Vắc-xin 5 trong 1 phòng những bệnh gì? Có mấy loại?

Việc tiêm chủng giúp tạo miễn dịch bảo vệ cơ thể trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Từ đó, trẻ sẽ phát triển khỏe mạnh, không bị di chứng về thể chất và trí não. Đặc biệt, việc tiêm chủng vắc-xin (vaccine) hỗn hợp, như vắc-xin 5 trong 1, có nhiều lợi ích. Vậy bạn có biết vắc-xin 5 trong 1 phòng những bệnh gì và hiện tại ở Việt Nam đang có những loại nào không? Hãy cùng YouMed tìm hiểu thêm về vắc-xin 5 trong 1 qua bài viết dưới đây.

Vắc-xin 5 trong 1 là gì?

Vắc-xin hỗn hợp 5 trong 1 là vắc-xin giúp phòng ngừa 05 loại bệnh nguy hiểm cho trẻ trong cùng mũi tiêm. Vắc-xin 5 trong 1 phòng những bệnh gì còn tùy thuộc vào mỗi loại vắc-xin. Nhưng các bệnh được phòng ngừa đều là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm hàng đầu đối với trẻ nhỏ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, trẻ em rất dễ mắc phải những bệnh này, đặc biệt là trong giai đoạn đầu đời. Hậu quả trẻ phải chịu rất nặng nề, có thể ảnh hưởng tính mạng với tỷ lệ tử vong cao ở nhiều nước.

Việc tiêm chủng giúp tạo miễn dịch bảo vệ cơ thể trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Đăc biệt, tiêm chủng vắc-xin 5 trong 1 giúp giảm số lần tiêm, không chỉ giúp trẻ ít bị đau nhiều lần, cha mẹ dễ nhớ lịch tiêm mà chi phí tiêm chủng thấp hơn rất nhiều so với chi phí điều trị bệnh.

Vắc-xin 5 trong 1 phòng những bệnh gì?

Vắc-xin 5 trong 1 là vắc-xin phối hợp để phòng ngừa 5 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tùy từng loại vắc-xin mà vắc-xin 5 trong 1 phòng những bệnh gì, bao gồm:

• Bạch hầu: là bệnh truyền nhiễm mũi họng cấp tính thường gặp ở trẻ nhỏ. Bệnh có thể gây biến chứng đe dọa tính mạng, thậm chí tử vong ở trẻ không chủng ngừa.
• Uốn ván: gây ra bởi chất độc thần kinh do vi khuẩn phát triển trong vết thương bẩn; dẫn đến co thắt cơ, đặc biệt là hàm, gây khó thở.
• Ho gà: là bệnh đường hô hấp. Trẻ sẽ có những cơn ho kéo dài từ 4-8 tuần và có thể dẫn đến tử vong.
• Bại liệt: hệ thần kinh bị tác động, dẫn đến tình trạng tê liệt. Trẻ dưới 5 tuổi có nhiều khả năng bị nhiễm vi-rút hơn. Bệnh có tính truyền nhiễm cao, lây qua ăn uống thực phẩm/đồ uống ô nhiễm.
• Các bệnh do Haemophilus influenzae týp B (Hib): lây qua các giọt bắn đường hô hấp. Bệnh gây viêm phổi nặng, viêm màng não, nhiễm trùng tai và các nhiễm trùng nghiêm trọng khác ở mặt, miệng, máu, thanh quản, khớp, tim, xương, phúc mạc và khí quản. Phổ biến nhất ở trẻ dưới 5 tuổi.
• Viêm gan B: do vi-rút viêm gan B gây ra. Bệnh có thể rất nhẹ, ít hoặc không triệu chứng đến nghiêm trọng cần nhập viện.

Vắc-xin 5 trong 1 có những loại nào?

Hiện nay có 2 loại vắc-xin 5 trong 1 là Pentaxim và ComBE Five. Tại Việt Nam, chương trình tiêm chủng mở rộng (tiêm phòng miễn phí) của Bộ Y Tế đã triển khai 12 loại vắc-xin cho trẻ em Việt Nam, trong đó có vắc-xin 5in1 ComBE Five:

• Vắc-xin ComBE Five do công ty Biological (Ấn Độ) sản xuất. Vắc-xin này được sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng (không mất phí); thay thế cho vắc-xin Quinvaxem đã ngừng lưu hành tại Việt Nam. Vắc-xin 5in1 ComBE Five phòng được bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và các bệnh lý do vi khuẩn Haemophilus influenzae týp B (Hib).
• Vắc-xin Pentaxim được sản xuất tại Pháp và Canada bởi Công ty Sanofi Pasteur thuộc Tập đoàn Sanofi-Aventis (Pháp). Pentaxim được sử dụng trong tiêm chủng dịch vụ. Giá tham khảo vắc-xin Pentaxim tại hệ thống tiêm chủng VNVC là 785.000 VNĐ. Vắc-xin Pentaxim ngừa bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt và các bệnh lý do vi khuẩn Haemophilus influenzae týp B (Hib)

Vắc-xin 5 trong 1 tiêm mấy mũi?

Biết được vắc-xin 5 trong 1 phòng những bệnh gì, cha mẹ nên cho trẻ tiêm sớm, đảm bảo đủ số mũi, đúng lịch tiêm. Lịch tiêm chủng Chương trình Tiêm chủng mở rộng của vắc-xin ComBE Five là 2 tháng tuổi. Trẻ cần được tiêm 3 mũi chính trước 1 tuổi. Mỗi mũi cách nhau tối thiểu 28 ngày. Lịch tiêm phòng như sau:

Vắc-xin ComBE Five

• Mũi 1: lúc 2 tháng tuổi;
• Mũi 2: Sau mũi 1 một tháng;
• Mũi 3: Sau mũi 2 một tháng;
• Mũi tiêm nhắc: khi trẻ được 12 – 18 tháng tuổi.

