Châm cứu chữa ung thư: Liệu có thật sự hiệu quả?

Trong những năm gần đây, tỉ lệ người mới mắc và tử vong do ung thư có xu hướng ngày càng tăng ở hầu hết các quốc gia trên thế giới. Vì vậy, nhiều phương pháp điều trị cũng như hỗ trợ trị liệu ngày càng được quan tâm hơn. Trong đó, liệu pháp hỗ trợ quá trình điều trị ung thư bằng y học cổ truyền, đặc biệt là châm cứu được ghi nhận với nhiều kết quả tích cực. Vậy liệu châm cứu chữa ung thư có thực sự hiệu quả, hãy cùng YouMed tìm hiểu kỹ càng hơn nhé.

Ung thư theo góc nhìn của Y học hiện đại

Tổng quan về bệnh ung thư

Ung thư là nhóm các bệnh liên quan đến việc phân chia tế bào một cách vô tổ chức. Chúng có khả năng xâm lấn những mô khác bằng cách phát triển trực tiếp vào mô bình thường lân cận hoặc di căn qua hệ thống mạch máu hay hạch bạch huyết.

Nói cách khác, các gene đột biến thúc đẩy tế bào khỏe mạnh tăng trưởng và phân chia nhanh chóng, không kiểm soát. Cuối cùng sinh ra thêm nhiều các tế bào mới đều mang đột biến tương tự. Nghiêm trọng hơn, đột biến ở gene có chức năng sửa chữa ADN làm cho những sai sót ở bộ gene không được phục hồi. Vì thế mà tế bào ung thư sẽ di căn tới những bộ phận khác trong cơ thể.

Đây là bệnh nguy hiểm, ảnh hưởng đến chất lượng sống và có tỷ lệ tử vong cao.

Yếu tố nguy cơ:

• Có người trong gia đình như ba mẹ… mắc bệnh. Việc thừa hưởng các tế bào đột biến này chiếm tỷ lệ nhỏ gây bệnh ung thư.
• Hầu như các đột biến gene do các yếu tố từ bên ngoài. Một số tác nhân có thể kể đến như chất phóng xạ, hóa chất gây hại, thuốc lá, chế độ sinh hoạt, ăn uống không lành mạnh…

Chẩn đoán: lâm sàng thường mang tính gợi ý, sinh thiết làm mô bệnh học có tính chất quyết định.

Hướng điều trị

Thông thường, chỉ định điều trị và tiên lượng bệnh phụ thuộc vào vị trí tổn thương cũng như từng giai đoạn bệnh, tùy theo mỗi loại ung thư khác nhau. Các phương pháp có thể kể đến như:

• Phẫu thuật là phương pháp điều trị triệt căn, áp dụng khi bệnh còn ở giai đoạn sớm, tại chỗ, tại vùng và chưa di căn.
• Điều trị nội khoa bao gồm hóa trị, xạ trị và liệu pháp miễn dịch…thường được sử dụng điều trị hỗ trợ sau phẫu thuật, trong trường hợp khối u có độ mô học cao, xâm nhập. Ngoài ra, phương pháp này còn dùng trong các trường hợp chống chỉ định phẫu thuật (thể trạng bệnh nhân kém hoặc bệnh tiến triển).
  • Xạ trị (sử dụng các chùm bức xạ mạnh) có thể điều trị phối hợp các trường hợp tổn thương di căn xa: di căn xương, não…
  • Hóa trị: sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư phát triển nhanh chóng.
  • Liệu pháp miễn dịch sinh học: sử dụng các kháng thể để giúp hệ thống miễn dịch nhận ra và chống lại tế bào ung thư.

Điều trị chăm sóc giảm nhẹ, nâng cao thể trạng khi bệnh ở giai đoạn cuối, không còn khả năng phẫu thuật hay hóa xạ trị.

Kết hợp với liệu pháp hỗ trợ trị bệnh khác nhằm giảm các triệu chứng, tác dụng phụ của thuốc,…như vật lý trị liệu, xoa bóp bấm huyết, châm cứu chữa ung thư.

