Âm thổi tại tim: Bình thường hay bệnh lý?

Bạn được bác sĩ thông báo rằng bạn có một âm thổi tại tim. Bạn lo lắng về bệnh tim bẩm sinh hay không biết rằng trái tim có rối loạn gì không? Nếu bạn có những vấn đề về âm thổi tại tim, bài viết dưới đây của ThS.BS Vũ Thành Đô sẽ giúp bạn có những thông tin cần thiết về chứng rối loạn này.

Tổng quát về âm thổi tại tim

Âm thổi từ tim là âm thanh trong chu kỳ nhịp tim, được tạo ra bởi dòng máu hỗn loạn trong hoặc gần tim của bạn. Bạn có thể nghe thấy những âm thanh này bằng ống nghe đặc hiệu. Nhịp tim bình thường tạo ra hai âm là những âm thanh van tim của bạn đang đóng lại.

Âm thổi ở tim có thể xuất hiện khi mới sinh hoặc phát triển sau này khi trưởng thành. Âm thổi ở tim không phải là một bệnh – nhưng âm thổi có thể chỉ ra một vấn đề tiềm ẩn trong tim.

Thông thường, âm thổi ở tim là vô hại và không cần điều trị. Một số tiếng thổi ở tim có thể được bác sĩ yêu cầu các xét nghiệm tiếp theo để chắc chắn rằng âm thổi không phải do những bệnh lý về tim nghiêm trọng gây ra. Việc điều trị, nếu cần, sẽ nhắm vào nguyên nhân gây ra âm thổi ở tim.

Nguyên nhân gây ra âm thổi ở tim

Có hai loại âm thổi ở tim: âm thổi vô hại và âm thổi bất thường. Một người có thể có một âm thổi nhẹ trên một trái tim bình thường. Đây là loại âm thổi ở tim thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ em.

Âm thổi bất thường ở tim có tính nghiêm trọng hơn. Ở trẻ em, những âm thổi bất thường thường do bệnh tim bẩm sinh. Ở người lớn, những âm thổi bất thường thường do các vấn đề về van tim mắc phải.

1. Âm thổi vô hại tại tim

Âm thổi vô hại có thể xảy ra khi máu chảy qua tim nhanh hơn bình thường. Các tình trạng có thể khiến máu chảy nhanh qua tim, dẫn đến âm thổi vô hại, bao gồm:

• Hoạt động thể chất hoặc tập thể dục;
• Thai kỳ;
• Sốt;
• Thiếu máu do nhiều nguyên nhân;
• Lượng hormone tuyến giáp tăng cao trong cơ thể (cường giáp);
• Các giai đoạn phát triển nhanh chóng, chẳng hạn như tuổi vị thành niên.

Những âm thổi vô hại ở tim có thể biến mất theo thời gian hoặc chúng có thể kéo dài suốt cuộc đời của bạn mà không gây ra các vấn đề sức khỏe khác.

2. Âm thổi bất thường ở tim

Nguyên nhân phổ biến nhất của âm thổi bất thường ở trẻ em là khi trẻ sinh ra có các vấn đề về cấu trúc của tim (dị tật tim bẩm sinh).

Nguyên nhân bẩm sinh

Các dị tật bẩm sinh phổ biến gây ra âm thổi ở tim bao gồm:

• Các lỗ thông các buồng tim trong tim hoặc các shunt: Được gọi là khiếm khuyết vách ngăn, các lỗ trong tim có thể nghiêm trọng hoặc không nghiêm trọng, tùy thuộc vào kích thước của lỗ và vị trí của nó. Các shunt trong tim xảy ra khi có dòng máu bất thường giữa các buồng tim hoặc mạch máu, có thể dẫn đến âm thổi ở tim.
• Bất thường van tim: Bất thường van tim bẩm sinh có ngay từ khi mới sinh, nhưng đôi khi không được phát hiện cho đến tận sau này của cuộc đời. Ví dụ như lỗ van hẹp, không cho đủ máu hoặc van không đóng đúng cách khiến máu phụt ngược.