Các chuyên gia khuyến cáo nếu trễ lịch tiêm, trẻ có thể được tiêm sớm ngay sau đó mà không phải tiêm lại từ đầu. Trường hợp trẻ đang tiêm Quinvaxem nhưng không còn, có thể tiêm thay thế bằng vắc-xin ComBE Five với liều tiếp theo mà không phải tiêm lại từ đầu.

Vắc-xin Pentaxim

• 3 mũi đầu: tiêm cho trẻ lúc 2, 3, 4 tháng tuổi.
• Mũi tiêm nhắc: khi trẻ 16 – 18 tháng tuổi.

Vắc-xin hoạt động như thế nào trong cơ thể?

Để hiểu cách vắc-xin hoạt động, cần xem xét cách cơ thể chống lại nhiễm trùng.

Hệ thống miễn dịch của cơ thể chống lại nhiễm trùng

Nhiễm trùng là khi vi khuẩn/vi rút xâm nhập vào cơ thể, sinh sôi và gây bệnh. Khi đó, hệ miễn dịch với các tế bào bạch cầu sẽ hoạt động để chống lại:

• Đại thực bào: Có khả năng nuốt và tiêu hóa vi khuẩn/vi-rút và để lại những phần được gọi là kháng nguyên. Cơ thể xác định kháng nguyên là nguy hiểm, sẽ kích thích kháng thể tấn công chúng.
• Tế bào lympho B tạo ra kháng thể tấn công các kháng nguyên do đại thực bào để lại.
• Tế bào lympho T tấn công các tế bào trong cơ thể đã bị nhiễm bệnh.

Khi cơ thể gặp tác nhân gây bệnh lần đầu, có thể mất vài ngày để vượt qua nhiễm trùng. Sau đó, hệ miễn dịch sẽ ghi nhớ tác nhân đó cũng như cách chống lại chúng. Bằng cách giữ lại một số tế bào lympho T, gọi là tế bào bộ nhớ, sẽ hoạt động nhanh khi phát hiện tác nhân cũ. Khi kháng nguyên quen được phát hiện, tế bào lympho B sản xuất kháng thể tấn công chúng.

Cách hoạt động của vắc-xin trong cơ thể

Vắc-xin giúp phát triển khả năng miễn dịch bằng cách “bắt chước” cơ chế gây nhiễm trùng. Tuy nhiên, loại nhiễm trùng này hầu như không gây bệnh. Nhưng lại giúp hệ thống miễn dịch sản xuất tế bào lympho T và kháng thể. Đôi khi có thể gây ra các triệu chứng sau tiêm như sốt, tương ứng việc cơ thể tạo miễn dịch.

Khi “nhiễm trùng bắt chước” biến mất, tế bào lympho T và lympho B sẽ “ghi nhớ”. Thường mất vài tuần để cơ thể sản xuất tế bào lympho T và tế bào lympho B sau khi tiêm chủng. Nói 1 cách ngắn gọn, vắc-xin chứa các kháng nguyên, “huấn luyện” và kích thích cơ thể tạo miễn dịch chủ động. Vắc-xin 5 trong 1 phòng những bệnh gì thì cũng cơ chế này.

Phân loại vắc-xin

Có 4 loại vắc-xin chính:

• Vắc-xin sống giảm độc lực: chứa vi-rút, vi khuẩn sống bị làm suy yếu để không gây bệnh nghiêm trọng. Gây miễn dịch gần giống miễn dịch tự nhiên, nhưng chỉ dùng cho người miễn dịch khỏe mạnh.
• Vắc-xin bất hoạt: chứa vi khuẩn, virus bị bất hoạt hoặc giết chết nhưng vẫn giữ tính kháng nguyên.
• Vắc-xin giải độc tố: chứa độc tố vi khuẩn bị suy yếu nhưng vẫn giữ tính kháng nguyên; ngừa các vi khuẩn ngoại độc tố.
• Vắc-xin tiểu đơn vị: chỉ chứa kháng nguyên đặc hiệu thay vì toàn bộ vi-rút, vi khuẩn. Do đó, ít xảy ra tác dụng phụ hơn.
• Ngoài ra còn có vắc-xin liên hợp.

Vắc-xin ComBE Five chứa thành phần ho gà toàn tế bào (vắc-xin bất hoạt). Vắc-xin Pentaxim chứa thành phần ho gà vô bào (vắc-xin tiểu đơn vị); được đánh giá là có phản ứng sau tiêm ít hơn. Do đó, mặc dù thành phần ho gà toàn tế bào đáp ứng miễn dịch tốt hơn, vắc-xin thế hệ mới Pentaxim lại được cha mẹ lựa chọn cho con nhiều hơn.

Vắc-xin 5 trong 1 vừa giảm số lần tiêm vừa giúp trẻ bớt đau. Cha mẹ cần cho trẻ tiêm sớm, đủ số mũi và đúng lịch tiêm. Vậy vắc-xin 5 trong 1 phòng những bệnh gì còn tùy vào từng loại vắc-xin. Trên đây là những thông tin tham khảo. Bạn hãy liên hệ với các Trung tâm y tế, Trung tâm tiêm chủng gần nhất để được tư vấn về vắc-xin chính xác và đầy đủ nhé!