Nguyên nhân ung thư đại tràng và những cảnh báo từ bác sĩ

Ung thư đại tràng đứng hàng thứ 5 trong nhóm bệnh ung thư phổ biến, và đang có xu hướng lan rộng. Nguyên nhân ung thư đại tràng là gì? Đối tượng nào dễ bị ung thư đại tràng hơn? Bài viết sau của Thạc sĩ, Bác sĩ Chuyên khoa 1 Phan Lương Huy sẽ giúp bạn giải đáp các thắc mắc trên!

Nguyên nhân ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng là gì?

Trước khi hiểu rõ nguyên nhân ung thư đại tràng, chúng ta hãy cùng tìm hiểu ung thư đại tràng là gì.

Ung thư đại tràng là bệnh ung thư xuất hiện ở đại tràng (ruột già). Đại tràng là đoạn ruột nằm ở phần dưới của ống tiêu hóa, giữ vai trò hấp thu nước và cô đặc bã thức ăn để tạo phân trước khi thải ra ngoài cơ thể qua trực tràng và hậu môn.

Phân đoạn theo giải phẫu, chia đại tràng thành 04 đoạn: đại tràng phải, đại tràng ngang, đại tràng trái và đại tràng sigma. Khối u có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên khung đại tràng.

Nguyên nhân ung thư đại tràng

Khối u đại tràng được hình thành do nhiều nguyên nhân:

1. Polyp đại tràng

Polyp đại tràng là nguyên nhân ung thư đại tràng thường gặp nhất. 50% trường hợp phát hiện ung thư đại tràng trên nền polyp sẵn có. Số lượng polyp tương đương với khả năng mắc ung thư đại tràng. Số lượng càng nhiều, tỷ lệ mắc càng cao.

2. Các bệnh đại tràng mãn tính

Lỵ, amip, lao, giang mai, thương hàn và viêm loét đại tràng mãn tính là yếu tố nguy cơ thúc đẩy hình thành khối u đại tràng.

3. Chế độ ăn uống ít chất xơ, nhiều đạm và mỡ động vật

Chế độ ăn uống kém khoa học làm biến tính vi khuẩn yếm khí tại đại tràng. Biến acid mật và cholesterol thành những chất gây ung thư. Đồng thời, chế độ ăn ít chất bã sẽ gây táo bón, lượng chất độc gây ung thư sẽ bị ứ đọng lại, cô đặc và tiếp xúc với niêm mạc ruột lâu hơn.

Chế độ ăn giàu đạm kích thích một số chất phân hủy đạm hoạt động như indol, seatol, piridin. Đây là những chất gây ung thư trên thực nghiệm, cũng là một trong những nguyên nhân ung thư đại tràng.

4. Yếu tố di truyền

Ung thư đại tràng có thể hình thành do đột biến gene trong gia đình. Những đột biến này không đảm bảo bạn sẽ phát triển một khối u đại tràng, nhưng nó làm tăng nguy cơ mắc của bạn!

Những ai dễ bị ung thư đại tràng hơn?

Yếu tố nguy cơ là bất cứ điều gì làm tăng khả năng phát triển khối u của một người. Mặc dù các yếu tố nguy cơ thường có ảnh hưởng trên sự phát triển khối u, nhưng hầu hết không trực tiếp gây ra ung thư. Chúng là những yếu tố thúc đẩy làm tăng khả năng mắc bệnh của một người.

Nắm được yếu tố nguy cơ của bản thân và gia đình bạn sẽ giúp các bác sĩ tư vấn lựa chọn tham vấn sức khỏe, tầm soát và duy tri lối sống lành mạnh, khoa học hơn.

