Bạn đã biết về nguyên nhân gây béo phì?

Béo phì hiện là vấn nạn của rất nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Đây là hồi chuông báo động do béo phì có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh. Do đó, việc hiểu rõ nguyên nhân gây béo phì là cách hiệu quả để phòng tránh tình trạng này. Hãy cùng các Bác sĩ Vũ Thành Đô tìm hiểu về vấn đề trên qua bài viết dưới đây.

Béo phì là gì? Dấu hiệu nhận biết

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), béo phì được định nghĩa là hiện tượng tích tụ chất béo quá mức và gây nguy hiểm cho sức khỏe. Để xác định được tình trạng béo phì hoặc thừa cân, người ta thường dùng chỉ số cơ thể (BMI). Chỉ số này được tính bằng cách lấy cân nặng chia cho bình phương chiều cao. Nếu BMI của bạn rơi vào mức trên 25, bạn sẽ được chẩn đoán béo phì.

Người mắc bệnh béo phì sẽ có những thay đổi trên cơ thể. Một số dấu hiệu nhận biết như sau:

• Thay đổi cân nặng trong thời gian ngắn.
• Thường đau đầu gối.
• Thường xuyên đau lưng.
• Gặp khó khăn khi vận động.
• Hơi thở trở nên ngắn và yếu.
• Gặp phải tình trạng ợ nóng.
• Thường ngáy khi ngủ.
• Gặp phải các vấn đề về da như rạn da, sạm hoặc chảy nhão.
• Suy tĩnh mạch.

Khi nhận thấy những triệu chứng trên, bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn cụ thể.

Nguyên nhân gây béo phì

Có rất nhiều nguyên nhân gây béo phì ở trẻ em và người lớn. Song lý do chính dẫn đến tình trạng này là do sự mất cân bằng giữa năng lượng nạp vào và tiêu thụ.

Do yếu tố di truyền

Các gene thừa hưởng từ cha mẹ có liên quan đến lượng mỡ dự trữ trong cơ thể của bạn. Theo nhiều nghiên cứu, yếu tố di truyền ảnh hưởng rất lớn tới nguy cơ mắc bệnh béo phì. Tuy nhiên, ngoài nguyên nhân gene, bệnh còn là do thói quen ăn uống giống nhau giữa các thành viên trong gia đình.

Do lối sống không phù hợp

Chế độ dinh dưỡng không lành mạnh

Những tác nhân dưới đây sẽ góp phần làm tăng cân nặng của bạn:

• Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn hoặc thức ăn nhanh.
• Dùng các thức ăn hoặc đồ uống có hàm lượng calo cao như nước ngọt, đồ uống có cồn,…
• Ăn ít trái cây, rau củ.

Thiếu vận động

Nếu có lối sống ít vận động, bạn có khả năng béo phì cao hơn bình thường. Khi năng lượng không được đốt cháy bằng cách tập luyện, phần dư thừa sẽ tích tụ dưới dạng mỡ thừa.

Theo các nghiên cứu, lượng thời gian ngồi trước máy tính có liên quan đến lượng cân nặng tăng thêm. Do đó, để phòng tránh béo phì, bạn nên cố gắng vận động thay vì chỉ ngồi một chỗ.

Do mắc các bệnh nền hoặc tác dụng phụ của thuốc

Một số thuốc hoặc bệnh nền có thể là nguyên nhân gây béo phì.

• Hội chứng Cushing.
• Viêm khớp: bệnh lý này làm giảm khả năng hoạt động thể chất nên dẫn đến tăng cân.
• Tác dụng phụ của các thuốc như: thuốc chống trầm cảm, đái tháo đường, corticoid hoặc chống co giật. Song cân nặng sẽ trở về bình thường khi bạn ngưng dùng thuốc.

Yếu tố tuổi tác

Béo phì có thể xảy ra ở bất kì độ tuổi nào. Tuy nhiên, khi lớn tuổi, các hormone thay đổi sẽ khiến bạn dễ béo phì hơn. Ngoài ra, lượng cơ thường giảm khi bạn già đi. Hiện tượng này sẽ làm giảm sự chuyển hóa trong cơ thể và làm bạn tăng cân.

