Viêm manh tràng là bệnh dễ chẩn đoán nhầm

Manh tràng là gì?

Đại tràng được cấu tạo từ 3 phần chính là manh tràng, trực tràng và kết tràng. Trong đó, manh tràng  nằm ở ngã ba của ruột non và ruột già. Đây là đoạn ngắn nhất có chiều dài chỉ khoảng 6cm, đường kính có thể giãn rộng tới >7cm, nối liền với hồi tràng của ruột non.

Xem thêm: Đại tràng – Cấu tạo và chức năng

Cấu tạo của manh tràng

• Manh tràng nằm tại hố chậu phải. Ở phần đầu của manh tràng là một đoạn ruột dài tới 10cm được gọi là ruột thừa. Bên trong ruột thừa sẽ chứa những tế bào lymphoB và lymphoT. Đây đều là những tế bào quan trọng giúp tiêu diệt những tế bào lạ có hại đối với cơ thể con người, nhất là các tác nhân vi trùng gây bệnh đường ruột như shigella.
• Ở đằng sau của manh tràng tựa trên cơ chậu ( dây thần kinh đùi phía ngoài nằm xen giữa manh tràng và cơ chậu ) và cơ thắt lưng lớn ở bên phải, được ngăn cách 2 cơ bởi mạc và phúc mạc. Đằng sau manh tràng là ngách sau của manh tràng, tại nơi ruột thừa thường nằm.
• Ở phía trước của manh tràng tiếp xúc với thành bụng trước, nhưng có nhiều mạc nối lớn cùng với quai ruột non có thể xen ở giữa. Manh tràng thường được phúc mạc phủ và được nối cùng hố chậu bởi mô liên kết không vững chắc. Có thể có từ 2 hoặc nhiều nếp phúc mạc nối với mặt sau của nó và phúc mạc thành.

Vai trò của manh tràng

Ở nhóm động vật có vú ăn cỏ

• Manh tràng ở động vật có vú ăn cỏ hầu hết rất dài. Ví dụ như loài ngựa và loài thỏ, chúng có manh tràng lớn hơn nhiều loài động vật ăn thịt khác. Ở manh tràng của loài ăn cỏ có chứa các vi sinh vật giúp phân hủy cellulose trong thực vật và lên men chúng. Do đó ở động vật ăn cỏ, manh tràng là bộ phận góp phần tiêu hóa hiệu quả.

Đối với loài người

• Nhưng ở người lại khác. Manh tràng ở người rất ngắn và thức ăn chính của người cũng không phải cỏ. Vậy manh tràng có vai trò gì? Cấu tạo của cơ thể người trải qua quãng thời gian dài tiến hóa. Hầu như không có bộ phận nào trên cơ thể con người là dư thừa cả.

1. Tại manh tràng có một van, cấu tạo bởi cơ vòng. Van này có chức năng ngăn chặn sự trào ngược của các chất trong ruột già vào ruột non. Tuy nhiên trong một số bệnh lý, mà van hồi manh tràng đóng lẫn cơ vòng hậu môn đóng, lại là một vấn đề nguy hiểm. Đại tràng bị bệnh có thể bị giãn rộng và mọi áp lực tập trung ở phần trực tràng này, có nguy cơ vỡ trực tràng.
2. Hấp thụ nước, tạm lưu trữ thức ăn và đào thải các chất có hại. Nước trong thức ăn được manh tràng và đại tràng lên hấp thụ chủ yếu, qua đó làm khô phân.
3. Có chứa hệ vi sinh vật đường ruột. Các vi sinh vật trong manh tràng góp phần tiêu hóa thức ăn và lên men chúng. Từ đó tạo ra khí. Khi gas khi chúng ra xì hơi cũng từ đây mà ra.

Bệnh viêm manh tràng là gì?

Cho đến nay, chưa có một định nghĩa chính xác về bệnh viêm manh tràng. Đôi khi bệnh được xếp chung với nhóm bệnh thuộc hội chứng Crohn. Bệnh có các dấu hiệu tương tự như bệnh viêm đại tràng phải hay thậm chí là bệnh viêm ruột thừa. Do đó triệu chứng bệnh khá đa dạng và đôi lúc bị chẩn đoán nhầm.

