảo hiểm có quyền mua bảo hiểm và quyết định tham gia hay không tham gia với doanh nghiệp bảo hiểm. Trong một môi trường cạnh tranh cao, người tham gia bảo hiểm có quyền mua bảo hiểm với các doanh nghiệp mà họ tin rằng có lợi nhất cho họ. Việc tham gia bảo hiểm là việc người mua bảo hiểm tự nguyện chấp nhận các điều kiện tiêu chuẩn của điều khoản hợp đồng do doanh nghiệp bảo hiểm đưa ra trước và họ được tự do quyết định có chấp nhận hay không.

• Có tính chất song vụ

Các bên ký hợp đồng có quyền và nghĩa vụ với nhau. Quyền của bên này là nghĩa vụ của bên kia và ngược lại. Nghĩa vụ của người được bảo hiểm là đóng phí bảo hiểm, đề phòng và hạn chế thiệt hại… Nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm là thực hiện nghĩa vụ bồi thường (hoặc trả tiền bảo hiểm) cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Các quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng bảo hiểm đã được xác định rõ ràng và thể hiện trong điều khoản bảo hiểm. Bên mua bảo hiểm sau khi đã xác định rằng nó phù hợp với nhu cầu của họ thì ký hợp đồng và ngược lại.

• Không xác định tính đền bù trong hợp đồng tại thời điểm giao kết trừ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ

Quan hệ bảo hiểm hình thành khi hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực, doanh nghiệp bảo hiểm chỉ phải thực hiện nghĩa vụ đóng phí bảo hiểm hoặc bồi thường thiệt hại cho bên mua bảo hiểm khi xảy ra sự cố, rủi ro. Điều này có nghĩa là rủi ro của người được bảo hiểm chỉ được giả định xảy ra trong tương lai, nhưng chúng ta không biết chính xác  ở đâu, khi nào, đặc biệt rủi ro là gì,  tổn thất là gì,… Điều quan trọng là tham gia bảo hiểm để tránh rủi ro trước khi chúng xảy ra…

Tuy nhiên bảo hiểm nhân thọ thì có thể bồi thường cả sự kiện chắc chắn xảy ra trong thời gian bảo hiểm, nhưng vẫn chưa biết khi nào chúng sẽ xảy ra hoặc sự cố tự tử không còn là một sự kiện ngẫu nhiên đối với người được bảo hiểm, và người được bảo hiểm vẫn có thể tiếp tục được bảo hiểm sau khi hợp đồng có hiệu lực trong một khoảng thời gian xác định (thường là từ hai năm trở lên). Đây là do bản chất của bảo hiểm nhân thọ không chỉ chuyển giao rủi ro mà còn đáp ứng nhu cầu của các khách hàng tham gia bảo hiểm nhân thọ như tích lũy quỹ, đầu tư… 

Các loại hợp đồng bảo hiểm phổ biến hiện nay

Có 4 loại hợp đồng bảo hiểm thông dụng:

• Hợp đồng bảo hiểm con người: Đối tượng của hợp đồng này là tuổi thọ, tính mạng, sức khỏe và tai nạn con người. Bên mua bảo hiểm có thể mua cho bản thân hoặc gia đình, và số tiền bảo hiểm hoặc phương thức xác định số tiền bảo hiểm được bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.
• Hợp đồng bảo hiểm tài sản: Như cái tên của nó, đối tượng của loại hợp đồng này là tài sản, bao gồm tiền mặt, vật chất, giấy tờ trị giá được bằng tiền và các quyền tài sản. Số tiền bảo hiểm là số tiền mà bên mua bảo hiểm yêu cầu bảo hiểm cho tài sản đó.
• Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự: Theo quy định tại Điều 52 Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2000, đối tượng của hợp đồng bảo hiểm này được hiểu là trách nhiệm dân sự của người được bảo hiểm đối với người thứ ba. Số tiền bảo hiểm là số tiền mà doanh nghiệp bảo hiểm phải trả cho người được bảo hiểm theo thoả thuận trong hợp đồng bảo hiểm.
• Hợp đồng bảo hiểm hàng hải: Hợp đồng bảo hiểm hàng hải là một hợp đồng thỏa thuận về rủi ro hàng hải, trong đó người được bảo hiểm phải trả phí bảo hiểm đã thỏa thuận và doanh nghiệp bảo hiểm sẽ cam kết bồi thường cho người được bảo hiểm về những tổn thất hàng hải theo các điều khoản đã thỏa thuận trong hợp đồng. Đối tượng của hợp đồng bảo hiểm hàng hải là bất kỳ quyền lợi vật chất nào có thể quy ra bằng tiền liên quan đến hoạt động hàng hải.

Câu hỏi thường gặp

Đâu là các yếu tố quan trọng cần xem xét kỹ càng trong hợp đồng bảo hiểm?

Khi chuẩn bị ký một hợp đồng bảo hiểm, bạn hãy chú ý xem xét kỹ những điều sau đây:

• Trang khai báo
• Điều khoản và định nghĩa chính sách
• Chi tiết phạm vi bảo hiểm
• Chi tiết chính sách bổ sung

Thời điểm phát sinh trách nhiệm bảo hiểm là gì?

Theo Luật Kinh doanh bảo hiểm, thời điểm phát sinh trách nhiệm bảo hiểm là một trong các trường hợp sau: Hợp đồng bảo hiểm đã được giao kết và bên mua bảo hiểm đã đóng đủ phí bảo hiểm.

Hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực và chấm dứt khi nào?

Thời điểm bắt đầu có hiệu lực của hợp đồng bảo hiểm thông thường được xác định tại thời điểm người tham gia bảo hiểm đã nộp đủ phí bảo hiểm đầu tiên và nhận được giấy chứng nhận bảo hiểm và có hiệu lực đến thời điểm chấm dứt hiệu lực có đề ra trong hợp đồng.

Bên mua bảo hiểm có quyền đơn phương đình chỉ hợp đồng?

Trong trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm cố ý cung cấp thông tin sai sự thật nhằm giao kết hợp đồng bảo hiểm thì bên mua bảo hiểm có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng bảo hiểm; doanh nghiệp bảo hiểm phải bồi thường thiệt hại phát sinh cho bên mua bảo hiểm do việc cung cấp thông tin sai sự thật.

Các trường hợp nào khiến hợp đồng bảo hiểm vô hiệu?

Hợp đồng bảo hiểm sẽ bị vô hiệu trong các trường hợp sau:

• Không đóng phí bảo hiểm đầy đủ và đúng hạn.
• Không cung cấp thông tin chính xác.
• Khoản tiền tạm ứng và nợ lãi lớn hơn giá trị hợp đồng.
• Nhờ người khác ký tên nhưng không có văn bản uỷ quyền.
• Đại lý bảo hiểm không nộp phí cho doanh nghiệp bảo hiểm.

Giá trị hoàn lại bảo hiểm là gì?

Là số tiền mà doanh nghiệp bảo hiểm sẽ trả lại cho người mua bảo hiểm khi hợp đồng bảo hiểm bị hủy trước thời hạn hợp đồng. 

Hy vọng bài viết này đã giúp bạn giải đáp thắc mắc hợp đồng bảo hiểm là gì. Cũng như các đặc điểm của hợp đồng bảo hiểm. Từ đó, giúp bạn có thêm những kiến thức bổ ích để lựa chọn gói bảo hiểm phù hợp nhất với mình.