Dị vật ở mắt: Nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Tình trạng gặp phải dị vật ở mắt rất thường gặp. Một số trường hợp người mắc có thể tự lấy dị vật ra. Nhưng thực tế vẫn có những trường hợp sẽ cần đến sự can thiệp của bác sĩ để tránh ảnh hưởng đến mắt. Cùng đọc bài viết sau để biết được nhiều điều hơn về dị vật ở mắt, những nguyên nhân, cách chẩn đoán và phương pháp điều trị hiệu quả.

1. Dị vật ở mắt là gì?

Đây là tình trạng khi có vật lạ ở bên ngoài (như bụi hay vật li ti) rơi vào mắt. Bệnh rất thường gặp, có thể từ nhẹ như những trường hợp do gió thổi bụi vào mắt, cho đến những trường hợp nặng như dị vật tổn thương sâu vào nhãn cầu. Khi một di vật rơi vào mắt, nó có thể ảnh hưởng đến giác mạc hay kết mạc.  

>> Có thể bạn quan tâm: Dấu hiệu viêm kết mạc, nguyên nhân và cách điều trị.

Dị vật bám vào phần phía trước của mắt và không thể đi vào trong nhãn cầu, nhưng chúng có thể gây trầy xước trên giác mạc. Những tổn thương thường không nguy hiểm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, dị vật có thể gây ra nhiễm trùng hoặc làm giảm thị lực của bạn.

2. Những dị vật ở mắt thường gặp

Dị vật khi vào mắt có thể gây khó chịu nhẹ cho đến rất khó chịu, nhưng thường không nguy hiểm.

Các loại dị vật phổ biến trong mắt là:

• Lông mi.
• Gỉ mắt.
• Mùn cưa.
• Bụi.
• Mỹ phẩm.
• Kính sát tròng.
• Hạt kim loại.
• Mảnh thủy tinh.

Chúng bay vào mắt do các chấn động mạnh và tình cờ. Một số trường hợp rơi vào mắt là do vụ nổ, tai nạn với các công cụ lao động như búa, khoan hoặc máy cắt. Dị vật bay vào mắt với tốc độ cao có nguy cơ gây chấn thương.

3. Dấu hiệu dị vật ở mắt

Các biểu hiện phổ biến bao gồm:

• Cảm giác căng tức hoặc khó chịu.
• Cảm giác cộm trong mắt.
• Mắt đau, đỏ mắt.
• Chảy nước mắt rất nhiều.
• Đau mắt khi nhìn vào ánh sáng.
• Nháy mắt liên tục.

Dị vật thâm nhập vào sâu trong mắt rất hiếm. Những trường hợp này thường do tác động mạnh với tốc độ cao như một vụ nổ. Dị vật thâm nhập vào mắt được gọi là dị vật trong nhãn cầu. Các triệu chứng kèm theo của dị vật trong mắt bao gồm chảy dịch hoặc máu từ mắt.

4. Khi nào bạn cần tham vấn ý kiến bác sĩ?

• Không thể loại bỏ dị vật bằng cách rửa mắt bằng nước.
• Dị vật vào sâu trong mắt có dịch hoặc máu.
• Tầm nhìn bất thường.
• Đau mắt, đỏ mắt hoặc cảm giác cộm trong mắt vẫn còn sau khi dị vật đã được lấy ra.

5. Chẩn đoán dị vật ở mắt như thế nào?

Đầu tiên, bác sĩ sẽ kiểm tra khả năng nhìn rõ của bạn.

Phần tiếp theo của việc kiểm tra, bác sĩ soi đèn qua một khe nhỏ vào mắt và nhìn qua kính hiển vi. Điều này giúp các bác sĩ nhìn rõ giác mạc, mống mắt, thuỷ tinh thể và các chất lỏng trong mắt. Bác sĩ bắt đầu kiểm tra chung phần mí mắt, nhãn cầu và mống mắt.

Dùng tăm bông lật ngược mí mắt (quay từ trong ra ngoài) để kiểm tra mặt dưới của mí mắt.

