Loét tì đè: nguyên nhân, biến chứng và cách điều trị

Loét tì đè và loét do tỳ đè là những tổn thương ở da và mô do áp lực kéo dài trên da như ở gót chân, mắt cá chân, hông và xương cụt. Những người có nguy cơ cao bị loét tỳ đè là người già hay bệnh nhân có bệnh lý tiểu đường, mạch máu, hay người bị hạn chế khả năng thay đổi tư thế hoặc khiến họ dành phần lớn thời gian trên giường hoặc ghế.

Các vết loét có thể phát triển trong nhiều giờ hoặc nhiều ngày. Hầu hết các vết loét đều lành khi được điều trị, nhưng một số vết loét không bao giờ lành hoàn toàn. Bạn có thể thực hiện các bước để giúp ngăn ngừa vết loét và giúp chúng mau lành.

Các dấu hiệu loét tì đè

Các dấu hiệu cảnh báo về vết loét hoặc vết loét do tì đè là:

• Thay đổi màu da bất thường.
• Sưng tấy.
• Chảy dịch, mủ.
• Vùng da sờ vào có cảm giác ấm hơn các vùng khác.
• Khu vực da bị căng.

Những vị trí thường bị loét tỳ đè

Đối với những người sử dụng xe lăn, vết loét thường:

• Xương cụt hoặc mông.
• Bả vai và xương sống.
• Phần mặt sau của cánh tay và chân nơi tựa vào ghế.

Đối với những người cần phải nằm trên giường:

• Mặt sau hoặc hai bên đầu.
• Bả vai.
• Hông, lưng dưới hoặc xương cụt.
• Gót chân, mắt cá chân và vùng da sau đầu gối.

Nguyên nhân

Do áp lực lên da làm hạn chế lưu lượng máu đến da và do hạn chế vận động:

• Áp lực: tăng áp lực liên tục lên bất kỳ bộ phận nào của cơ thể có thể làm giảm lưu lượng máu đến các mô, và những người bị hạn chế về khả năng vận động.
• Ma sát: Ma sát khi da cọ xát với quần áo hoặc giường, làn da mỏng manh dễ bị tổn thương hơn, đặc biệt nếu da còn ẩm.

Yếu tố nguy cơ

Khó khăn khi di chuyển và không thể thay đổi tư thế dễ dàng khi ngồi hoặc nằm trên giường. Các yếu tố rủi ro bao gồm:

• Bất động. Điều này có thể là do sức khỏe kém, tổn thương tủy sống và các nguyên nhân khác.
• Không kiểm soát được. Da trở nên dễ bị tổn thương hơn khi tiếp xúc lâu với nước tiểu và phân.
• Mất cảm giác. Chấn thương tủy sống, rối loạn thần kinh và các tình trạng khác có thể dẫn đến mất cảm giác. Bệnh nhân không có khả năng cảm thấy đau hoặc khó chịu và cũng không biết cần phải thay đổi tư thế.
• Dinh dưỡng và cung cấp nước kém. Mọi người cần đủ lượng chất lỏng, calo, protein, vitamin và khoáng chất trong chế độ ăn hàng ngày để duy trì làn da khỏe mạnh và ngăn ngừa sự phá hủy của các mô.
• Bệnh lý ảnh hưởng đến lưu lượng máu. Bệnh tiểu đường và bệnh mạch máu, có thể làm tăng nguy cơ tổn thương mô chẳng hạn như bị loét tì đè.

Biến chứng

Các biến chứng của loét tì đè, một số đe dọa đến tính mạng, bao gồm:

• Viêm mô tế bào: Nhiễm trùng da có thể gây nóng, viêm và sưng tấy vùng loét. Những người bị tổn thương dây thần kinh thường không cảm thấy đau chỗ viêm.
• Nhiễm trùng xương và khớp: Nhiễm trùng khớp, xương sụn và mô, có thể làm giảm chức năng của khớp và các chi.
• Ung thư: Vết thương lâu ngày không lành có thể phát triển thành một loại ung thư biểu mô tế bào vảy.
• Nhiễm trùng máu: Hiếm khi dẫn đến nhiễm trùng máu.

Khi nào cần đi khám bác sĩ

Nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu cảnh báo của loét tỳ đè, hãy thay đổi tư thế của bạn để giảm áp lực lên khu vực này. Nếu bạn không thấy cải thiện trong 24 đến 48 giờ, hãy liên hệ với bác sĩ của bạn.

Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn có dấu hiệu nhiễm trùng, chẳng hạn như sốt, chảy dịch từ vết loét, vết loét có mùi hôi, thay đổi màu da, nóng hoặc sưng tấy xung quanh vết loét.

Điều trị loét tì đè

Điều trị vết loét do tì đè bao gồm giảm áp lực lên vùng da bị ảnh hưởng, chăm sóc vết thương, kiểm soát cơn đau, ngăn ngừa nhiễm trùng và duy trì chế độ dinh dưỡng tốt.

