Lưỡi trắng: Vấn đề khoang miệng cần lưu ý

Lưỡi là nơi trú ngụ của rất nhiều vi khuẩn trong khoang miệng. Đây là điều bình thường vì hằng ngày chúng ta ăn lượng thức ăn vô cùng lớn. Mọi người đều đánh răng mỗi ngày nhưng không phải ai cũng chú ý tới vệ sinh lưỡi. Điều này tạo điều kiện cho vi khuẩn tích tụ và gây triệu chứng khó chịu. Thậm chí thiếu vệ sinh khoang miệng cũng có thể gây các bệnh lý nướu, răng phức tạp.

Bài viết này đề cập tới một tình trạng rất thường gặp: lưỡi trắng. Đây thường là triệu chứng vô hại. Tuy nhiên đôi khi cũng có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng.

1. Bệnh lưỡi trắng là gì?

Lưỡi trắng xảy ra khi bề mặt của lưỡi bị nhiễm màu trắng. Màu trắng bắt nguồn từ vi khuẩn, nấm hay các tế bào chết dính giữa các nốt đỏ của lưỡi.

Nếu không vệ sinh lưỡi sạch sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn bám vào. Ngoài ra tình trạng này cũng xảy ra khi mắc một số bệnh lý. Ở trẻ em, lưỡi trắng hay còn gọi là nấm lưỡi hoặc tưa lưỡi.

Lưỡi trắng thường là triệu chứng lành tính nhưng đôi khi là dấu hiệu của bệnh lý nguy hiểm.

2. Nguyên nhân gây bệnh lưỡi trắng

Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra lưỡi trắng là do vệ sinh răng miệng kém. Nhú lưỡi có thể bắt đầu sưng lên và bị viêm trong miệng do không được chăm sóc tốt. Nhiều vi trùng, mảnh vụn, hạt thức ăn và tế bào chết bị mắc kẹt giữa những nhú này. Điều này sẽ khiến cho lưỡi bắt đầu xuất hiện màu trắng.

Các vấn đề về miệng và vệ sinh kém có thể dẫn đến lưỡi trắng:

• Mất nước.
• Không làm sạch lưỡi.
• Hút thuốc lá.
• Tiêu thụ rượu thường xuyên.
• Không đánh răng hoặc xỉa răng đúng cách.
• Khô miệng do thở bằng miệng hoặc ngủ mở miệng.
• Kích ứng từ các phần sắc nhọn bên trong miệng, chẳng hạn như niềng răng hoặc răng giả.

Liken phẳng ở miệng

Vệ sinh răng miệng cơ bản là điều cần thiết cho tất cả mọi người. Nhưng một số vấn đề sức khỏe gây triệu chứng lưỡi trắng ngay cả ở người chăm sóc miệng tốt.

Liken phẳng ở miệng là một tình trạng viêm có thể ảnh hưởng đến miệng. Làm xuất hiện các mảng da dày, trắng trong miệng và lưỡi. Những mảng trắng này có thể xuất hiện cùng triệu chứng khác, bao gồm loét hoặc đau má và nướu.

Do mất nước

Lưỡi trắng có mùi hôi là tình trạng thường gặp ở những người thiếu nước. Những người này ít uống nước và cung cấp không đủ lượng nước cần thiết cho cơ thể. Hiện tượng này có thể xảy ra ở mọi đối tượng. Nó sẽ chấm dứt khi cơ thể được bổ sung đủ nước.

Ngoài ra, tình trạng này cũng có thể do tác dụng phụ của các loại thuốc. Ví dụ như kháng sinh, quá trình hóa, xạ trị hoặc điều trị thần kinh. Do thường xuyên sử dụng hóa chất trong việc điều trị, người bệnh thường có cảm giác khát nước. Miệng xuất hiện mùi hôi, lưỡi có màu trắng. Chỉ cần bổ sung nước đầy đủ là có thể phòng ngừa và cải thiện.

Do rối loạn tiêu hóa

Một trong những nguyên nhân khiến lưỡi trắng hôi miệng là do vấn đề ăn uống. Thường là do ăn ăn quá nhiều, quá no vào buổi tối, lười ăn sáng, để dạ dày rỗng… Bên cạnh đó cũng có thể do sử dụng quá nhiều thực phẩm kích thích, rượu bia, thuốc lá… Tình trạng này nếu kéo dài có thể gây ra các bệnh lý đường tiêu hóa. Như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét dạ dày, nhiễm vi khuẩn Hp…

Do thiếu hụt vitamin

Nếu lưỡi nhạt, trắng, miệng có mùi hôi, rất có thể bạn đang bị thiếu vitamin, dưỡng chất. Hoặc rất có thể đang mắc phải tình trạng thiếu máu. Hiện tượng này thường gặp vào mùa đông, khi hệ miễn dịch suy yếu do phải mất nhiều năng lượng để giữ ấm cho cơ thể. Thông thường, những người gặp phải tình trạng này thường do thiếu vitamin B9, B12.