Các triệu chứng gặp phải trong quá trình mắc bệnh và điều trị

Một số những điều không mong muốn sau khi điều trị ung thư bằng hóa chất, tia xạ như rối loạn tiêu hóa, viêm gan, suy tủy, giảm hồng cầu, bạch cầu, suy kiệt, lo lắng, khó ngủ, căng thẳng, nhiễm trùng…

Đặc biệt, sự đau đớn do ung thư đã ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Có thể kể đến như đau nội tại, ngay ở vị trí khối u. Ngoài ra còn có sự chèn ép của u vào các mô lân cận, các sợi thần kinh, đặc biệt là dây cảm giác, sẽ tạo ra những cơn đau khó chịu. Mặt khác, bệnh nhân ung thư cũng phải chịu những nỗi đau ngay từ chính suy nghĩ, tâm lý,… Như vậy, kiểm soát cơn đau hiệu quả là điều rất cần thiết. Điều này sẽ làm nâng cao chất lượng sống cũng như hiệu quả điều trị bệnh.

Ung thư theo góc nhìn của Y học cổ truyền

Theo Đông y, ung thư được mô tả bằng số chứng bệnh như chứng nan, anh lựu (u tuyến giáp), nhũ nham (u tuyến vú), thiệt khuẩn (ung thư lưỡi), thạch anh (ung thư tuyến giáp)…

Nguyên nhân

Do thất tình (rối loạn về hoạt động tâm lý xã hội), chính khí suy nhược, âm dương rối loạn làm ảnh hưởng đến công năng hoạt động của tạng phủ về mặt khí huyết. Cụ thể như khí trệ, huyết ứ, kinh lạc tắc trở, đàm thấp kết tụ…

Ăn uống không điều độ, sinh hoạt rối loạn, độc tích tụ lâu ngày hình thành u cục.

Nguyên tắc trị bệnh

• Bổ khí huyết, cân bằng âm dương, nâng cao chức năng tạng phủ…
• Hành khí, hóa ứ, hoạt huyết, hóa đàm, thanh nhiệt giải độc…
• Nhuyễn kiên, tán kết: tiêu, làm mềm loại bỏ đi những tích tụ, những u cục…
• Khối u phải dùng phép công để chữa, còn các tổn thương hư kém thì dùng phép bổ để chữa.

Các phương pháp Y học cổ truyền đặc biệt là phương pháp bổ phù hợp với việc tăng cường khả năng miễn dịch ung thư của cơ thể. Với các phương pháp nhuyễn kiên, công hạ, tán kết hạn chế sự phát triển của ung thư.

Hiểu đúng về các phương pháp điều trị ung thư không dùng thuốc

Vai trò và mức độ hiệu quả của điều trị ung thư không dùng thuốc

Ngày nay, với sự phát triển Y học thế giới, nhiều phương pháp điều trị bệnh ung thư ra đời. Những liệu pháp này sử dụng những hóa chất, chất phóng xạ, tế bào miễn dịch, thuốc… để tiêu diệt, ức chế tế bào ung thư. Tuy nhiên, chúng thường gây ra tác dụng phụ ngoại ý, ảnh hưởng đến tâm lý cũng như suy yếu sức khỏe của người bệnh. Hơn nữa, bệnh nhân còn phải đối mặt với các vấn đề khác do chính căn bệnh này gây ra.

Một số lầm tưởng về các phương pháp không dùng thuốc như vật lí trị liệu, thực dưỡng, xoa bóp, châm cứu có thể chữa hoàn toàn được ung thư. Tuy nhiên, cần nhận thức rằng các liệu pháp này không có vai trò trực tiếp trong việc tiêu diệt, loại bỏ các tế bào ung thư hay chữa lành bệnh. Mà chúng như biện pháp hỗ trợ làm giảm các tác dụng phụ, biến chứng, triệu chứng… của bệnh lý này. Chính vì vậy, việc phối hợp giữa phương pháp điều trị dùng thuốc với không dùng thuốc, giữa y học hiện đại và y học cổ truyền đang được nhiều nơi áp dụng, cho kết quả khả quan.

Hầu hết khi điều trị các loại ung thư như ở vú, gan, tuyến giáp…đều có thể phối hợp các liệu pháp không dùng thuốc trong quá trình trị bệnh. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ, những người có chuyên môn, không nên tự ý hay lạm dụng quá mức.

Điều trị ung thư không dùng thuốc bao gồm phương pháp nào?

Xoa bóp bấm huyệt

Bên cạnh châm cứu chữa ung thư, xoa bóp bấm huyệt cũng có nhiều ích lợi đối với bệnh này. Nguyên lý của liệu pháp là kích thích, điều chỉnh các rối loạn chức năng, thông kinh lạc, lưu thông khí huyết bị bế tắc, cân bằng âm dương… Từ đó làm dịu cơn đau, an thần, giảm mệt mỏi, giảm căng cơ…

Sử dụng các động tác xoa, xát, miết, bóp, vuốt, lăn, day, rung…lên các vùng da cần thiết.