Bệnh tim bẩm sinh là một trong những khiếm khuyết thường gặp nhất ở trẻ mới sinh. Cùng tìm hiểu ngay về bệnh lý bẩm sinh này nhé: Bệnh tim bẩm sinh ở trẻ

Nguyên nhân khác

Các nguyên nhân khác gây ra âm thổi bất thường ở tim bao gồm nhiễm trùng và các tình trạng làm tổn thương cấu trúc của tim và phổ biến hơn ở trẻ lớn hoặc người trưởng thành. Ví dụ:

• Vôi hóa van: Tình trạng cứng hoặc dày lá van, như trong hẹp van hai lá hoặc hẹp van động mạch chủ, có thể xảy ra khi bạn già đi. Các lỗ van có thể bị thu hẹp, khiến máu khó lưu thông giữa các buồng tim. Từ đó có thể dẫn đến âm thổi.
• Viêm nội tâm mạc: Nhiễm trùng màng trong tim và van tim thường xảy ra khi vi khuẩn từ cơ quan khác của cơ thể, chẳng hạn như miệng, lây lan qua đường máu và trú ngụ trong tim bạn. Nếu không được điều trị, viêm nội tâm mạc có thể làm hỏng hoặc phá hủy van tim. Tình trạng này thường xảy ra ở những người đã có sẵn các bất thường về van tim.
• Thấp khớp: Sốt thấp khớp là một tình trạng nghiêm trọng có thể xảy ra khi bạn không được điều trị kịp thời hoặc đầy đủ đối với bệnh nhiễm trùng liên cầu khuẩn. Nó có thể ảnh hưởng vĩnh viễn đến van tim và cản trở lưu lượng máu bình thường qua tim của bạn.

Các yếu tố nguy cơ

Có những yếu tố làm tăng khả năng phát triển âm thổi ở tim, bao gồm:

• Tiền sử gia đình bị dị tật tim: Nếu những người có quan hệ huyết thống từng bị khuyết tật tim, điều đó làm tăng khả năng bạn hoặc con bạn cũng có thể bị dị tật tim và âm thổi ở tim.
• Một số bệnh lý nội khoa khác: Bao gồm tăng huyết áp, cường giáp, viêm nội tâm mạc, tăng áp phổi, hội chứng carcinoid, hội chứng tăng bạch cầu ái toan, lupus ban đỏ hệ thống, bệnh thấp khớp viêm khớp, cơ tim bị suy yếu hoặc tiền sử sốt thấp khớp, có thể làm tăng nguy cơ bị âm thổi ở tim sau này.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển âm thổi ở tim của bé bao gồm:

• Bệnh tật khi mang thai: Mắc một số bệnh trong thời kỳ mang thai, chẳng hạn như bệnh đái tháo đường thai kỳ hoặc đái tháo đường type 2 không kiểm soát được đường huyết hoặc nhiễm trùng rubella, làm tăng nguy cơ phát triển các dị tật tim và âm thổi ở tim của em bé.
• Dùng một số loại thuốc hoặc chất cấm trong thời kỳ mang thai: Sử dụng một số loại thuốc, rượu hoặc ma túy có thể gây hại cho thai nhi đang phát triển, dẫn đến dị tật tim.

Các triệu chứng của âm thổi ở tim

Nếu bạn có một âm thổi vô hại ở tim, bạn có thể sẽ không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào khác.

Âm thổi bất thường ở tim có thể không gây ra dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng nào khác. Ngoài âm thanh bất thường mà bác sĩ nghe thấy khi nghe tim bằng ống nghe. Nhưng nếu bạn có những dấu hiệu hoặc triệu chứng này, chúng có thể là dấu hiệu của một rối loạn về cấu trúc hoặc chức năng tim:

• Da có màu xanh tím, đặc biệt là trên đầu ngón tay và môi của bạn;
• Phù hoặc tăng cân đột ngột;
• Hụt hơi khi sinh hoạt;
• Ho kéo dài;
• Gan to;
• Giãn tĩnh mạch cổ;
• Kém ăn và không phát triển bình thường (ở trẻ sơ sinh);
• Đổ mồ hôi nhiều khi sinh hoạt thường ngày hoặc không gắng sức;
• Đau ngực;
• Chóng mặt;
• Ngất xỉu.

