Sốt phát ban Rocky Mountain: Nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Sốt phát ban Rocky Mountain còn được gọi là sốt phát ban miền núi. Đây là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn lây truyền thông qua bọ ve. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh sốt phát ban Rocky Mountain có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến các cơ quan nội tạng, chẳng hạn như thận và tim. Để biết thêm những thông tin cơ bản về căn bệnh nguy hiểm này, hãy cùng ThS.BS Vũ Thành Đô tìm hiểu ngay nhé.

Tổng quan về bệnh sốt phát ban Rocky Mountain

Sốt phát ban Rocky Mountain là một bệnh do vi khuẩn Rickettsia rickettsii lây lan qua vết cắn của bọ ve bị nhiễm bệnh.¹

Các dấu hiệu và triệu chứng ban đầu của bệnh sốt phát ban Rocky Mountain bao gồm đau đầu dữ dội và sốt cao. Vài ngày sau, những vết phát ban thường xuất hiện ở cổ tay và mắt cá chân. Sốt phát ban Rocky Mountain đáp ứng tốt nếu được điều trị kịp thời bằng kháng sinh.

>> Xem thêm: Sốt xuất huyết Dengue ở trẻ em

Triệu chứng của bệnh sốt phát ban Rocky Mountain

Mặc dù nhiều bệnh nhân phát bệnh trong vòng tuần đầu tiên sau khi bị nhiễm bệnh. Nhưng đôi khi, các dấu hiệu và triệu chứng có thể không xuất hiện sau tối đa 14 ngày. Các dấu hiệu và triệu chứng ban đầu của bệnh thường không đặc hiệu và có thể làm lẫn lộn với các bệnh. Chẳng hạn như:²

• Sốt cao.
• Phát ban.
• Ớn lạnh.
• Đau đầu dữ dội.
• Đau bụng, đau cơ.
• Buồn nôn và nôn.
• Lú lẫn hoặc các dấu hiệu thần kinh thay đổi.

Phát ban đỏ, ngứa, liên quan đến bệnh thường xuất hiện từ 2 đến 4 ngày sau khi bắt đầu sốt. Phát ban thường xuất hiện đầu tiên ở cổ tay, mắt cá nhân và sau đó lan khắp cơ thể. Ví dụ từ cổ tay xuống lòng bàn tay và lòng bàn chân, và lên cánh tay, cẳng chân sau đó lan đến thân mình.¹

Một số người bệnh không có phát ban, điều này sẽ làm cho việc chẩn đoán khó khăn hơn.

Nguyên nhân gây bệnh sốt phát ban Rocky Mountain

Sốt phát ban Rocky Mountain gây ra bởi vi khuẩn Rickettsia rickettsii. Bọ ve mang vi khuẩn R. rickettsii là nguồn lây nhiễm phổ biến nhất của bệnh.¹

Nếu một con ve mang mầm bệnh bám vào da và hút máu của bạn trong 6 – 10 giờ, bạn có thể bị nhiễm trùng. Nhưng bạn có thể không bao giờ nhìn thấy con ve bám trên người bạn.

Bệnh sốt phát ban Rocky Mountain chủ yếu xảy ra vào mùa bọ ve hoạt động nhiều nhất và khi thời tiết ấm áp, đây là thời điểm mà mọi người có xu hướng dành nhiều thời gian để tham gia các hoạt động ngoài trời. Bệnh này không lây truyền từ người sang người.

Những yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh

• Bệnh sốt phát ban Rocky Mountain phổ biến trong khu vực sinh sống.
• Thời điểm trong năm – tình trạng nhiễm bệnh thường phổ biến hơn vào mùa xuân và đầu mùa hè.
• Tùy vào lượng thời gian bạn ở trong khu vực có nhiều cây cối.
• Nuôi chó hoặc tiếp xúc gần gũi với chó.

Nếu con ve bị nhiễm trùng bám vào da, bạn vẫn có thể mắc sốt phát ban dù đã loại bỏ nó, vì chất dịch từ bọ ve có thể xâm nhập vào cơ thể bạn qua một lỗ mở như vết cắn.

Bạn có thể giảm nguy cơ bị nhiễm bệnh bằng cách thực hiện các bước sau để ngăn ngừa tiếp xúc với bọ ve và chất dịch của chúng. Khi loại bỏ bọ ve ra khỏi da, hãy:

• Dùng nhíp kẹp lấy đầu con ve và loại bỏ cẩn thận.
• Làm sạch vùng bị cắn bằng thuốc sát trùng.
• Rửa tay thật sạch.