Bấm huyệt:

• Vùng đầu mặt: Thái dương, Bách hội, Quyền liêu, Phong trì, Tứ thần thông, Hạ quan, Suất cốc, Ế phong, Nhĩ môn.
• Vùng ngực bụng: Đản trung, Vân môn, Quan nguyên, Trung quản, Thiên đột, Thiên khu, Khí hải, Thượng quản, Trung phủ, Trung cực.
• Vùng chi dưới: Huyết hải, Lương khâu, Dương lăng tuyền, Âm lăng tuyền, Túc tam lý, Tam âm giao, Ủy trung, Côn lôn, Ân môn, Phi dương, Phong thị, Thừa sơn, Giải khê…
• Vùng lưng mông: Phế du, Thận du, Can du, Đại trường du, Tỳ du, Cao hoang, Hoàn khiêu, Thừa phù…

Liệu trình 45 phút/lần/ngày, từ 15-30 ngày, tùy theo mức độ và diễn tiến bệnh.

Lưu ý:

• Không nên xoa bóp tại các vị trí, khu vực có khối u, sẹo sau phẫu thuật cắt khối u. Ngoài ra, nơi có vết thương hở, hoặc bệnh có dấu hiệu bệnh lý cấp cứu, ngoại khoa…cũng không nên xoa bóp.
• Xoa bóp dùng lực nhẹ nhàng, tránh sử dụng lực quá mạnh.

Mùi hương, trị liệu bằng âm nhạc, thiền, yoga, vật lí trị liệu

Việc sử dụng tinh dầu sẽ mang lại cảm giác dễ chịu, thư giãn, giảm căng thẳng cho người bệnh. Đồng thời, nó cũng khiến các triệu chứng buồn nôn, đau nhức…dịu đi, khi kết hợp cùng với phương pháp xoa bóp, massage…

Bên cạnh đó, dù là biện pháp khá đơn giản, nhưng nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng: trị liệu bằng âm nhạc cho kết quả khả quan về việc giảm stress, giảm đau, giúp cải thiện tinh thần người bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư vú.

Sự kết hợp của hơi thở và động tác hay tập trung tinh thần của yoga, thiền…đều là những phương pháp cân bằng cơ thể. Huyết áp, nhịp tim, hô hấp… được kiểm soát tốt hơn. Từ đó, sẽ cải thiện giấc ngủ, giảm mệt mỏi, giảm căng cơ…

Ngoài ra, còn phải kể đến tác dụng của vật lí trị liệu. Liệu pháp có khả năng hỗ trợ giảm đau, tăng khí huyết lưu thông, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Dinh dưỡng

Sử dụng những thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, vitamin, khoáng chất, hạn chế dầu mỡ,… không chỉ là biện pháp phòng ngừa, tăng cường hệ thống miễn dịch mà còn giúp nâng cao thể trạng, hạn chế sự phát triển của tế bào ung thư.

Những tác dụng mà châm cứu mang lại cho bệnh nhân ung thư

Tác dụng châm cứu chữa ung thư

Khái niệm “châm cứu chữa ung thư” là sử dụng phương pháp châm cứu hỗ trợ và làm giảm các cơn đau, an thần, hỗ trợ tiêu hóa, giảm buồn nôn, tăng lưu thông khí huyết, thông kinh lạc, giảm ứ trệ. Liệu pháp giúp giải phóng năng lượng cũng như các hormon cơ thể.

Cụ thể là hormone endorphin-liều thuốc giảm đau tự nhiên, giúp tăng lưu lượng máu. Ngoài ra, châm cứu còn tác động các tế bào thần kinh, kích thích não giải phóng chất giảm đau, nhanh lành các tổn thương thần kinh ngoại vi sau điều trị hóa xạ trị…

Chỉ định châm cứu chữa ung thư

Các rối loạn, triệu chứng có thể gặp ở người đang mắc bệnh hoặc sau khi điều trị ung thư như đau, mất ngủ, rối loạn tiêu hóa…

Chống chỉ định châm cứu chữa ung thư

• Người đang trong tình trạng suy kiệt nặng.
• Đối với, các trường hợp bệnh lý cấp cứu, nhiễm trùng nặng, bệnh lý ngoại khoa,…
• Không châm vào những vùng da đang viêm nhiễm hoặc lở loét, phù nề nặng…

Cách châm cứu cho bệnh nhân ung thư

Điện châm

Chọn huyệt theo các nguyên tắc:

• Huyệt tại chỗ điểm đau.
• Huyệt theo vùng bị bệnh.
• Huyệt trên đường kinh đi qua vùng bị bệnh.
• Theo tiết đoạn thần kinh chi phối.

