Những điều cần biết về bệnh hoang tưởng ở người già

Bệnh hoang tưởng ở người già có những triệu chứng rất dễ nhận biết. Đây được coi là một căn bệnh rối loạn tâm thần ở người cao tuổi và không hề hiếm gặp. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng Chuyên viên Tâm lý Nguyễn Thị Hương đi tìm hiểu những thông tin cụ thể về căn bệnh này.

Hoang tưởng là gì?

Hoang tưởng (rối loạn ảo tưởng) là tình trạng mãn tính không phổ biến. Nó đặc trưng bởi sự hiện diện của các ảo tưởng. Không giống tâm thần phân liệt, hoang tưởng là những trải nghiệm không phải do tai nạn và lo lắng có thể xảy ra. Và hầu hết đều ủng hộ giả thuyết hoang tưởng là một thực thể thần kinh riêng biệt.¹

Hoang tưởng có thể chia thành 2 loại:²

• Không kỳ quái: liên quan đến tình huống có thể xảy ra. Như bị theo dõi, bị đầu độc hoặc lừa dối bởi bạn đời hoặc người yêu.
• Kỳ quái: liên quan đến tình huống không hợp lý như tin rằng có ai đó lấy nội tạng mà không để lại sẹo.

Rối loạn hoang tưởng không thường gặp. Khởi phát bệnh thường xảy ra ở tuổi trung niên. Chức năng tâm lý xã hội không bị suy giảm như ở tâm thần phân liệt. Và những suy giảm đó thường phát sinh trực tiếp từ niềm tin hoang tưởng.

Triệu chứng của bệnh hoang tưởng ở người già

Người lớn tuổi mắc bệnh hoang tưởng có thể gặp các dấu hiệu dưới đây:^{2 3}

• Cảm thấy cần thận trọng, căng thẳng hoặc rất kích động mà không có lý do rõ rệt.
• Cho rằng bản thân bị đối xử bất công.
• Nghe thấy những tiếng động lạ mà không giải thích được.
• Cho rằng mọi người đang nói chuyện sau lưng.
• Nhìn thấy động vật hoặc người không thực sự có mặt ở đó.

Mặc dù có thể có các triệu chứng trên đây nhưng không nên ngay lập tức cho rằng người già bị hoang tưởng. Chúng ta cần xem xét mức độ cũng như tần suất của các triệu chứng này. Đồng thời, việc chẩn đoán hoang tưởng cũng là công việc của bác sĩ chuyên môn.

Các dạng hoang tưởng

Một số dạng hoang tưởng:²

• Hoang tưởng được yêu: Người bệnh tin là người khác đang yêu họ. 
• Hoang tưởng tự cao: Người bệnh tin là họ có tài năng tuyệt vời hoặc đã thực hiện một khám phá rất quan trọng.
• Hoang tưởng ghen tuông: Người bệnh tin rằng bạn đời hoặc người yêu không chung thủy. Niềm tin này dựa trên các suy luận không đúng và bằng chứng không rõ ràng.
• Hoang tưởng bị truy hại: Người bệnh tin là họ đang bị nói xấu hoặc bị quấy rối.
• Hoang tưởng cơ thể: Liên quan đến một chức năng cơ thể. Ví dụ như người bệnh tin là họ bị dị hình, có mùi, hoặc nhiễm ký sinh trùng lạ nào đó.

Nguyên nhân của bệnh hoang tưởng ở người già

Hoang tưởng là một dạng rối loạn tâm thần. Tuy nhiên, chúng có thể đến từ nhiều căn bệnh khác nhau.^{2 3}

Bệnh Alzheimer

Alzheimer là một chứng rối loạn não tiến triển. Người bệnh sẽ dần dần bị phá hủy trí nhớ và khả năng tư duy. Cuối cùng là cả khả năng thực hiện những công việc bình thường nhất.

Các khối u trong não

Sự phát triển của các tế bào bất thường trong não cũng có khả năng dẫn đến hoang tưởng ở người lớn tuổi.

Ảnh hưởng của một số loại thuốc

Một số loại thuốc có thể gây cảm giác khó chịu và tạo ra ảo giác thính giác, hoang tưởng.

Mê sảng

Một người lớn tuổi bị mê sảng thường im lặng, thu mình hoặc vô cùng kích động. Khi rơi vào trạng thái này, hầu hết họ đều trải qua các triệu chứng hoang tưởng và ảo giác. Trong một số trường hợp, người bệnh thường nhặt những vật không nhìn thấy ở trên giường của mình.