Biến chứng của bệnh sốt phát ban Rocky Mountain

Bệnh sẽ làm tổn thương lớp niêm mạc của các mạch máu, khiến mạch máu bị rò rỉ hoặc hình thành cục máu đông. Điều này có thể gây:¹

• Hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS).
• Tổn thương thận cấp tính.
• Phù phổi.
• Thiếu máu.
• Bệnh tim.
• Chảy máu trong.
• Nhiễm trùng huyết.
• Liệt một phần.
• Mất kiểm soát ruột (đại tiện không tự chủ) hoặc kiểm soát bàng quang (tiểu không tự chủ).
• Hoại thư đòi hỏi phải cắt cụt chi.
• Viêm não.
• Suy nội tạng.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Hãy đi khám bác sĩ nếu bạn bị phát ban hoặc bị ốm sau khi bị bọ ve đốt. Sốt phát ban Rocky Mountain và các bệnh truyền nhiễm khác do bọ ve có thể tiến triển nhanh chóng và đe dọa đến tính mạng. Nếu có thể, hãy mang con bọ ve đó theo để bác sĩ cho xét nghiệm định danh bệnh. Điều này sẽ giúp ích rất nhiều trong công tác chẩn đoán và điều trị cho người bệnh.

Đặc biệt, khi có những triệu chứng sau, bạn cần đến bệnh viện cấp cứu ngay:¹

• Sốt trên 39,5°C.
• Ho ra máu.
• Sưng tay hoặc sưng chân.
• Đau dạ dày, đau bụng dữ dội.
• Lú lẫn hoặc các triệu chứng về tinh thần khác.
• Động kinh.
• Tê hoặc yếu.
• Nôn mửa nặng.

Làm thế nào để chẩn đoán bệnh?

Sốt phát ban Rocky Mountain có thể khó chẩn đoán vì các dấu hiệu và triệu chứng ban đầu tương tự như những bệnh khác.²

Các xét nghiệm tại phòng thí nghiệm có thể kiểm tra mẫu máu, vết phát ban hoặc định danh con ve để tìm bằng chứng về sinh vật gây nhiễm trùng. Bởi vì điều trị sớm với kháng sinh vô cùng quan trọng, nên nếu bác sĩ nghi ngờ thì có thể sẽ không cần đợi các kết quả xét nghiệm này trước khi bắt đầu điều trị.^{1 2}

Điều trị bệnh sốt phát ban

Những người mắc bệnh có nhiều khả năng tránh được các biến chứng nếu được điều trị trong vòng năm ngày kể từ khi xuất hiện các triệu chứng. Vì vậy mà bác sĩ có thể sẽ điều trị kháng sinh trước khi có kết quả xét nghiệm.

Doxycycline (Monodox, Vibramycin) là phương pháp điều trị hiệu quả nhất đối với bệnh sốt phát ban Rocky Mountain, nhưng không phải là lựa chọn tốt đối với phụ nữ đang mang thai. Trong trường hợp đó, bác sĩ có thể kê chloramphenicol thay thế.¹

Làm thế nào để phòng ngừa bệnh sốt phát ban Rocky Mountain?

Bạn có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách thực hiện các biện pháp đơn giản sau đây:^{1 2}

• Mặc quần dài, áo tay dài: Khi đi vào khu vực nhiều cây cối, hãy mang giày, áo sơ mi tay dài và quần dài nhét vào trong vớ. Cố gắng đi theo những con đường mòn và tránh đi qua những bụi cây.
• Sử dụng thuốc đuổi côn trùng: Các sản phẩm có chứa DEET thường xua đuổi được bọ ve. Đảm bảo làm theo hướng dẫn trên nhãn. Quần áo có tẩm chất permenthrin vào vải là chất độc đối với ve bọ và cũng có thể giúp giảm sự tiếp xúc với bọ ve khi ở ngoài trời.
• Loại bỏ ve bọ trong khu vực sống của bạn: Dọn sạch bàn chải và lá nơi bọ chét sinh sống.
• Kiểm tra bản thân và vật nuôi của bạn để tìm bọ ve: Làm điều này sau khi đi từ vùng có nhiều cây cối trở về. Một số loài ve bọ nhỏ hơn cả đầu ghim, vì vậy bạn có thể không phát hiện ra chúng trừ khi bạn kiểm tra thật cẩn thận.
• Cắt cỏ, dọn dẹp các bụi rậm xung quanh môi trường sống.

Đặc biệt, nếu phát hiện thấy bọ ve đang bám trên cơ thể mình, bạn hãy loại bỏ con ve bọ bằng nhíp: Nhẹ nhàng gắp đầu con ve. Đừng bóp nát con ve, nhưng hãy kéo nhẹ nhàng và cẩn thận. Sau khi đã loại bỏ được bọ ve, hãy rửa vùng da bị bọ cắn bằng cồn hoặc xà phòng với nước.

Bệnh sốt phát ban Rocky Mountain tuy không phổ biến nhưng có các triệu chứng tương tự các bệnh khác. Ngoài ra, bệnh có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Chính vì thế, hãy đến khám bác sĩ nếu có những triệu chứng bất thường và những yếu tố nguy cơ vừa kể trên.