Nguyên nhân hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh mẹ cần biết

Canxi là một khoáng chất hết sức quan trọng đối với sự phát triển của trẻ sơ sinh. Trẻ sơ sinh cần canxi ngay từ trong bụng mẹ. Khi sinh ra, trẻ bị cắt nguồn canxi từ mẹ đột ngột, Vì vậy, thường có hiện tượng hạ canxi trong vòng 2 – 3 ngày đầu đời của trẻ. Tuy nhiên nếu hiện tượng này xảy ra trong vòng một tuần hoặc muộn hơn thì có thể liên quan đến bệnh lý. Bài viết dưới đây đề cập đến nguyên nhân hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh và một số vấn đề khác. Hãy cùng ThS.BS Vũ Thành Đô tìm hiểu ngay!

Tổng quan quá trình điều hòa canxi ở trẻ sơ sinh

Trước khi tìm hiểu nguyên nhân hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh, chúng ta cần tìm hiểu tổng quan về canxi và vai trò của nó đối với sự phát triển của trẻ.

Canxi trong cơ thể tồn tại ở hai nơi chính: xương (99%) và dịch ngoại bào (1%). Canxi trong dịch ngoại bào có ba dạng:

• Liên kết với protein, chủ yếu là albumin (40%).
• Liên kết với các anion như phosphat, citrat, sunfat và lactat (10%).
• Dạng ion hóa tự do (50%).

Canxi ion hóa trong huyết thanh rất quan trọng đối với nhiều quá trình sinh hóa trong cơ thể như: đông máu, kích thích thần kinh cơ, tính toàn vẹn và chức năng của màng tế bào, hoạt động bài tiết và các enzim.

Hiện tượng hạ canxi ở trẻ sơ sinh có thể xảy ra trong những ngày đầu sau sinh. Vì lúc này, nhu cầu phát triển xương của trẻ mạnh, đòi hỏi một lượng canxi lớn. Tuy nhiên, sau khi được cắt rốn, nguồn canxi được cung cấp từ mẹ bị cắt đột ngột. Mà hầu như nguồn canxi từ ngoài cung cấp cho trẻ không đủ.

Nguyên nhân hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh

Như đã nói, tình trạng hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh vào những thời điểm khác nhau và do các nguyên nhân khác nhau:

• Hạ canxi máu khởi phát sớm: xảy ra trong vòng 2 – 3 ngày đầu đời của trẻ. Tình trạng này có khả năng tự khỏi sau này.
• Hạ canxi máu khởi phát muộn: xảy ra trong tuần đầu tiên hoặc vài tuần sau khi sinh. Hạ canxi máu kiểu này ít có khả năng tự khỏi.

Nguyên nhân hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh khởi phát sớm (ENH)

Hạ canxi ở trẻ sơ sinh khởi phát sớm có thể do một số nguyên nhân sau:

1. Trẻ sinh non

Trẻ được sinh non có thể là nguyên nhân hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh. Điều này có thể liên quan đến việc trẻ bị cắt nguồn cung cấp canxi qua nhau thai sớm. Từ đó làm giảm mức canxi trong máu, tăng calcitonin và cơ quan đích giảm đáp ứng với hormone tuyến cận giáp.

2. Trẻ sơ sinh có mẹ bị tiểu đường

Mẹ bị tiểu đường thai kỳ hoặc tiểu đường phụ thuộc insulin có thể gây ra tình trạng hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh. Điều này có thể lý giải là trẻ sau khi được sinh ra ở người mẹ bị tiểu đường thường có tình trạng hạ magie máu. Chính tình trạng hạ magie này làm suy tuyến cận giáp và hạ canxi máu ở trẻ.

3. Ngạt chu sinh

Ngạt chu sinh là hiện tượng trẻ không thể thở được sau khi sinh gây thiếu oxy, giảm tưới máu cơ quan. Tình trạng này làm tăng sản xuất calcitonin, tăng tải lượng phosphat nội sinh, suy thận và giảm tiết hormone tuyến cận giáp. Tất cả những yếu tố này góp phần gây hạ canxi máu.