Đối với trẻ em, nhiều âm thổi sẽ tự biến mất khi trẻ lớn lên. Đối với người lớn, âm thổi có thể biến mất khi nguyên nhân gây ra âm thổi được cải thiện.

Chẩn đoán âm thổi ở tim

1. Khám lâm sàng

Âm thổi tại tim thường được phát hiện khi bác sĩ khám tim bằng ống nghe trong khi khám sức khỏe.

Để kiểm tra xem âm thổi là vô hại hay bất thường, bác sĩ sẽ xem xét:

• Độ lớn của nó như thế nào? Điều này được đánh giá trên thang điểm từ 1 đến 6, với 6 là âm thanh lớn nhất.
• Vị trí nào trong trái tim? Và nó có thể được nghe thấy ở cổ hoặc lưng của bạn?
• Cao độ là gì? Nó là âm vực cao, trung bình hay thấp?
• Điều gì ảnh hưởng đến âm thanh? Nếu bạn thay đổi tư thế cơ thể hoặc vận động, nó có ảnh hưởng đến âm thanh không?
• Nó xảy ra khi nào và trong bao lâu? Những âm thổi nhẹ xảy ra khi tim chứa đầy máu (âm thổi tâm trương) hoặc trong suốt nhịp tim (âm thổi liên tục) có thể cho thấy có vấn đề về tim. Bạn hoặc con bạn sẽ cần thêm các xét nghiệm để tìm ra vấn đề. Những âm thì thầm xảy ra khi tim đang trống rỗng (tâm thu) thường là những âm thổi vô hại ở tim không gây ra các vấn đề về sức khỏe. Nhưng đôi khi chúng có thể phản ánh tình trạng tim.

Bác sĩ cũng sẽ tìm kiếm các dấu hiệu và triệu chứng khác của các vấn đề về tim. Đồng thời hỏi về tiền sử bệnh của bạn và liệu các thành viên khác trong gia đình có bị âm thổi ở tim hoặc các bệnh tim khác hay không.

2. Các xét nghiệm

Nếu bác sĩ cho rằng âm thổi ở tim là bất thường, bạn hoặc con bạn có thể cần các xét nghiệm bổ sung, bao gồm:

• Chụp X-quang phổi: Chụp X-quang ngực cho thấy hình ảnh tim, phổi và mạch máu của bạn. Hình ảnh X quang có thể có dấu hiệu bất thường nếu tim đang dãn lớn. Có thể có nghĩa là một tình trạng tiềm ẩn đang gây ra âm thổi tim của bạn.
• Điện tâm đồ (ECG): Trong thử nghiệm không xâm lấn này, các đầu dò sẽ được đặt lên ngực của bạn để ghi lại các xung điện làm tim bạn đập. Điện tâm đồ ghi lại những tín hiệu điện này và có thể giúp bác sĩ tìm ra các rối loạn về nhịp tim và cấu trúc.
• Siêu âm tim: Loại xét nghiệm này giúp ghi nhận hình ảnh chi tiết về cấu trúc và chức năng của tim. Siêu âm tim có thể giúp xác định van tim bất thường, chẳng hạn như van tim bị cứng (vôi hóa) hoặc bị hở, và cũng có thể phát hiện hầu hết các dị tật tim.
• Đặt ống thông tim: Trong thử nghiệm này, một ống thông được đưa vào tĩnh mạch hoặc động mạch ở chân hoặc cánh tay của bạn cho đến khi nó đến tim của bạn. Có thể đo áp suất trong buồng tim.