Các bệnh lý gây lưỡi trắng

• Viêm nhiễm vùng miệng. Viêm nhiễm vùng miệng là tình trạng tổn thương mô mềm trong khoang miệng. Hầu hết các trường hợp đều tự khỏi sau một đến 2 tuần. Thường gặp ở người bị nhiễm nấm men Candida hoặc bệnh nhân tưa miệng.
• Bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản. Đặc trưng bởi hiện tượng acid dạ dày, bị đẩy ngược lên thực quản và vòm họng. Làm tổn thương niêm mạc hầu họng, đau rát và khó nuốt, gây ra mùi hôi rất khó chịu. Nếu không điều trị dứt điểm bệnh thì rất khó để cải thiện chứng lưỡi trắng.
• Bệnh giang mai. Giang mai là bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể gây ra các triệu chứng bên trong miệng. Bệnh giang mai nếu không được điều trị có thể xuất hiện các mảng trắng và loét trong miệng. Bệnh giang mai là chứng bệnh cần được điều trị y tế.
• Một số trường hợp hiếm gặp và nghiêm trọng gây ra triệu chứng lưỡi trắng bao gồm ung thư miệng, lưỡi hoặc rối loạn viêm mãn tính.
• Bệnh bạch cầu (Leukoplakia) có thể gây ra các mảng trắng dày hình thành trên lưỡi và miệng. Lưỡi trắng ở bệnh bạch cầu thường do các chất kích thích như thuốc lá và rượu gây ra. Nhưng cũng có thể là do tình trạng viêm và kích ứng từ răng giả. Các mảng trắng do bệnh bạch cầu gây ra thường vô hại. Các trường hợp hiếm gặp có thể làm xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng. Vì vậy bác sĩ phải luôn theo dõi và điều trị bệnh bạch cầu kỹ lưỡng.

Nấm miệng

• Nấm miệng là một tình trạng có thể khiến lưỡi xuất hiện màu trắng. Đây là một bệnh nhiễm nấm do nấm men Candida. Nấm miệng gây ra các mảng bám phát triển trong miệng và trên lưỡi. Chúng thường có màu trắng hoặc trắng nhạt và có thể có mùi vị khó chịu. Nấm miệng cũng gây đau, đặc biệt là khi bạn ăn hoặc uống.
• Những người có hệ miễn dịch yếu có thể dễ mắc bệnh nấm miệng. Hoặc cũng có thể do đã dùng thuốc kháng sinh hoặc trải qua điều trị hóa trị trong ung thư. Vệ sinh răng miệng kém hoặc đeo răng giả là những yếu tố rủi ro khác gây bệnh nấm miệng.
• Nấm miệng có thể do việc sử dụng corticosteroid dạng hít cho bệnh hen suyễn gây ra. Một số điều kiện cũng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, bao gồm bệnh tiểu đường.

3. Điều trị lưỡi trắng như thế nào?

Thông thường triệu chứng lưỡi trắng có thể không cần phải điều trị và tự động biến mất. Có thể loại bỏ lớp phủ màu trắng khỏi lưỡi bằng cách nhẹ nhàng chải bằng bàn chải đánh răng . Thói quen uống nhiều nước cũng có thể giúp loại bỏ vi khuẩn và mảnh vụn ra khỏi miệng.

Khi tình trạng lưỡi trắng không tự hết, bạn sẽ cần áp dụng các phương pháp điều trị theo chỉ định của bác sĩ kết hợp cách trị tại nhà để nhanh chóng cải thiện tình trạng.

3.1 Điều trị tại nhà

Nếu tình trạng nhẹ, mới xuất hiện, do nguyên nhân sinh lý như vệ sinh răng miệng kém, thiếu hụt dưỡng chất có thể áp dụng các phương pháp sau:

• Nước muối ấm: Nước muối có tính kháng khuẩn, sát trùng có thể giúp loại bỏ các tế bào chết bám trên bề mặt lưỡi. Đây là một cách đơn giản, dễ dàng lại không hề tốn kém. Bạn chỉ cần lấy một ít muối pha loãng với nước ấm, ngậm trong 5 – 10 phút, thực hiện 2 lần/ngày sẽ thấy hiệu quả.

