Thuốc chống trầm cảm: Có an toàn khi mang thai?

Việc sử dụng tất cả các loại thuốc trong thời kì mang thai luôn luôn được khuyến cáo là hạn chế. Vì vậy việc sử dụng thuốc chống trầm cảm để điều trị trầm cảm cho phụ nữ mang thai luôn là một bài toán khó khi cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ. Bài viết hôm nay, sẽ giúp bạn phần nào hình dung được những vấn đề này.

Tại sao điều trị trầm cảm khi mang thai lại quan trọng?

Nếu không được điều trị, trầm cảm có thể ảnh hưởng sâu sắc đến cả sức khỏe của mẹ và bé. Phụ nữ bị trầm cảm thường ít chăm sóc bản thân. Chẳng hạn, họ có thể không ăn một chế độ ăn uống lành mạnh khi mang thai hoặc có thể bỏ đi khám thai.

Thêm vào đó, phụ nữ bị trầm cảm có thể có nhiều khả năng xuất hiện các hành vi nguy hiểm, chẳng hạn như uống rượu, hút thuốc hoặc dùng các chất cấm trong khi mang thai và nguy hiểm nhất là tự sát hay có hành vi nguy hiểm đối với con.

Tất cả những hành động này có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho em bé, bao gồm sẩy thai, sinh non và nhẹ cân. Thêm vào đó, trầm cảm còn làm ảnh hưởng đến mối quan hệ của người bệnh đối với những người trong gia đình. Do đó, phát hiện và điều trị trầm cảm là rất quan trọng.

Sử dụng thuốc chống trầm cảm có phải là một lựa chọn khi mang thai?

Thực chất, điều trị trầm cảm trong khi mang thai có thể sử dụng hóa dược trị liệu (thuốc chống trầm cảm) và tâm lý trị liệu. Ở mức độ nhẹ thì có thể cân nhắc làm tâm lý trị liệu mà chưa cần dùng đến thuốc. Tuy nhiên, nếu mức độ trung bình đến nặng, thậm chí bạn có hành vi tự gây hại cho bản thân và thai nhi. Lúc này khuyến cáo cần phải sử dụng thuốc.

Quyết định sử dụng thuốc chống trầm cảm khi mang thai dựa trên sự cân bằng giữa rủi ro và lợi ích. Nhìn chung, nguy cơ dị tật bẩm sinh và các vấn đề khác đối với em bé của các bà mẹ dùng thuốc chống trầm cảm khi mang thai là rất thấp.

Một số loại thuốc đã được chứng minh là an toàn trong thai kỳ và một số loại thuốc khác có liên quan đến nguy cơ biến chứng cao hơn đối với em bé. Nếu bạn sử dụng thuốc chống trầm cảm khi mang thai, bác sĩ sẽ dựa trên tình hình của từng người để chọn một loại thuốc ít ảnh hưởng tới em bé nhất . Điều này có thể được thực hiện bằng cách kê đơn một loại thuốc (đơn trị liệu) ở liều thấp nhưng có hiệu quả đặc biệt là trong ba tháng đầu (thời điểm hình thành các cơ quan của bé).

Những thuốc chống trầm cảm nào được nghiên cứu là ít tác động trong khi mang thai?

Nhìn chung, những nhóm thuốc chống trầm cảm này là một lựa chọn trong thai kỳ:

Chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs)

SSRIs thường được coi là một lựa chọn trong thai kỳ, bao gồm citalopram, fluoxetine và sertraline. Các nguy cơ tiềm ẩn khi sử dụng bao gồm tăng nguy cơ chảy máu sau khi sinh (xuất huyết sau sinh), sinh non và nhẹ cân (mặc dù có nhưng tỉ lệ khá thấp). Hầu hết các nghiên cứu cho thấy SSRI không liên quan đến dị tật bẩm sinh. Tuy nhiên, paroxetine dường như có liên quan đến việc tăng nguy cơ dị tật tim thai.

Chất ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRIs)

SNRIs cũng được coi là một lựa chọn trong thai kỳ, bao gồm duloxetine và venlafaxine. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy dùng SNRIs vào cuối thai kỳ có liên quan đến xuất huyết sau sinh.

Bupropion (Wellbutrin)

Thuốc này được sử dụng điều trị cho cả trầm cảm và cai thuốc lá. Mặc dù bupropion thường không được coi là lựa chọn ưu tiên cho trầm cảm khi mang thai, nhưng nó có thể là một lựa chọn cho những phụ nữ không đáp ứng với các loại thuốc khác. Nghiên cứu cho thấy dùng bupropion khi mang thai có thể liên quan đến dị tật tim.