• Bệnh nhân có thể có các triệu chứng như:
• Sốt, mệt mỏi.
• Đau bụng, đau âm ỉ vùng hố chậu phải.
• Buồn nôn, khó chịu. Hôi miệng và mùi hôi đặc trưng ở các bệnh viêm đại tràng.
• Tiêu chảy, rối loạn đi tiêu…

Kể các các phương tiện chẩn đoán hình ảnh học như siêu âm hay CT-scan hay thậm chí MRI cũng có thể nhầm lẫn với viêm đại tràng và viêm ruột thừa. Tuy nhiên, vẫn có vài hình ảnh đặc trưng khi khảo sát bằng các thiết bị chẩn đoán hình ảnh như:

• Hình ảnh manh tràng giãn lớn.
• Mực nước-hơi trong khung manh tràng- đại tràng.
• Hình ảnh viêm, sưng phù nề đều và đồng tâm vùng manh tràng.
• Ổ loét hay lỗ thủng trên manh tràng trong các trường hợp trễ. Dấu hiệu liềm hơi dưới hoành của thủng tạng rỗng.
• Dấu hiệu bờm mỡ xung quanh manh tràng viêm, ứ dịch…

Do đó, bệnh rất dễ chẩn đoán nhầm. Cách điều trị cũng có thể quá tay, dẫn đến phẫu thuật như nhầm lẫn u manh tràng, viêm ruột thừa cấp,…

Yếu tố nguy cơ gây bệnh viêm manh tràng

Yếu tố bệnh sinh cũng chưa rõ ràng. Do đó các công trình nghiên cứu y khoa vẫn đang được tiếp tục. Nhưng có vài yếu tố có thể thấy ở bệnh như sau:

• Bệnh có thể gặp ở cả nam và nữ. Đa số thường không để lại biến chứng nguy hiểm nhưng gây các triệu chứng khá khó chịu và phiền toái cho bệnh nhân.
• Hội chứng Crohn, viêm đại tràng có liên quan mật thiết đến bệnh viêm manh tràng. Cả hai bệnh này đều có liên quan đến yếu tố di truyền. Những người có người thân trực thuộc mắc bệnh sẽ dễ bị mắc bệnh hơn người bình thường.
• Chế độ ăn uống chứa nhiều dầu mỡ, nhiều chất đạm, ít chất xơ.
• Có liên quan đến những người hay sử dụng bia rượu và thuốc lá.
• Một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn như E.coli hay Shigella. Đặc biệt thể nhiễm trùng thương hàn do Shigella có xu hướng gây thủng manh tràng.

Bệnh viêm manh tràng có những biến chứng nguy hiểm

Do bệnh thường bị chẩn đoán lầm nên khó điều trị dứt điểm. Dần bệnh diễn tiến phức tạp hơn. Các biến chứng phổ biến nhất của bệnh là viêm loét manh tràng, tắc ruột, thủng ruột hay ung thư manh tràng.

Viêm loét manh tràng

• Bệnh diễn tiến lâu sẽ gây viêm loét vùng manh tràng. Lúc này chức năng hấp thụ nước của manh tràng hầu như không còn. Bệnh nhân bị tiêu chảy và rối loạn tiêu phân khác. Nếu vết loét sâu, ăn vào mạch máu sẽ gây chảy máu rỉ rả. Bệnh nhân có thể tiêu phân lẫn máu. Việc mất máu kéo dài khiến cơ thể thiếu máu, mệt mỏi và suy kiệt.

Tắc ruột

• Nếu để bệnh tự diễn tiến, khối loét ăn vào van hồi manh tràng sẽ làm mất chức năng của van. Van sẽ xơ và chai cứng. Nếu van ở tình trạng đóng sẽ gây tắc ruột. Đây là biến chứng nguy hiểm, đôi khi phải can thiệp bằng phẫu thuật.

Thủng ruột

• Nếu vết loét nặng thêm, có thể gây thủng manh tràng. Đây cũng là một biến chứng nguy hiểm và phải can thiệp bằng phẫu thuật.

Ung thư manh tràng

• Hiếm gặp hơn. Vấn đề viêm loét kéo dài gây nên các biến đổi tế vào của manh tràng. Tế bào dần dị dạng, thậm chí biến đổi thành tế bào ung thư.