• Baking soda trộn nước cốt chanh. Dùng hỗn hợp này chà nhẹ nhàng lên bề mặt lưỡi. Kiên trì thực hiện ngày 2 lần sẽ giúp hạn chế tình trạng lưỡi trắng .
• Nước ép lô hội. Ngậm nước này trong miệng một lúc rồi nhổ ra, thực hiện 2 lần/ngày. Giúp giảm mùi hôi, chống viêm, kháng khuẩn, hỗ trợ điều trị tốt các bệnh liên quan đến răng miệng.
• Bột nghệ. Lấy 1 ít tinh bột nghệ, chà xát lên bề mặt lưỡi. Tính kháng khuẩn và kháng nấm tốt của nghệ sẽ giúp các đốm trắng trên lưỡi biến mất.

3.2 Điều trị chuyên khoa

Nếu nghi ngờ tình trạng lưỡi trắng có nguyên nhân bệnh lý hoặc kéo dài không khỏi nên nhanh chóng đi khám chuyên khoa. Cần sớm tìm ra nguyên nhân và điều trị kịp thời để tránh biến chứng:

• Liken phẳng ở miệng: Thông thường tình trạng này không cần điều trị trừ khi triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn. Bác sĩ có thể kê toa thuốc xịt steroid hoặc nước súc miệng làm từ thuốc steroid hòa tan trong nước.
• Nấm miệng: Tình trạng nấm miệng thường được điều trị bằng thuốc chống nấm. Thuốc có nhiều dạng bào chế bao gồm gel hoặc chất lỏng bôi lên miệng, viên ngậm hoặc thuốc viên.
• Bệnh giang mai: Bác sĩ có thể chỉ định dùng kháng sinh để điều trị bệnh giang mai. Loại kháng sinh này có thể tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh giang mai. Nếu bạn đã bị bệnh giang mai trong hơn một năm, bạn có thể cần dùng nhiều hơn một loại thuốc kháng sinh.

4. Phòng ngừa bệnh lưỡi trắng

Để hạn chế, ngăn ngừa hiện tượng lưỡi trắng , người bệnh cần lưu ý những vấn đề sau đây:

• Vệ sinh răng miệng đúng cách

Nên dùng bàn chải có lông mềm, chải cả răng và trên dưới, hai bên lưỡi. Không chải lưỡi quá 4 lần/ngày và tránh đưa bàn chải vào sâu trong răng miệng. Nên đánh răng trước hoặc sau bữa ăn 1 tiếng để tránh hư hỏng men răng.

• Dùng chỉ nha khoa

Nhằm loại bỏ các vụn thức ăn kẹt giữa các kẽ răng. Khi dùng chỉ, cần tập trung làm sạch phần chân răng. Thực hiện lần lượt từng răng một rồi mới đến răng tiếp theo.

• Dùng muối nở

Có thể cho một nhúm muối nở lên lông bàn chải và đánh răng bình thường. Muối nở có tác dụng vô hiệu hóa vi khuẩn, cải thiện tình trạng hơi thở có mùi hôi.

• Kiểm tra răng định kỳ

Giúp duy trì sức khỏe răng miệng, để răng lưỡi nướu và miệng luôn thơm tho, sạch sẽ.

• Dùng kẹo cao su

Nên dùng kẹo cao su không đường để kích thích tăng tiết nước bọt, loại bỏ vi khuẩn gây hại.

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp

Nên ăn nhiều các thực phẩm giàu chất xơ, giàu vitamin D. Hạn chế các thức uống có chứa acid, tăng cường uống trà xanh.

Lưỡi trắng là tình trạng khá phổ biến với nhiều nguyên nhân khác nhau. Bệnh thường lành tính và có thể điều trị tại nhà. Tuy nhiên cần lưu ý các dấu hiệu nguy hiểm để có thể tới khám chuyên khoa kịp thời.

Chế độ ăn uống, vệ sinh răng miệng là quan trọng trong kiểm soát lưỡi trắng . Lối sống lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa tình trạng lưỡi trắng. Nên tránh các sản phẩm từ thuốc lá và đồ uống có cồn. Đồng thời xây dựng chế độ ăn uống đa dạng và bổ dưỡng.