Mắt có thể được gây tê với thuốc giảm đau và nhỏ thuốc nhuộm huỳnh quang. Soi đèn với ánh sáng xanh để tìm kiếm các vết trầy xước trên giác mạc hoặc sự rò rỉ dịch nước – chất lỏng trong suốt ở mặt trước của nhãn cầu.

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương mắt để có chỉ định điều trị.

6. Phương pháp điều trị

• Với các vết trầy xước giác mạc thì việc điều trị chủ yếu là bôi thuốc mỡ kháng sinh – thuốc nhỏ mắt kháng sinh và thuốc giảm đau. Nếu vết xước rộng có thể sẽ phẫu thuật vá giác mạc.
• Những tổn thương ở mống mắt, thuỷ tinh thể hoặc võng mạc nghiêm trọng hơn cần phải được đánh giá ngay lập tức bởi bác sĩ nhãn khoa để quyết định bạn có cần phẫu thuật hay không.
• Nếu nhãn cầu bị vỡ, bạn cần phẫu thuật mắt ngay lập tức.
• Những xuất huyết ở giác mạc và mống mắt dù không kèm theo bất kỳ chấn thương nào khác cũng cần được theo dõi.

7. Bạn có thể làm gì khi nghi ngờ có dị vật ở mắt?

Bạn cần xử lý kịp thời để tránh nhiễm trùng và bảo vệ thị lực của bạn. Hãy thực hiện các bước sau đây trước khi bắt đầu chăm sóc tại nhà:

• Rửa sạch tay.
• Kiểm tra mắt vẫn đáp ứng với ánh sáng.
• Kiểm tra mắt và tìm ra dị vật bằng cách nhìn lên: trong khi kéo mi dưới thấp xuống và tương tự nhìn xuống: trong khi lật mí mắt trên lên.

Kỹ thuật an toàn nhất để loại bỏ dị vật ra khỏi mắt của bạn sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại dị vật và vị trí của dị vật trong mắt.

7.1. Cách loại bỏ dị vật ở dưới mí mắt trên

• Ngâm bên mắt có dị vật vào trong nước và nhấp nháy mắt nhiều lần để loại bỏ dị vật.
• Kết quả tương tự có thể được thực hiện bằng cốc chuyên dụng để rửa mắt.
• Nếu dị vật bị mắc kẹt, kéo mí trên ra và đưa hướng xuống để dị vật rơi ra.

7.2. Đối với dị vật nằm ở mi mắt dưới

• Kéo mi mắt dưới hoặc nhấn da dưới mí mắt xuống để xem dị vật nằm bên dưới.
• Nếu dị vật có thể nhìn thấy, hãy dùng một miếng gạc ẩm để lấy dị vật ra.
• Đối với một dị vật bám chắc, hãy xả nước liên tục vào mí mắt khi mắt mở bằng cách dụng cụ y tế an toàn.
• Bạn cũng có thể thử sử dụng một cốc rửa mắt chuyên dụng loại bỏ dị vật.

7.3. Đối với các mảnh nhỏ

Đối với những dị vật là các mảnh nhỏ như hạt cát trong mắt, bạn hãy tìm cách lấy tất cả thay vì lấy ra từng hạt. Cách làm như sau:

• Sử dụng một miếng vải ướt để làm sạch các hạt ở khu vực xung quanh mắt.
• Ngâm bên mắt có dị vật vào trong nước và nhấp nháy mắt nhiều lần để các hạt trôi theo nước.
• Đối với trẻ nhỏ, nhỏ nước ấm vào mắt thay vì ngâm mắt. Giữ mặt trẻ ngửa lên. Giữ mí mắt mở khi bạn nhỏ nước vào mắt cho các hạt trôi đi. Cách này hiệu quả nhất khi có một người nhỏ nước và một người khác giữ mí mắt trẻ mở ra.

Hãy nhớ là luôn cẩn thận với đôi mắt của bạn. Kiểm tra lại sau 24 giờ để chắc chắn là không có bất cứ triệu chứng khác lạ nào. Bạn nên liên hệ với bác sĩ khi cần thiết.

Bác sĩ Lê Hoàng Ngọc Trâm