Các phương pháp chẩn đoán bệnh viêm đại tràng

Khi bạn có các triệu chứng khó chịu về hệ tiêu hóa bạn cần đi khám bác sĩ. Nếu các triệu chứng được phân khu và nghĩ nhiều đến phần manh tràng có bệnh lý, bác sĩ có thể sẽ cho bạn thực hiện một số phương pháp chẩn đoán sau:

Tìm máu ẩn/kí sinh trùng trong phân

• Đây là một phương pháp rẻ tiền và hầu hết có thể thực hiện ở các cơ sở y tế cấp thấp.
• Mẫu phân của bệnh nhân sẽ được đưa đi xét nghiệm. Tùy loại máu trong phân hay là hem (nhân hem của tế bào máu) sẽ được kiểm tra. Qua đó biết được đoạn ruột nào có khả năng mắc bệnh.
• Các loại kí sinh trùng trong phân cũng gợi ý bệnh lý đi kèm. Ví dụ chủng vi khuẩn thương hàn là chủng hay gặp nhất gây nên viêm manh tràng.

Nội soi đại tràng

• Đây là một phương pháp tiên tiến và khó thực hiện hơn, đòi hỏi bác sĩ hình ảnh có kinh nghiệm tay nghề cao. Một thiết bị nội soi có gắn camera được đưa vào đại tràng qua hậu môn. Máy sẽ được đưa đến vùng đại tràng lên, manh tràng để quan sát hình ảnh trong lòng ruột.
• Tuy nhiên, do manh tràng nếu mắc bệnh lý sẽ rất mỏng. Do đó cần người làm thủ thuật có kinh nghiệm, nếu không sẽ gây thủng manh tràng do kĩ thuật không khéo.

Chụp X-quang khung đại tràng

• Phương pháp này ngày nay ít được sử dụng hơn. Bệnh nhân sẽ phải nhịn ăn và xổ ruột. Sau đó sẽ bơm từ từ chất cản quang tan trong nước vào từ hậu môn. Sau đó sẽ tiến hành chụp phim Xquang.
• Tốn khá nhiều thời gian để chuẩn bị bệnh nhân. Việc xổ ruột đôi khi cũng có những nguy cơ khi bệnh nhân rặn quá mức hay thuốc xổ có thể góp phần làm thủng ruột.

Siêu âm ổ bụng

• Đây là phương pháp thực hiện đơn giản hơn, không đòi hỏi kĩ thuật cao. Tuy nhiên cần người bác sĩ thực hiện có tay nghề cao. Bệnh nhân bị viêm manh tràng thường có nhiều hơi ứ đọng trong toàn bộ khung đại tràng. Bụng chướng lên do chứa hơi sẽ rất khó khăn để siêu âm chính xác.
• Tuy nhiên, có thể theo dõi gián tiếp bờm mỡ của manh tràng. Khi viêm manh tràng, bờm mỡ xung quanh cũng gián tiếp bị phù nề và sưng viêm.

CT-Scan và MRI ổ bụng

• Có thể xem đây là hai phương pháp tương đối nhẹ nhàng với người bệnh. Tuy nhiên hai phương pháp này đòi hỏi máy móc kĩ thuật cao để chụp các lớp, khảo sát rõ phần manh tràng.
• Phim có thể đánh giá độ giãn của manh tràng, độ loét, thậm chí vị trí thủng (nếu có).
• Điều cản trở chính của phương pháp này là giá thành vẫn còn khá cao. Đôi khi bệnh nhân có dị ứng với chất cản quan trong khi chụp CT-scan hoặc có thể dị ứng thuốc cản từ trong khi sử dụng MRI.

Viêm manh tràng là bệnh lý không hiếm gặp, tuy nhiên khó chẩn đoán, dễ lầm lẫn các bệnh lý khác. Vì thế việc điều trị đúng và chính xác viêm manh tràng khá khó khăn. Bệnh tuy không thường gây ra biến chứng, nhưng do khó chẩn đoán dẫn đến điều trị muộn. Biến chứng bệnh tuy ít nhưng khá nặng nề, đôi khi phải tiến hành phẫu thuật. Vậy khi có bất kì triệu chứng nghi ngờ nào, bạn cần đến khám bác sĩ để tìm nguyên nhân sớm và chính xác. Ngoài ra, nếu trong gia đình có người thân có quan hệ trực thuộc bị mắc bệnh này, bạn cũng cần tiến hành các kiểm tra để phát hiện sớm bệnh.