Chứng mất trí nhớ

Sa sút trí tuệ là tên gọi của một nhóm các tình trạng đặc trưng bởi sự suy giảm của ít nhất hai chức năng não. Trong đó điển hình nhất là mất trí nhớ và khả năng phán đoán. Do đó, nếu gặp phải hiện tượng này, người bệnh cũng sẽ có các triệu chứng hoang tưởng. Ngoài ra, tình trạng này còn có thể xảy đến vì các căn bệnh khác như tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực hoặc trầm cảm.

Nhiễm trùng đường tiết niệu

Có thể bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy căn bệnh này có liên quan đến bệnh hoang tưởng ở người già.⁴ Nếu bị nhiễm trùng đường tiết niệu mà không được chữa nhanh chóng và dứt điểm, vi khuẩn có thể di chuyển và lây nhiễm sang các cơ quan khác. Với người lớn tuổi, điều này vô cùng nguy hiểm. Chúng có thể dẫn đến lú lẫn và kích động. Những điều này sẽ đẩy nhanh tiến độ của chứng sa sút trí tuệ.

Chăm sóc bệnh nhân hoang tưởng lớn tuổi như thế nào?

Nếu có người thân lớn tuổi đang trải qua các triệu chứng của bệnh hoang tưởng, điều tốt nhất nên làm là đưa họ đến gặp bác sĩ. Điều này sẽ giúp chẩn đoán một cách chính xác tình trạng mà người bệnh đang gặp phải. Ngoài ra, bác sĩ cũng là người đưa ra những lời khuyên và hướng dẫn hữu ích để bạn có thể chăm sóc người bệnh. Thêm vào đó, một số hướng dẫn dưới đây sẽ giúp bạn và cả người bệnh vượt qua thời gian bệnh tật.

Thấu hiểu và kiên nhẫn hơn với người bệnh

Với người mắc bệnh hoang tưởng, họ thường có cảm giác sợ hãi và khó hiểu với những điều họ nhìn hoặc nghe thấy. Với vai trò là người chăm sóc, bạn cần thấu hiểu điều này và kiên nhẫn với những điều họ gặp phải. Điều này sẽ giúp người bệnh phần nào cảm thấy an tâm. Hãy nhớ rằng người lớn tuổi đang gặp phải một căn bệnh chứ không phải họ đang cố ý gây sự hay thu hút sự chú ý. Thậm chí đôi khi bạn còn trở thành đối tượng trong những cơn hoang tưởng đó. Hãy tách bản thân ra khỏi tình huống này và nhờ đến sự trợ giúp.

Ghi nhận và lắng nghe

Bệnh hoang tưởng ở người già không phải là hiếm gặp, tuy nhiên chúng lại thường bị coi nhẹ. Và đây chính là điều cần tránh khi chăm sóc người bệnh. Chúng ta không nên phủ nhận hoặc tranh luận với người bệnh về những triệu chứng mà họ gặp phải. Thay vào đó, hãy ghi nhận, lắng nghe và đồng cảm. Việc dùng lý trí để phán xét đúng hay sai trong trường hợp này hầu như không đem lại lợi ích gì. Người bệnh thậm chí có thể vì thế mà hoảng sợ hoặc kém tin tưởng bạn hơn.

Nhờ đến sự hỗ trợ

Chứng bệnh hoang tưởng ảnh hưởng đến nhận thức và cả hành vi của người bệnh. Do đó, một sự chăm sóc y tế là cần thiết. Bạn hãy đưa người bệnh đến gặp bác sĩ chuyên môn để được thăm khám và nhận lời khuyên. Ngoài ra, việc nhờ đến sự hỗ trợ của những người thân quen cũng là một ý tưởng tốt. Việc có được sự giúp đỡ và đồng cảm từ xung quanh sẽ giúp bạn chăm sóc người bệnh cũng như bản thân tốt hơn.

Bệnh hoang tưởng ở người già là một rối loạn tâm thần và có thể liên quan đến nhiều căn bệnh khác. Do vậy, tốt nhất bạn nên đưa người bệnh đến gặp bác sĩ. Thêm vào đó, việc đồng cảm và kiên nhẫn cũng là một phần quan trọng của việc chăm sóc người bệnh. Hãy lắng nghe và ghi nhận các cảm xúc hay trạng thái họ gặp phải. Tất cả những điều này sẽ giúp bạn cũng như người bệnh vượt qua thời gian bệnh tật dễ dàng hơn.