Nếu có sử dụng máy điện châm: Nối cặp dây của máy với kim đã châm vào huyệt theo tần số bổ-tả. Tần số tả 5-10 Hz, tần số bổ 1-3 Hz. Cường độ từ 0-150 micro Ampe, tùy khả năng chịu đựng của người bệnh.

Thời gian châm kéo dài khoảng 20-30 phút.

Sau đó, rút kim và sát khuẩn da vùng huyệt vừa châm. Liệu trình kéo dài khoảng 25-30 lần, mỗi ngày 1 lần.

(Điện) nhĩ châm

• Tả: Thiên ứng huyệt, tuyến nội tiết, não.
• Bổ: Thần môn.

Sau khi sát trùng vùng loa tai, xác định huyệt, châm kim nhanh qua da, đẩy kim từ từ theo hướng đã định, đến khi đạt cảm giác “đắc khí”, tránh châm xuyên qua sụn.

Tần số: Nối cặp dây của máy điện châm với kim đã châm vào huyệt theo tần số bổ-tả của máy điện châm.

• Tần số tả 5-10 Hz.
• Tần số bổ 1-3 Hz.

Cường độ từ 0-50 micro Ampe, tùy khả năng chịu đựng của người bệnh.

Thời gian châm trong khoảng từ 20 đến 30 phút. Sau đó, rút kim, sát khuẩn da vùng huyệt vừa châm. Liệu trình mỗi ngày một lần, kéo dài khoảng 10-15 lần.

Cứu

Huyệt chung: Hợp cốc, Thủ tam lý, Khúc trì, Túc tam lý, Bách hội, Phế du, Tâm du, Cách du, Can du, Vị du, Tỳ du, Thận du, Đại trường du, Kiên tĩnh, Trung cực, huyệt tại chỗ… Tùy theo từng bệnh lý, mà gia giảm cụ thể như:

• Dạ dày: gia Kiên tĩnh, Nội đình, Thượng quản, Trung quản.
• Ruột: gia Tam tiêu du, Thiên xu.
• Gan: gia Đởm du, Kỳ môn, Chương môn, Cự khuyết, Hành gian.
• Phổi: gia Trung phủ, Thiếu thương, Đại trữ, Vân môn, Cao hoang.
• Vú: Nhũ căn, Cao hoang, Đại lăng.

Chú ý:

• Không nên trực tiếp châm hay cứu vào những chỗ ung độc.
• Những vị trí mất cảm giác, hoặc tổn thương da cũng không nên cứu.

Lưu ý khi sử dụng châm cứu chữa ung thư

Cần phải có biện pháp phòng ngừa đặc biệt và cần thảo luận về việc sử dụng liệu pháp này với bác sĩ khoa ung thư.

Một số trường hợp có thể xảy ra trong quá trình châm cứu chữa ung thư:

Vựng châm

• Dấu hiệu: hoa mắt chóng mặt, vã mồ hôi, mạch nhanh, sắc mặt nhợt nhạt.
• Xử trí: Tắt máy điện châm (nếu có), rút kim ngay, lau mồ hôi, ủ ấm, cho người bệnh nằm nghỉ tại chỗ. Theo dõi kỹ các dấu hiện sinh tồn của người bệnh cho đến khi ổn định.

Chảy máu

Sau khi rút kim, dùng bông vô khuẩn ấn tại chỗ không day. Nếu bị bầm tím, dùng ngón tay di nhẹ trên miếng bông, chỗ bầm tím tan dần.

Gãy kim

• Do kim cong, gỉ, thủ thuật quá mạnh.
• Dùng kẹp gắp kim ra, không để bệnh nhân giẫy giụa, lo lắng.
• Trước khi châm phải vuốt kim cho thẳng, không châm lút cán kim. Đặc biệt phải loại bỏ kim gỉ, người bệnh thở đều không co cứng cơ quá.

Đặc biệt, nguy cơ nhiễm trùng từ kim, hay dễ bị bầm tím, khó cầm máu ở người mắc bệnh ung thư có tiểu cầu giảm khi châm cứu chữa ung thư cần được lưu ý.

Như vậy, việc phối hợp giữa các phương pháp điều trị ung thư hiện đại và y học cổ truyền, đặc biệt là châm cứu chữa ung thư rất có ý nghĩa. Mặc dù còn nhiều ý kiến trái chiều, nhưng không thể phủ nhận những lợi ích mà liệu pháp này mang lại trong việc hỗ trợ điều trị, giảm các tác dụng phụ, cũng như nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.