1. Giảm áp lực

Bước đầu tiên trong việc điều trị loét tỳ đè là giảm áp lực và ma sát gây ra. Các chiến lược bao gồm:

• Thay đổi tư thế. Nếu bạn bị loét tỳ đè, hãy xoay người và thay đổi tư thế thường xuyên. Tần suất thay đổi tư thế phụ thuộc vào tình trạng của bạn và chất lượng bề mặt bạn đang sử dụng.
• Sử dụng các bề mặt hỗ trợ. Sử dụng nệm, giường và các loại đệm đặc biệt giúp bạn ngồi hoặc nằm theo cách bảo vệ vùng da dễ bị tổn thương.

2. Làm sạch và băng vết thương

Chăm sóc vết loét do tì đè bằng cách làm sạch và băng bó vết thương:

• Làm sạch. Nếu vùng da bị ảnh hưởng không bị tổn thương, hãy rửa bằng chất làm sạch dịu nhẹ và lau khô. Làm sạch vết loét hở bằng nước hoặc dung dịch nước muối sinh lý mỗi lần thay băng.
• Băng bó. Băng giữ cho vết thương ẩm. Nó cũng tạo ra một hàng rào chống lại nhiễm trùng và giữ cho da xung quanh nó khô.

Hình ảnh có chứa nội dung nhạy cảm, bạn đọc cân nhắc trước khi xem

Xem

3. Loại bỏ mô bị tổn thương

Để chữa lành vết thương đúng cách, vết thương cần không có mô bị tổn thương, chết hoặc nhiễm trùng. Bác sĩ hoặc y tá có thể loại bỏ mô bị tổn thương (làm sạch) bằng cách nhẹ nhàng rửa vết thương bằng nước hoặc cắt bỏ mô bị tổn thương.

4. Các hỗ trợ khác

Các can thiệp khác bao gồm:

• Thuốc để kiểm soát cơn đau. Thuốc chống viêm không steroid – chẳng hạn như ibuprofen và natri naproxen – có thể giảm đau. Những điều này có thể rất hữu ích trước hoặc sau khi thay đổi tư thế và chăm sóc vết thương.
• Sản phẩm bôi ngoài da: chữa lành vết thương bằng nhũ tương bôi ngoài da chẳng hạn như trolamine (BIAFINE) và thuốc giảm đau tại chỗ cũng có thể hữu ích trong quá trình chăm sóc vết thương.
• Một chế độ ăn uống lành mạnh. Dinh dưỡng tốt thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương.

Hướng dẫn phòng ngừa

Bạn có thể giúp ngăn ngừa tình trạng loét tỳ đè bằng cách thường xuyên thay đổi tư thế để tránh gây áp lực lên da. Các chiến lược khác bao gồm chăm sóc da tốt, duy trì chế độ dinh dưỡng và lượng chất lỏng đưa vào cơ thể, bỏ hút thuốc, kiểm soát áp lực và tập thể dục hàng ngày.

1. Thay đổi tư thế

Hãy xem xét các khuyến nghị sau liên quan đến việc thay đổi tư thế khi nằm trên giường hoặc ngồi trên ghế:

• Thay đổi trọng lượng của bạn thường xuyên. Yêu cầu trợ giúp về việc thay đổi tư thế khoảng một lần một giờ.
• Nâng mình lên, nếu có thể. Nếu bạn có đủ sức mạnh phần trên cơ thể, hãy thực hiện động tác chống đẩy trên xe lăn – nâng cơ thể của bạn ra khỏi ghế bằng cách đẩy vào tay ghế.
• Sử dụng một chiếc xe lăn chuyên dụng. Một số xe lăn cho phép bạn nghiêng chúng, điều này có thể làm giảm áp lực.
• Chọn đệm hoặc nệm giảm áp lực. Sử dụng đệm hoặc một tấm nệm đặc biệt để giảm áp lực và giúp đảm bảo rằng cơ thể của bạn được giữ ở vị trí tốt. Không sử dụng đệm hình bánh rán, vì chúng có thể tập trung áp lực lên mô xung quanh.
• Điều chỉnh độ cao của giường của bạn. Nếu giường của bạn có thể được nâng cao ở đầu, hãy nâng nó không quá 30 độ. Điều này giúp ngăn ngừa tình trạng bị cắt da.

2. Chăm sóc da

Hãy xem xét những gợi ý sau để chăm sóc da:

• Giữ cho da sạch và khô. Rửa sạch da bằng sữa rửa dịu nhẹ và lau khô. Thực hiện thói quen vệ sinh này thường xuyên để hạn chế da tiếp xúc với độ ẩm, nước tiểu và phân.
• Bảo vệ da. Sử dụng các loại kem chống ẩm để bảo vệ da khỏi nước tiểu và phân. Thay chăn ga giường và quần áo thường xuyên nếu cần. Để ý các nút trên quần áo và nếp nhăn trên chăn ga gối đệm có thể gây kích ứng da.
• Kiểm tra da hàng ngày. Hãy quan sát kỹ làn da của bạn hàng ngày để nhận biết các dấu hiệu cảnh báo về vết loét do tì đè.