Điều trị âm thổi ở tim

Một âm thổi vô hại ở tim thường không cần điều trị vì tim vẫn bình thường. Nếu những âm thổi nhỏ là kết quả của một căn bệnh, chẳng hạn như sốt hoặc cường giáp, thì những âm thổi này sẽ biến mất sau khi tình trạng đó được điều trị.

Nếu bạn hoặc con bạn có âm thổi bất thường ở tim, có thể không cần điều trị. Bác sĩ của bạn có thể muốn theo dõi tình trạng bệnh theo thời gian. Nếu cần điều trị, thì tùy thuộc vào vấn đề tim gây ra âm thổi và có thể bao gồm thuốc hoặc phẫu thuật.

Điều trị nội khoa

Loại thuốc mà bác sĩ kê toa tùy thuộc vào vấn đề tim cụ thể mà bạn gặp phải. Một số loại thuốc bác sĩ có thể cho bạn bao gồm:

• Thuốc kháng đông: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống đông máu, chẳng hạn như aspirin, warfarin (Coumadin, Jantoven) hoặc clopidogrel (Plavix). Thuốc kháng đông ngăn ngừa hình thành cục máu đông trong tim của bạn và gây ra cơn đau tim hoặc đột quỵ.
• Thuốc lợi tiểu: Lợi tiểu giúp loại bỏ bớt dịch dư thừa khỏi cơ thể, có thể giúp điều trị các tình trạng khác có thể làm trầm trọng thêm âm thổi ở tim, chẳng hạn như tăng huyết áp.
• Thuốc ức chế men chuyển (ACE): Thuốc ức chế ACE làm giảm huyết áp của bạn. Huyết áp cao có thể làm trầm trọng thêm các tình trạng cơ bản gây ra âm thổi ở tim.
• Statin: Statin giúp giảm cholesterol của bạn. Có cholesterol cao dường như làm trầm trọng thêm một số vấn đề về van tim, bao gồm một số âm thổi ở tim.
• Thuốc chẹn beta: Những loại thuốc này làm giảm nhịp tim và huyết áp của bạn. Chúng được sử dụng cho một số loại vấn đề về van tim.

Phẫu thuật

Nhiều tình trạng van không thể được điều trị bằng thuốc đơn thuần. Tùy thuộc vào tình trạng của tim và tổng trạng cơ thể, bác sĩ có thể đề nghị một trong những lựa chọn sau để điều trị van bị tổn thương:

Sửa chữa van

Để sửa van, bác sĩ có thể đề nghị một trong các quy trình sau:

• Tạo hình van bằng bóng.
• Tạo hình quanh vòng van.
• Sửa chữa các cấu trúc xung quanh lá van.

Thay van

Trong nhiều trường hợp, van phải được thay thế.

Phẫu thuật tim hở. Đây là phương pháp điều trị phẫu thuật chủ yếu cho các trường hợp hẹp van nặng. Bác sĩ phẫu thuật loại bỏ van bị hẹp và thay thế bằng van cơ học hoặc van sinh học. Các van cơ học, được làm từ kim loại, rất bền, nhưng có nguy cơ hình thành cục máu đông.

Nếu bạn được thay van cơ học, bạn sẽ cần dùng thuốc chống đông máu, chẳng hạn như warfarin (Coumadin, Jantoven), suốt đời để ngăn ngừa cục máu đông. Van sinh học – có thể đến từ lợn, bò hoặc người hiến tặng đã qua đời – cuối cùng thường cần thay thế. Đôi khi có thể thay thế một loại van mô khác sử dụng van động mạch phổi của chính bạn (autograft).

Bài viết trên đây đã cung cấp cho bạn những thông tin cơ bản về các âm thổi tại tim. Nếu bạn còn thắc mắc gì, hãy để lại bình luận ở dưới hoặc liên hệ trực tiếp đến bác sĩ để được tư vấn tận tình hơn nhé.