Ung thư nguyên bào sụn: Một loại ung thư hiền!

Ung thư nguyên bào sụn là một bệnh lý hiếm gặp, không giống tên gọi của nó, loại ung thư này không xuất hiện trong sụn mà thường xuất hiện từ trong xương. Với diễn tiến bệnh lý chậm chạp, ít biểu hiện triệu chứng, cũng như đa số trường hợp bệnh nhân có khả năng sống sót cao, ung thư sụn được coi là ít ác tính hơn các loại ung thư khác.

Tuy nhiên, khi bệnh lý đã tiến triển lâu dài thì khả năng sống còn của bệnh nhân bị hạ thấp rất nhiều. Hãy cùng nhau tìm hiểu để nhận biết và có một số khái niệm nhất định về ung thư sụn nhé.

1. Giới thiệu

Ung thư sụn hay còn gọi là là ung thư nguyên bào sụn. Để lý giải thuật ngữ “ung thư nguyên bào sụn”, các bạn cần làm rõ từng vấn đề sau đây:

Ung thư là gì?

Ung thư là thuật ngữ mô tả một số tế bào của cơ thể có khả năng phát triển và phân chia liên tục. Các tế bào này không chịu sự khống chế của cơ thể. Khác với các tế bào thông thường sẽ có hiện tượng tự chết đi khi già cõi thì tế bào ung thư về một khía cạnh nào đó có thể coi là tế bào bất lão (không bao giờ già).

Do đó từ 1 tế bào ung thư, nó có thể tự phát triển thành thành khối u, cũng như khối u sẽ tự to dần lên. Khả năng tiếp theo là ung thư có thể đi vào các mạch máu  để đến các cơ quan khác. Hiện tượng này gọi là di căn.

Việc xâm lấn, phát triển một cách không kiểm soát của ung thư sẽ làm chèn ép, gây rối loạn chức năng cơ quan mà nó đi đến. Ung thư còn bắt buộc cơ thể phải cung cấp máu, dinh dưỡng để nuôi chúng. Từ đó, ung thư giành nguồn sống của các cơ quan lân cận.

Nguyên bào sụn là gì?

Có hai dạng tế bào trong sụn: nguyên bào sụn và tế bào sụn. Các nguyên bào sụn là các tế bào tiết ra hầu hết các thành phần chính của sụn.

Sau khi nguyên bào sụn hình thành nên hầu hết các cấu trúc trong sụn, một số nguyên bào sụn sẽ tự biến thành tế bào sụn. Nguyên bào sụn trưởng thành từ các tế bào trung mô – một loại tế bào đa năng, có thể phát triển thành nhiều loại tế bào khác nhau.

Ung thư nguyên bào sụn có bản chất là gì?

Ung thư nguyên bào sụn là một nhóm các tế bào ác tính có hình dạng như nguyên bào sụn, mang một số chức năng của nguyên bào sụn. Nhưng thực tế: loại ung thư này không do những nguyên bào sụn ác tính hóa mà thành. Ung thư nguyên bào sụn có nguồn gốc thực sự là do sự ác tính hóa của các tế bào trung mô.

Tế bào trung mô trong tủy xương

Đây là những tế bào gốc đa năng, có khả năng tự nhân đôi và biệt hóa (phát triển) thành các tế bào có chức năng cụ thể như như mỡ, xương, sụn. Như vậy, tế bào trung mô là tiền thân của nguyên bào sụn; nguyên bào sụn lại là tiền thân của tế bào sụn. Nói cách khác, Sự biệt hóa là một quá trình trưởng thành phát triển từ loại tế bào này đến một loại tế bào khác.

Như vậy, ung thư nguyên bào sụn bắt nguồn từ các tế bào trung mô ác tính. Sau đó, các tế bào này biệt hóa (phát triển) thành các nguyên bào sụn ác tính!!!. Cơ chế của hiện tượng này vẫn chưa rõ ràng.

2. Sự hiện hiện của ung thư sụn?

Giống như các khối u xương ác tính khác, đây là một bệnh lý ung thư hiếm gặp. Ung thư sụn, xương nói chung chiếm khoảng 1% trong tổng số các trường hợp ung thư trên thế giới. Trong 1% này, ung thư nguyên bào sụn là bệnh ác tính phổ biến đứng thứ hai. Tỷ lệ mắc ung thư sụn là khoảng 3 – 4 người / 100.000 mỗi năm.