Nguyên nhân ung thư đại tràng thường khó xác định rõ. Nhưng nếu bạn hoặc người thân có những yếu tố sau sẽ tăng nguy cơ phát triển thành ung thư đại tràng:

1. Tuổi tác

Càng lớn tuổi, nguy cơ mắc ung thư đại tràng càng cao. Phần lớn căn bệnh này xuất hiện ở bệnh nhân trên 50 tuổi, nhưng cũng đã ghi nhận một số trường hợp bệnh nhân trẻ từ 20 đến 30 tuổi. Tuổi trung bình chẩn đoán ung thư đại tràng ở nam là 68 và ở nữ là 72. Người lớn tuổi được chẩn đoán mắc ung thư phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là trong quá trình điều trị.

Theo các nghiên cứu mới nhất tại Hoa Kỳ, tỷ lệ ung thư đại tràng được chẩn đoán ở bệnh nhân trên 50 tuổi có xu hướng giảm dần, nhưng lại tăng gần 2% mỗi năm ở nhóm bệnh nhân dưới 50 tuổi. Điều này phản ánh tình trạng áp lực công việc có thể dẫn đến lơ là, không quan tâm chế độ ăn uống và lối sống, gián tiếp tăng nguy cơ mắc ung thư.

2. Giới tính

Nam giới có nguy cơ mắc ung thư đại tràng cao hơn so với phụ nữ.

3. Tiền căn gia đình mắc ung thư đại tràng

Ung thư trực tràng có thể di truyền trong gia đình nếu bạn có người thân cấp 1 (bố, mẹ, anh, chị, em, con) mắc bệnh hoặc có nhiều người thân trong gia đình bị ung thư đại tràng. Điều này đặc biệt đúng đối với những bệnh nhân dưới 60 tuổi được chẩn đoán bệnh. Nguy cơ càng gia tăng khi người thân được chẩn đoán ở lứa tuổi càng trẻ. Một người có tiền căn gia đình mắc bệnh có nguy cơ di truyền gấp đôi người bình thường. Hãy trao đổi với các chuyên gia để họ hỗ trợ bạn tầm soát và đưa ra biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất.

4. Tình trạng di truyền hiếm gặp

Các thành viên trong gia đình có một số tình trạng di truyền hiếm gặp có nguy cơ cao bị ung thư đại tràng cũng như các nhóm ung thư khác. Một số tình trạng bao gồm:

• Bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP).
• Polyposis u tuyến gia đình giảm độc lực (AFAP), một nhóm phụ của FAP.
• Hội chứng Gardner, một dạng phụ của FAP.
• Hội chứng polyposis vị thành niên (JPS).
• Hội chứng Lynch, còn được gọi là ung thư đại tràng không trùng hợp di truyền (HNPCC).
• Polyposis liên quan đến MYH (MAP).
• Hội chứng Peutz – Jeghers (PJS).
• Hội chứng Turcot, một dạng phụ của FAP và hội chứng Lynch.

5. Bệnh viêm ruột (IBD)

Những người bị IBD, chẳng hạn như bệnh Crohn (thường gặp ở châu Âu) và viêm loét đại tràng có nguy cơ bị viêm mãn tính ở ruột già. Và điều này làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng. Cần lưu ý phân biệt IBD với hội chứng ruột kích thích (IBS). IBS không làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng.

6. Polyp dị dạng (u tuyến)

Polyp là một loại u lành, nhưng có thể phát triển thành ung thư theo thời gian. Cắt polyp qua nội soi nhằm loại bỏ hoàn toàn yếu tố nguy cơ này là một biện pháp hữu hiệu. Tuy nhiên, những người đã từng có polyp đều có nguy cơ tái phát polyp và ung thư đại tràng, nên cần lưu ý làm xét nghiệm tầm soát thường xuyên.

7. Tiền căn bản thân từng mắc ung thư

Những người từng mắc ung thư, đặc biệt là ung thư ở các cơ quan lân cận như buồng trứng, tử cung có nguy cơ di căn đến đại tràng.

8. Ít vận động và béo phì

Những người có lối sống ít vận động, ngồi nhiều, không tập thể dục thường xuyên. Những người thừa cân và béo phì cũng có nguy cơ cao mắc ung thư đại tràng.