Thuốc chống trầm cảm ba vòng

Nhóm thuốc này bao gồm nortriptyline, amitriptyline, clomipramine. Mặc dù thuốc chống trầm cảm ba vòng thường không được xem là lựa chọn đầu tiên hoặc thứ hai cho trầm cảm thai kỳ, nhưng chúng có thể là một lựa chọn cho những phụ nữ không đáp ứng với các loại thuốc khác.

Thuốc chống trầm cảm ba vòng Clomipramine có thể liên quan đến dị tật bẩm sinh của thai nhi, bao gồm cả khiếm khuyết tim. Sử dụng các loại thuốc này trong tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba cũng có thể được liên quan với xuất huyết sau sinh.

Những loại thuốc chống trầm cảm nào nên tránh trong thai kỳ?

Paroxetine (nhóm SSRIs) thường không được khuyến khích trong thai kỳ. Một số nghiên cứu cho thấy paroxetine có thể liên quan đến sự gia tăng nhỏ các khuyết tật tim thai. Ngoài ra, các chất ức chế monoamin oxydase (MAOIs) – bao gồm phenelzine và tranylcypromine thường không được khuyến khích sử dụng trong thai kỳ. Vì nhóm này có thể hạn chế sự phát triển của thai nhi.

Có những rủi ro nào khác cho em bé không?

Nếu bạn dùng thuốc chống trầm cảm trong ba tháng cuối của thai kỳ, em bé khi ra đời có thể gặp các triệu chứng ngừng thuốc tạm thời.

Lí do của hội chứng

Lí do của hội chứng này là khi em bé còn trong bụng mẹ, người mẹ uống thuốc thì một phần nhỏ của thuốc cũng qua nhau thai và vào em bé. Dần dần bé sẽ “quen” với một lượng thuốc nhất định vào cơ thể mình. Khi em bé ra đời, tách bạch với cơ thể mẹ thì cũng đồng nghĩa là không còn thuốc vào cơ thể của bé, cơ thể bé sẽ chưa thích nghi được với điều này và do đó gây nên hội chứng ngưng thuốc tạm thời.

Biểu hiện của hội chứng

Biểu hiện của hội chứng này như dễ hốt hoảng giật mình, khó chịu, cho ăn kém và suy hô hấp. Hội chứng này có thể kéo dài đến một tháng sau khi sinh. Tuy nhiên, không có bằng chứng cho thấy việc ngừng hoặc giảm liều vào thời điểm gần cuối thai kỳ sẽ làm giảm nguy cơ mắc các triệu chứng này đối với trẻ sơ sinh.

Mối liên hệ giữa việc sử dụng thuốc chống trầm cảm khi mang thai và nguy cơ mắc bệnh tự kỷ ở trẻ em vẫn chưa có kết luận chính thức. Nhưng hầu hết các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nguy cơ này rất nhỏ và một số nghiên cứu khác cho thấy là không có rủi ro nào cả. Cần nghiên cứu thêm.

Điểm mấu chốt là gì?

Nếu bạn bị trầm cảm và đang mang thai hoặc nghĩ về việc mang thai. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ tâm thần. Quyết định cách điều trị trầm cảm khi mang thai thật không dễ dàng.

Những rủi ro và lợi ích của việc dùng thuốc trong khi mang thai phải được cân nhắc cẩn thận. Bạn cần làm việc với bác sĩ để đưa ra lựa chọn sáng suốt mang lại cho bạn và em bé của bạn sức khỏe tốt. Bạn cần được biết rõ nguy cơ những thuốc bạn sử dụng có tác động như thế nào, điều này không phải để làm bạn sợ hãi việc sử dụng thuốc mà để cho bạn có một cái nhìn tổng quát hơn giữa lợi ích và nguy cơ của thuốc.

Hãy yên tâm là các thuốc thế hệ mới được chứng minh là rất ít gây ảnh hưởng đến thai kì và luôn nhớ sử dụng thuốc dưới chỉ định của bác sĩ nhé.

Chuẩn bị trước khi sinh là việc mà những ông bố, bà mẹ tương lai cần phải quan tâm. Sau một thời gian dài hơn 9 tháng cưu mang, mẹ bầu sẽ đến giai đoạn chuyển dạ. Vì vậy, mọi sự chuẩn bị chu đáo đều rất có ý nghĩa. Xem thêm: Chuẩn bị trước khi sinh: Mẹ bầu và bố cần chú ý những gì?