3. Nguyên nhân và nguy cơ mắc ung thư sụn?

Đột biến gen là nguyên nhân chủ yếu. Mặc dù ung thư sụn có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở đối tượng người trung niên đến người cao tuổi.

Bệnh Ollier và hội chứng Mafucci là những bệnh lý làm xuất hiện những khối u sụn trên cơ thể. Những tổn thương này đôi khi biến thành ác tính sau một thời gian nhất định.

4. Phân loại và biểu hiện của ung thư sụn 

Phân loại ung thư sụn

Do có nguồn gốc từ các tế bào trung mô – vốn tồn tại trong tủy xương. Vì vậy, ung thư nguyên bào sụn nằm ở trong xương. Là một dạng ung thư có bản chất là sự chuyển đổi từ loại tế bào này sang loại tế bào khác nên ung thư sụn có thể có nhiều hình dạng khác nhau. Người ta phân loại ung thư nguyên bào sụn dựa trên mức độ biệt hóa từ tế bào trung mô sang nguyên bào sụn có hoàn toàn hay không. Trong đó, người ta chia thành:

• Biệt hóa tốt. Loại này có hình dạng trên kính hiển vi gần giống đến rất giống nguyên bào sụn. Biệt hoá xảy ra gần như hoàn toàn.
• Biệt hóa kém. Dạng này có hình dạng rất giống ung thư trung mô, hơi giống nguyên bào sụn. 
• Biệt hóa ngược: Bao gồm cả tế bào biệt hóa kém + một số tế bào biệt hóa tốt.

Biểu hiện ung thư sụn

Thường thì các ung thư xương, sụn không có triệu chứng gì do diễn tiến bệnh lý rất chậm chạp. Người ta phát hiện ra ung thư xương, sụn trong các trường hợp:

• Gãy xương. Bệnh nhân có ung thư xương, sụn dễ gẫy xương hơn người bình thường. Chỉ với một chấn thương nhẹ cũng có thể làm bệnh nhân gãy xương.
• Đau và sưng ở xương bị ung thư. Cơn đau có thể tự xuất hiện và tự biến mất, đau do ung thư xương, sụn thường trở nên nặng dần từ từ trong vài tuần đến vài tháng. Cơn đau đôi khi tồi tệ hơn vào ban đêm và khi tập thể dục. Một số người cũng có thể nhìn thấy hoặc cảm thấy một khối u trên xương.
• Vô tình phát hiện trên phim XQ. Do một số bệnh lý khác (tim, phổi) hay sọ não hay chụp XQ định kỳ mà có thể phát hiện ung thư nguyên bào sụn.
• Nhìn đôi, đau đầu. Bệnh nhân có thể có biểu hiện này khi ung thư xương, sụn nằm ở xương xọ sau đầu.

Các vị trí thường xuất hiện của ung thư sụn

• Xương chậu.
• Xương sườn.
• Các xương dài (xương đùi, xương cánh tay).
• Đôi khi có thể gặp ở xương sọ, xương sống.

Vị trí cụ thể của ung thư sụn trên xương thường là ở vùng tủy xương (vị trí của các tế bào trung mô). Tuy nhiên đối với ung thư sụn thứ phát thì có thể xuất hiện ở vị trí nào trên xương cũng được.

Đánh giá giai đoạn ung thư sụn

Dựa vào sự xâm lấn của ung thư đi đến vùng nào của xương, đã vào máu đến các cơ quan khác hay chưa mà người ta sẽ chia thành nhiều giai đoạn khác nhau.

5. Chẩn đoán ung thư sụn

Tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán ung thư nguyên bào sụn là sinh thiết và soi kết quả dưới kính hiển vi. Tuy nhiên, trước khi sinh thiết, bác sĩ cần thực hiện:

• Chụp phim XQ. Đôi khi đây là xét nghiệm hình ảnh duy nhất được thực hiện trước khi sinh thiết nếu hình ảnh ung thư quá điển hình.
• MRI, hoặc CT scan. Để khẳng định có thực sự ung thư hay không, cũng như đánh giá giai đoạn xâm lấn của chúng.