9. Dinh dưỡng

Các nghiên cứu hiện tại đã chỉ ra mối nguy hại do ăn thịt đỏ và thịt chế biến sẵn thường xuyên có liên quan đến nguy cơ mắc ung thư đại tràng.

10. Hút thuốc lá

Các nghiên cứu gần đây cho thấy những bệnh nhân hút thuốc lá có nguy cơ chết vì ung thư đại tràng cao hơn bệnh nhân không hút.

Ung thư đại tràng có mấy giai đoạn?

Bệnh được chia làm 5 giai đoạn (giai đoạn 0 đến 4). Sự phân chia này dựa trên mức độ xâm nhập và di căn của khối u.

• Giai đoạn 0: còn được gọi là ung thư biểu mô tại chỗ. Trong giai đoạn này các tế bào bất thường chỉ nằm tại lớp niêm mạc trong cùng của đại tràng.
• Giai đoạn 1: ung thư đã xâm nhập xuyên qua lớp niêm mạc xuống các lớp bên dưới. Có thể khối u đã phát triển đến lớp cơ, nhưng không lan đến các hạch bạch huyết lân cận hoặc các bộ phận khác của cơ thể.
• Giai đoạn 2: ung thư đã lan đến thành đại tràng hoặc xuyên qua thành để đến các mô lân cận. Nhưng không ảnh hưởng đến các hạch bạch huyết.
• Giai đoạn 3: ung thư đã di chuyển đến hạch bạch huyết. Nhưng không di chuyển đến các phần khác của cơ thể.
• Giai đoạn 4: Ung thư đã lan đến các cơ quan xa khác. Thường gặp ở gan hoặc phổi.

Các loại ung thư đại tràng

Phần lớn ung thư đại tràng thuộc loại ung thư biểu mô tuyến (adenocarcinoma). Khối u loại này được hình thành bên trong tế bào tiết nhầy ở niêm mạc đại tràng. Nhắc đến ung thư đại tràng hầu như đa số là đề cập đến biểu mô tuyến. Loại ung thư này còn phân thành nhiều dạng nhỏ hơn, trong đó ung thư biểu mô dạng vòng nhẫn có tiên lượng xấu hơn so với các dạng khác.

Các loại khối u ít phổ biến khác cũng có thể xuất hiện tại đại tràng, bao gồm:

1. Các khối u carcinoid

Chúng bắt đầu hình thành từ các tế bào sản xuất hormon đặc biệt trong ruột.

2. Các khối u mô đệm tiêu hóa

Loại khối u này bắt nguồn từ các tế bào đặc biệt trong thành đại tràng, gọi là tế bào kẽ Cajal. Khối u mô đệm tiêu hóa thường lành tính, có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trong suốt đường tiêu hóa. Không phổ biến ở đại tràng.

3. Lymphoma

Là bệnh ung thư của tế bào thuộc hệ thống miễn dịch. Khối u thường bắt nguồn từ hệ thống hạch bạch huyết. Một số trường hợp cũng có thể xuất hiện đầu tiên ở đại tràng, trực tràng hoặc cơ quan khác.

4. Sarcoma

Khối u loại này có thể bắt nguồn từ mạch máu, lớp cơ hoặc mô liên kết trong thành đại tràng. Sarcoma rất hiếm gặp ở đại tràng.

Trên đây là thông tin về các nguyên nhân ung thư đại tràng. Có nhiều nguyên nhân gây ra căn bệnh này. Trong đó, bên cạnh polyp đại tràng là nguyên nhân phổ biến nhất thì thói quen ăn uống, sinh hoạt và tiền căn gia đình cũng ảnh hưởng không nhỏ lên sự hình thành khối u. Thực hiện chế độ ăn uống, nghỉ ngơi khoa học kết hợp cùng kế hoạch tầm soát thường xuyên sẽ giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc ung thư đại tràng nói chung và các nhóm ung thư khác nói riêng.