Bệnh trầm cảm có di truyền không và những chú ý cần thiết

Trầm cảm là một chứng rối loạn tâm trạng thường gặp, làm ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh. Vậy bệnh trầm cảm có di truyền không? Những yếu tố nào sẽ tác động đến sự di truyền này? Và nếu gia đình có tiền sử bị trầm cảm thì những thành viên còn lại sẽ làm gì để đối mặt với căn bệnh này? Bài viết sau đây của Chuyên viên Tâm lý Nguyễn Thị Hương sẽ giải đáp các câu hỏi trên. Hãy cùng YouMed theo dõi nhé!

Trầm cảm là gì?

Trầm cảm là chứng rối loạn tâm trạng gây buồn, thấp thỏm và tuyệt vọng thời gian dài. Nó ảnh hưởng đến cảm giác, suy nghĩ và hành vi hằng ngày của người bệnh như ngủ, ăn uống, học tập, làm việc,… Bất kỳ ai cũng có thể bị trầm cảm, bất kể tuổi tác, thu nhập, văn hóa,…¹

Nếu không điều trị kịp thời, chứng trầm cảm có thể trở nên tồi tệ. Trong trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể thấy khó khăn khi thực hiện các hoạt động hằng ngày, có hành vi làm tổn thương bản thân, thậm chí là tự tử.²

Người mắc trầm cảm có thể được điều trị bằng thuốc, bằng liệu pháp tâm lý hoặc kết hợp cả hai.³

Bệnh trầm cảm có di truyền không?

Các công bố mới đây của các nhà khoa học cho thấy trầm cảm có liên quan với yếu tố di truyền. Đại học Y Stanford nói rằng những người có cha mẹ hoặc anh chị em bị trầm cảm nặng có thể có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao gấp 2 hoặc 3 lần so với người bình thường.⁴ 

Một nghiên cứu khác cũng cho thấy, những người có người thân ở hai thế hệ trước bị trầm cảm thì có nguy cơ bị trầm cảm cao.⁵ Từ đó, có thể thấy, di truyền chắc chắn có đóng một phần vai trò trong việc gây ra trầm cảm cho ai đó.

Tuy vậy, di truyền không phải là yếu tố duy nhất gây ra căn bệnh này. Chúng ta vẫn có thể bị trầm cảm dù trong gia đình không có bất kỳ ai từng mắc căn bệnh này. Các nhà khoa học cũng tin rằng có khoảng 40% người bị trầm cảm liên quan đến yếu tố di truyền trong gia đình.⁶

Gen nào gây ra bệnh trầm cảm?

Nếu như trầm cảm có liên quan đến di truyền thì gen nào sẽ quyết định vấn đề này? Cho đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa thực sự tìm ra gen nào gây trầm cảm. Chỉ có một nhóm nghiên cứu người Anh đã phân lập được 1 gen có vẻ phổ biến ở những gia đình có người bị trầm cảm. Theo đó, nhiễm sắc thể 3p25-26 được tìm thấy ở 800 gia đình có nhiều người bị trầm cảm.⁷

Chính vì chưa thể biết gen nào gây ra trầm cảm nên các nhà nghiên cứu cũng không biết được cơ chế di truyền căn bệnh này ra sao.

Những yếu tố khác liên quan đến việc trầm cảm do di truyền

Môi trường sống với những người bị trầm cảm⁸

Bệnh trầm cảm có di truyền liên quan đến rất nhiều yếu tố. Môi trường sống của gia đình cũng nằm trong số đó. Một người lớn lên với một người bị trầm cảm cũng có khả năng bị căn bệnh này cao hơn. Điều này rất dễ xảy ra với đối tượng là trẻ em. Chúng có thể bắt chước hành vi của người bệnh và không cho rằng đó là một điều bất thường.

Giới tính cũng có sự liên quan rõ rệt với việc trầm cảm do di truyền. Một nghiên cứu đã cho thấy có khoảng 42% phụ nữ trầm cảm liên quan đến di truyền. Con số này ở nam giới chỉ là 29%.⁹

Mối quan hệ trong gia đình

Bệnh trầm cảm có di truyền không nếu chúng ta chỉ có người họ hàng xa mắc căn bệnh này? Thực tế, chúng ta có nguy cơ bị trầm cảm nhiều hơn nếu người bệnh là người thân thiết. Nếu bố mẹ, anh chị em trong gia đình bị trầm cảm, bạn cần cẩn thận hơn với căn bệnh này. Các cặp song sinh cũng có mối liên hệ tương tự với bệnh trầm cảm.

Hormone serotonin^{8 10}

Serotonin là một hormone chịu trách nhiệm tạo ra cảm giác dễ chịu và thoải mái. Hormone này có sự liên quan mật thiết với căn bệnh trầm cảm. Do đó, cũng có không ít giả thuyết cho rằng việc trầm cảm do di truyền có liên quan đến loại hormone này.

Nên làm gì nếu trong gia đình có người bị trầm cảm?

Nếu trong gia đình có người từng hoặc đã bị trầm cảm, bạn cũng đừng quá lo lắng. Điều cần làm là tìm hiểu những triệu chứng của căn bệnh này. Hiểu rõ những dấu hiệu đó, bạn có thể sẽ nhận diện sớm được tình trạng của mình hoặc người thân. Qua đó, bạn sẽ được hỗ trợ sớm và vấn đề được giải quyết tốt hơn.

Lo lắng về việc bệnh trầm cảm có di truyền không là một dấu hiệu tốt nếu qua đó, bạn học được cách bảo vệ bản thân cũng như người trong gia đình khỏi căn bệnh này. Nên liên hệ với bác sĩ bất cứ khi nào bạn nhận thấy dấu hiệu của trầm cảm. Hãy coi trầm cảm cũng như một căn bệnh thể chất, bạn có thể sẽ thấy dễ đối mặt hơn.

Trầm cảm do di truyền có chữa được không?

Trầm cảm có thể được điều trị. Tuy nhiên, không có câu trả lời rõ ràng cho việc chúng có thể khỏi hoàn toàn hay không. Có những người chỉ phải điều trị trong một thời gian ngắn, nhưng với người khác thì trầm cảm có thể dai dẳng cả đời. Ngay cả khi những người bệnh đến từ cùng một gia đình, thời gian và kết quả điều trị cũng sẽ khác nhau. Do đó, chúng ta chỉ có thể chắc chắn về việc trầm cảm là căn bệnh có thể thuyên giảm. Liệu pháp điều trị cũng sẽ tùy thuộc vào từng tình trạng khác nhau của mỗi bệnh nhân, có thể dùng thuốc, liệu pháp tâm lý (CBT, IPT,…) hoặc kết hợp cả hai.⁸

Chúng ta đã có kết quả cho câu hỏi bệnh trầm cảm có di truyền không. Nếu trong gia đình bạn có người bị trầm cảm thì cũng đừng lo lắng quá mức. Trầm cảm có thể chỉ là tình trạng tạm thời và do ảnh hưởng từ các sự kiện lớn bên ngoài. Và các bác sĩ, chuyên gia sẽ có các phương pháp điều trị giúp bạn kiểm soát tâm trí. Hãy trao đổi với người có chuyên môn nếu bạn cảm thấy quá lo lắng về vấn đề này. Hy vọng bài viết trên đã chia sẻ những thông tin hữu ích đến người đọc.