Các ảnh hưởng khác

Mang thai

Tình trạng tăng cân thường xảy ra trong giai đoạn mang thai. Song nhiều chị em cảm thấy khó khăn để giảm cân sau khi sinh. Theo các bác sĩ, cho con bú là cách tốt nhất để đưa cân nặng trở về bình thường.

Ngưng hút thuốc

Việc cai nghiện thuốc lá có liên quan đến sự tăng không kiểm soát của cân nặng. Do đó, khi muốn cai thuốc, hãy nhờ bác sĩ hỗ trợ để có được kế hoạch giảm cân phù hợp.

Thiếu ngủ

Khi không ngủ đủ giấc, các hormone trong cơ thể sẽ bị rối loạn và làm tăng cảm giác thèm ăn. Bạn sẽ rất muốn ăn những món có nhiều chất béo và tinh bột. Từ đó, béo phì là điều tất yếu.

Căng thẳng kéo dài

Khi stress, bạn có xu hướng tìm đến đồ ngọt để giải tỏa căng thẳng. Do đó, những người thường xuyên stress sẽ có cân nặng cao hơn người bình thường.

Rối loạn hệ vi sinh vật đường ruột

Hệ vi khuẩn đường ruột bị ảnh hưởng bởi thức ăn hằng ngày. Những vi khuẩn này có thể khiến bạn tăng cân hoặc khó giảm cân hơn bình thường.

Cách điều trị béo phì

Béo phì không chỉ là vấn đề ở trẻ em mà còn là nỗi lo của nhiều người trưởng thành. Theo các bác sĩ, cách để điều trị tình trạng này tốt nhất là dựa trên nguyên nhân gây béo phì.

Thay đổi chế độ ăn

Các chuyên gia dinh dưỡng đưa ra những nguyên tắc chung để xây dựng thực đơn cho người béo phì như sau:

• Cắt giảm lượng thức ăn đã qua chế biến hoặc chứa nhiều đường và chất béo.
• Tăng cường tiêu thụ ngũ cốc nguyên hạt và các thực phẩm giàu chất xơ như trái cây, rau quả.
• Chọn những món ăn chứa ít calo.
• Không nên ép bản thân vào chế độ ăn kiêng quá nghiêm ngặt do có thể khiến thiếu vitamin hoặc mắc các bệnh lý khác.

Ở những trường hợp béo phì nặng, bạn nên giảm cân dưới sự giám sát của bác sĩ để đảm bảo an toàn.

Tăng cường hoạt động thể chất

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến khích bạn nên vận động nhẹ nhàng trong 60 – 90 phút mỗi ngày trong tuần. Những bài tập phù hợp để bắt đầu bao gồm:

• Bơi lội.
• Đi bộ nhanh hoặc chạy bộ.
• Đi thang bộ thay vì thang máy.
• Đi bộ những đoạn ngắn thay vì đi xe.
• Làm việc nhà, làm vườn hoặc dắt chó đi dạo.

Dùng thuốc

Trong vài trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc để hỗ trợ quá trình giảm cân của người bệnh. Thuốc thường được kê là Orlastat (Xenical).

Những tác dụng phụ thường gặp là triệu chứng trên hệ tiêu hóa như tăng hoặc giảm tần suất đại tiện. Thuốc còn có thể ảnh hưởng đến hệ hô hấp, cơ và khớp hoặc gây đau đầu.

Phẫu thuật

Phẫu thuật giảm cân là hình thức tiểu phẫu loại bỏ một phần dạ dày hoặc ruột non để cơ thể không tiêu thụ nhiều thức ăn hoặc hấp thu nhiều calo. Y học hiện nay có 2 loại phẫu thuật chính:

• Phẫu thuật làm nhỏ dạ dày.
• Phẫu thuật nối tắt dạ dày.

Tùy theo từng đối tượng, bác sĩ sẽ cho phép phẫu thuật hoặc không.

Có nhiều tác hại của bệnh béo phì gây nguy hiểm cho người bệnh. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa thật sự hiểu rõ về tình trạng này. Hy vọng bài viết dưới đây đã giúp bạn đọc biết thêm về những nguyên nhân gây béo phì để từ đó biết cách phòng tránh hiệu quả.