Mẫu lệ: Vị thuốc từ biển, chữa ra mồ hôi và di tinh

Mẫu lệ là một vị thuốc có nhiều do thiên nhiên ưu ái cho người Việt Nam. Vỏ hàu có mặt trong nhiều phương thang điều trị các bệnh liên quan đến kinh nguyệt nhiều, di tinh, ra mồ hôi. Một vị thuốc đặc biệt khi được bào chế từ sản phẩm bỏ đi

Mẫu lệ là gì?

Lệ cáp, cổ bí, mẫu cáp, lệ phòng, hào san, tả xác, hào xác đều là những tên gọi khác nhau của mẫu lệ. Mẫu lệ là vỏ của các loài hàu, có tên khoa học là Ostrea sp.

Mẫu lệ là vỏ hàu có phiến dài, hình oval hoặc bầu dục, dích chặt mép lưng vào mép bụng. Kích thước tương đối 10 – 50 cm và cao 4 – 15 cm. Hai mặt vỏ đều thể hiện vết trầm tích qua từng năm. Tuy nhiên, trái ngược với mặt ngoài gồ ghề, mặt trong nhẵn bóng và phản chiếu nhiều màu sắc dưới ánh sáng mặt trời. Tùy từng địa phương mà màu sắc vỏ trong có sự thay đổi.

• Địa lý sinh trưởng của hàu

Hàu sinh trưởng tốt tại vùng nước lợ, độ muối từ 4% đến 24%. Tập trung nhiều ở các cửa sông hoặc vùng lân cận. Trải dài ven biển từ bắc vào nam.

• Thời gian thu hoạch

Từ tháng 10 đến tháng 3 là lúc hầu sinh trưởng lớn nhất và có giá trị kinh tế nhất. Vì vậy, giai đoạn này vỏ hầu cũng được thu hoạch để chế làm thuốc.

• Bào chế mẫu lệ

Vỏ hàu cứng kích thước vừa phải, bằng bàn tay, dày không vụn là tốt.

Sau khi rửa sạch, nung cho đến khi chín đỏ là được. Vỏ hàu đã nung đem tán bột mịn trở thành mẫu lệ chế.

Bột vỏ hào để nơi khô ráo là bảo quản được lâu.

Thành phần Mẫu lệ

Các muối calci chiếm 80 – 95% thành phần của vỏ hàu. Một lượng ít Magne, nhôm, sắt oxid và chất hữu cơ. Tuy nhiên, hợp chất hữu cơ bị phân hủy dưới tác động nhiệt độ cao khi nung.

Mẫu lệ có tác dụng gì?

Mẫu lệ là vị thuốc của biển nên có vị mặn, tính hàn lạnh. Nên có tác dụng bổ âm, dưỡng dương. Đối với y học hiện đại: thúc đẩy lưu thông máu và ổn định huyết áp.

Theo nghiên cứu mới nhất, hoạt chất từ hàu có tác dụng chống vi khuẩn thông qua trung gian miễn dịch. Hơn nữa, hàu còn có tác dụng điều chỉnh quá trình chết tự nhiên của tế bào máu.

Liều lượng thường dùng khi uống thuốc sắc 15 đến 30 g. Một số phương pháp dùng ngoài thì tùy khu vực cần điều trị.

Phương thang từ mẫu lệ

Chóng mặt: mẫu lệ 6g, long cốt 6g, cúc hoa 3g, kỷ tử 4g, hà thủ ô 4g. Nấu nước uống.

Tiểu buốt: vỏ hàu, hoàng bá sao làm chính, mẫu phục 1 g, vào tiểu hồi hương thang.

Mụn nhọt mới sưng: dùng bột vỏ hàu đã nung bôi lên chờ khô.

Chảy máu cam: vỏ hàu 10g, thạch cao 5g ngâm rượu.

Tử cung sa: vỏ hàu 12g, thăng ma 6g. Tất cả tán nhuyễn chia 3 lần uống.

Trị bệnh về kinh nguyệt

Chữa bạch đới, khí hư: hoa hòe 40g, mẫu lệ tán 40g. Sấy khô tán bột. Chia mỗi ngày 12g uống.

Kinh nguyệt không đều: vỏ hàu tán, giấm gạo và ngải cứu trộn đều, vo thành viên.

Người suy mòn, rong kinh, băng lậu: bạch thược 8g, thục địa 8g, can khương 8g, quế tâm 8g, long cốt 8g, vỏ hào 8g, hoàng kỳ 8g, lộc giác giao 8g. Tất cả tán bột, mỗi lần dùng 8g, ngày dùng 3 lần sáng trưa chiều.

Trị mồ hôi nhiều

Người có triệu chứng do âm hư kèm ra mồ hôi nhiều: bá tử nhân 16g, hạ khúc 12g, mẫu lệ 12g, đảng sâm 12g, ma hoàng căn 12g, bạch truật 12g, ngũ vị tử 8g, vỏ trấu 16g. Tất cả tán bột, trộn táo nhục làm viên hoặc sắc uống.

Đổ mồ hôi trộm: vỏ hàu, thương truật, phòng phong chia 2 hoặc 3 phân. Nấu lấy nước uống 2 lần một ngày. Bài thuốc bổ chữa mồ hôi nhiều: ma hoàng 4g, cám gạo 10g, hoãng kỳ chích 4g, vỏ hào 10g. Sắc với 600ml nước còn 200ml. Chia uống nhiều lần trong ngày.

Trị mồ hôi trộm sau khi bị bệnh, chảy nước mắt sống: Đỗ trọng, Mẫu lệ tỉ lệ 2 vị bằng nhau, tán bột. Trước khi ngủ 30 phút uống 20g.

Trị hoạt tinh, di tinh, tiết tinh

Khiếm thực 80g, liên tu 80g, liên tử 80g, long cốt 40g, mẫu lệ 40g, sa uyển tật lê 80g. Sắc chế thành hoàn. Mỗi ngày uống 16 đến 20 g.

Trị rám má

Thuốc sắc điều trị rám má khi được chẩn đoán khí huyết ứ trệ và can khí uất.

Sài hồ, quế chi, long cốt, mẫu lệ lượng vừa đủ cho kết quả tốt hơn so với dùng glutathione kết hợp với vitamin C trong 8 tuần.

Cấm kỵ khi sử dụng Mẫu lệ

Sử dụng vỏ hàu lâu dài có thể gây táo bón và khó tiêu.

Mẫu lệ là vị thuốc có nhiều tại Việt Nam do môi trường địa lý ưu ái. Vỏ hàu chứa nhiều calci và có trong nhiều phương thang trị các bệnh về kinh nguyệt, mồ hôi không dừng, di tinh và gần đây là rám má. Tuy nhiên, hàm lượng calci cao khi sử dụng có thể gây kích ứng tạm thời. Do đó, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để có chỉ định hợp lý khi sử dụng vị thuốc này