6. Điều trị ung thư sụn

Phẫu thuật

Ung thư nguyên bào sụn thường được điều trị bằng phẫu thuật. Tùy thuộc vào vị trí ung thư của bạn và mức độ lớn của nó mà bác sĩ sẽ đề nghị phương pháp phẫu thuật khác nhau. Hầu hết trường hợp phẫu thuật sẽ cắt bỏ cả tế bào ung thư cũng như một số mô khỏe mạnh xung quanh.

Xạ trị

Xạ trị là phương pháp điều trị sử dụng các chùm tia, chẳng hạn như tia X và proton. Bằng cách bắn thẳng các tia này vào u, các tế bào ung thư sẽ bị tiêu diệt.

Các bác sĩ thường không sử dụng xạ trị để điều trị ung thư sụn Nhưng nếu bác sĩ của bạn không thể phẫu thuật cắt toàn bộ khối u, họ có thể điều trị cho bạn bằng xạ trị.

Hóa trị

Là việc truyền hóa chất diệt tế bào ung thư. Tuy nhiên, do là chất độc tế bào nên hóa trị có thể ảnh hưởng cả những tế bào thông thường, cũng như gây ra các triệu chứng ngoài ý muốn khó chịu.

Hóa trị thường có tác dụng mạnh mẽ đối với các loại ung thư diễn tiến nhanh chóng, và ung thư nguyên bào sụn đa số trường hợp không có đặc điểm này. Vì vậy, vai trò của hóa trị ở bệnh lý này còn nhiều bàn cãi

Mặc dù hiếm, nhưng một số trường hợp ung thư nguyên bào sụn phát triển nhanh chóng. Bác sĩ sẽ kết hợp cả phẫu thuật và hóa trị để tiêu diệt loại ung thư như thế này.

7. Khả năng sống còn của bệnh nhân mắc ung thư sụn

Đối với những bệnh nhân đã có di căn ung thư đến các cơ quan khác thì tỷ lệ sống còn sau 5 năm kể từ lúc chẩn đoán bệnh là 30%. Nói cách khác chỉ có 1/3 tổng số bệnh nhân ung thư nguyên bào sụn có di căn còn sống.

Trường hợp bệnh nhân không có di căn

• Ung thư nguyên bào sụn độ 1: 99% bệnh nhân dạng này sẽ không bao giờ có di căn. Do đó, ung thư sụn ở giai đoạn này có thể được coi là tổn thương khu trú hơn là một loại ung thư. Tỷ lệ sống còn sau 10 năm của nhóm này là 83 – 95%.
• Độ 2 (phần lớn ung thư nguyên bào sụn rơi vào nhóm này): Khả năng di căn của nhóm này là 10 – 15%, ác tính hơn độ 1. Do đó tỷ lệ sống còn sau 10 năm cũng giảm tương ứng, chỉ còn 64 – 86%.
• Độ 3: Nhóm này có tỷ lệ di căn rất cao, 32 – 70% tùy nghiên cứu. Khả năng sống còn sau 10 năm chỉ khoảng 29 – 55%. Thông thường, ung thư nguyên bào sụn mức độ 3 không thể điều trị đơn thuần bằng phẫu thuật.

Sau khi phẫu thuật, một số trường hợp có thể tái phát ung thư sụn tại chỗ. Và trong hầu hết tình huống như vậy thì mức độ ung thư cũng thường giống với mức độ được chẩn đoán ban đầu. Tuy nhiên có 13% trường hợp tái phát có mức độ nặng hơn.

8. Kết luận

Ung thư sụn hay còn gọi là ung thư nguyên bào sụn có nguồn gốc thực sự là các tế bào trung mô ở tủy xương. Đây là một loại ung thư hiếm gặp. Thông thường hiếm khi nào ung thư nguyên bào sụn có triệu chứng. Bệnh nhân thường phát hiện ra khi gãy xương hoặc vô tình chụp XQ phát hiện.

Điều trị ung thư nguyên bào sụn chủ yếu là phẩu thuật. Xạ trị, hóa trị ít khi được chọn lựa. Khả năng sống còn của bệnh nhân ung thư nguyên bào sụn thường cao. Tiên lượng giảm đáng kể nếu có biểu hiện di căn.

Bác sĩ Nguyễn Đoàn Trọng Nhân