4. Cường tuyến cận giáp ở người mẹ

Mẹ bị cường cận giáp gây tăng canxi máu trong tử cung. Điều này ức chế hoạt động tuyến cận giáp của trẻ từ khi còn trong bào thai. Kết quả là sau khi sinh, tuyến cận giáp không còn đáp ứng với tình trạng hạ canxi ở trẻ. Từ đó làm trầm trọng hơn tình trạng hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh.

Nếu không được điều trị cường cận giáp cho các bà mẹ khi mang thai, trẻ sơ sinh có thể có hạ canxi máu nặng và kéo dài.

5. Người mẹ có tiền sử động kinh trong thai kỳ.

Trong thai kỳ, nếu người mẹ có động kinh thì thường được chỉ định thuốc chống co giật. Việc sử dụng thuốc chống co giật trong thai kỳ như phenobarbitone và phenytoin làm thay đổi chuyển hóa vitamin D.

Trẻ sơ sinh của các bà mẹ bị động kinh là nguyên nhân hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh. Có thể phòng ngừa bằng cách bổ sung vitamin D cho người mẹ.

6. Biến chứng của bệnh lý (Iatrogenic)

Bất kỳ tình trạng nào gây kiềm hóa máu đều làm tăng canxi liên kết với albumin và giảm canxi ion hóa tự do. Điều này sẽ gây hạ canxi máu.

7. Đối tượng cần sàng lọc ENH

Không có khuyến cáo chung nào liên quan đến việc sàng lọc định kỳ trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc ENH. Tuy nhiên những đối tượng sau có thể được xem xét sàng lọc hạ canxi máu.

• Trẻ sinh non trước 32 tuần.
• Trẻ sơ sinh của bà mẹ mắc bệnh tiểu đường
• Trẻ sinh ra sau khi sinh ngạt nặng, điểm Apgar (đánh giá tình trạng sức khỏe của trẻ sau sinh) < 4 lúc 1 phút tuổi.

Nguyên nhân hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh khởi phát muộn (LNH)

Hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh khởi phát muộn thường hiếm hơn dạng khởi phát sớm. Tình trạng này thường xuất hiện vào cuối tuần đầu tiên sau sinh. Chúng thường biểu hiện triệu chứng uốn ván sơ sinh hoặc co giật.

Các nguyên nhân hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh khởi phát muộn là:

• Tăng phosphat máu: sử dụng sữa bò hoặc tình trạng suy thận.
• Hạ magie máu.
• Trẻ thiếu vitamin D.
• Người mẹ thiếu vitamin D.
• Chứng kém hấp thu ở trẻ.
• Suy thận.
• Bệnh lý gan mật.
• Đề kháng hormone tuyến cận giáp (PTH).
• Giảm năng tuyến cận giáp giả (pseudohypoparathyroidism) ở trẻ sơ sinh thoáng qua.
• Suy tuyến cận giáp.
• Nhiễm kiềm.

Biến chứng nguy hiểm khi trẻ sơ sinh bị hạ canxi

Hạ canxi ở trẻ sơ sinh có thể gây nguy hiểm sức khỏe, tính mạng của trẻ nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách. Ngoài ra, tình trạng hạ canxi kéo dài có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Cụ thể, nếu không được điều trị đúng cách thì sẽ ảnh hưởng đến hệ xương và gây còi xương sớm ở trẻ. Tệ hơn có thể khiến trẻ có biến dạng xương, gù vẹo cột sống. Đối với các trường hợp hạ canxi nặng, trẻ có thể ngưng thở, rối loạn nhịp tim. Nặng hơn nữa có thể gây suy tim hoặc thậm chí tử vong.

Trên đây là bài viết về nguyên nhân hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh. Hy vọng qua bài viết này, cha mẹ đã có thêm những kiến thức về vấn đề này. Nếu quá lo lắng về tình trạng sức khỏe của trẻ, cha mẹ có thể đưa trẻ đi khám để được tư vấn thêm.