Những điều cần biết về bệnh Lichen phẳng

Lichen phẳng là một bệnh gây viêm ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể. Bệnh nhân có thể bị rụng tóc, ngứa hay đau nhức làm ảnh hưởng chất lượng cuộc sống. Hãy cùng YouMed tìm hiểu về lichen phẳng qua bài viết sau đây nhé!

1. Lichen phẳng là gì?

Lichen phẳng là tình trạng sưng và kích ứng ở những vị trí như da, tóc, móng tay và niêm mạc. Trên da, lichen phẳng có đặc trưng là sẩn phẳng, ngứa, màu đỏ tím và tiến triển trong vài tuần. Trong miệng, âm đạo và những vị trí niêm mạc, lichen phẳng có dạng các mảng trắng và đôi khi kèm vết loét gây đau.

Hầu hết bệnh nhân có thể tự điều trị tại nhà các dạng lichen phẳng điển hình và nhẹ mà không cần đến bệnh viện. Nếu bệnh gây đau hoặc ngứa nhiều, người bệnh có thể sử dụng thuốc thoa sau khi được bác sĩ tư vấn và kê đơn. Lichen phẳng không phải là bệnh lây nhiễm.

2. Các dấu hiệu của lichen phẳng là gì?

Lichen phẳng gây nhiều triệu chứng khác nhau, tuỳ thuộc vào vị trí cơ thể. Những triệu chứng điển hình gồm:

• Các sẩn phẳng, màu đỏ tím, thường xuất hiện ở những vùng da mặt trong cẳng tay, cổ tay, mắt cá chân hoặc đôi khi là bộ phận sinh dục.
• Ngứa.
• Các mụn nước vỡ ra và đóng vảy.
• Các mảng trắng trong miệng, trên môi hoặc lưỡi.
• Cảm giác đau nhức trong miệng hoặc âm đạo.
• Rụng tóc.
• Thay đổi màu sắc da đầu.
• Hư móng hoặc mất móng.

3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ lichen phẳng

Lichen phẳng bắt nguồn từ việc hệ thống miễn dịch của người bệnh tấn công các tế bào da hoặc niêm mạc của chính cơ thể họ. Hiện tại các nhà khoa học vẫn chưa rõ tại sao phản ứng miễn dịch bất thường này lại xảy ra. Vì cơ chế do sự bất thường hệ miễn dịch, lichen phẳng không lây truyền từ người này sang người khác.

Những tình trạng sau đây có thể gây ra lichen phẳng:

• Viêm gan C.
• Tiêm vắc xin cúm.
• Một số hoá chất, màu nhuộm và kim loại.
• Thuốc giảm đau, chẳng hạn như ibuprofen và naproxen.
• Một số thuốc dùng trong điều trị bệnh tim mạch, tăng huyết áp hoặc viêm khớp.

Bất kỳ ai cũng có thể bị lichen phẳng. Tuy nhiên, bệnh này ảnh hưởng nhiều nhất đến những người ở độ tuổi trung niên. Lichen phẳng vùng miệng thường gặp nhất ở phụ nữ tuổi trung niên.

>> Xem thêm: Điều trị tình trạng viêm da với kem bôi Beprosalic

4. Mức độ nguy hiểm của bệnh Lichen phẳng

Những sang thương của lichen phẳng xuất hiện ở âm hộ và âm đạo thường gây đau dữ dội, đôi khi để lại sẹo và khó điều trị. Bị bệnh ở những vùng nhạy cảm này có thể để lại rối loạn chức năng tình dục lâu dài. Ở vùng miệng, các vết loét có thể ảnh hưởng đến khả năng ăn uống của bệnh nhân. Ngoài ra, vùng da bị lichen phẳng có thể sẫm màu hơn những vùng bình thường xung quanh ngay cả khi đã hồi phục, đặc biệt ở những người vốn có da sẫm màu.

Lichen phẳng vùng miệng làm tăng nguy cơ ung thư miệng. Nếu không được điều trị, lichen phẳng ở ống tai có thể gây ra biến chứng mất thính giác.

Do đó, bạn nên đi khám bác sĩ nếu xuất hiện các sẩn nhỏ hoặc triệu chứng giống phát ban trên da mà không rõ lý do. Ngoài ra, nếu xuất hiện những triệu chứng đã kể trên ở vùng miệng, bộ phận sinh dục, da đầu hoặc móng tay. Bạn cũng nên đi gặp bác sĩ sớm để được chẩn đoán kịp thời, tránh để lại những tổn thương lâu dài và khó chịu ảnh hưởng cuộc sống.

5. Chẩn đoán lichen phẳng cần xét nghiệm gì?

Bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng, tiền sử bệnh trước đây, khám lâm sàng và một số xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán bệnh lichen phẳng. Bác sĩ có thể làm những xét nghiệm sau đây:

• Sinh thiết. Một mẫu mô vùng có triệu chứng được lấy để quan sát dưới kính hiển vi. Sau đó, bác sĩ sẽ tìm kiếm các tế bào đặc trưng của lichen phẳng.
• Xét nghiệm viêm gan C vì bệnh này có thể gây ra lichen phẳng.
• Test dị ứng. Bác sĩ sẽ tìm xem người bệnh có bị dị ứng với tác nhân gây ra lichen phẳng nào không.

Một số xét nghiệm khác cũng có thể cần thiết nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị những biến thể của lichen phẳng ở những bộ phận như thực quản, tai, miệng hay bộ phận sinh dục.

6. Những phương pháp điều trị lichen phẳng

Lichen phẳng trên da thường tự khỏi sau vài tháng đến vài năm. Tuy nhiên, bệnh ở vùng niêm mạc có khả năng kháng lại điều trị và dễ tái phát. Dù sử dụng phương pháp điều trị nào, người bệnh cũng nên tái khám định kỳ mỗi năm một lần.

Sử dụng thuốc và các phương pháp điều trị khác có thể giúp giảm ngứa, giảm đau và thúc đẩy quá trình hồi phục. Bệnh nhân nên trao đổi với bác sĩ để biết về lợi ích và tác hại của mỗi phương pháp.

6.1. Corticosteroid

Lựa chọn đầu tay trong điều trị lichen phẳng thường là kem thoa hoặc thuốc mỡ chứa corticosteroid. Nếu không hiệu quả, bác sĩ sẽ chuyển sang thuốc uống hoặc thuốc tiêm chứa corticosteroid.

Những tác dụng phụ thường gặp của corticosteroid gồm kích ứng hoặc mỏng da tại nơi bôi kem và nấm miệng. Vì thế, nên sử dụng thuốc chứa corticosteroid trong thời gian ngắn và theo chỉ dẫn của bác sĩ.

6.2. Kháng sinh đường uống

Một số thuốc có thể lựa chọn gồm thuốc chống sốt rét hydroxychloroquine và kháng sinh metronidazole.

6.3. Thuốc ức chế miễn dịch

Bệnh nhân có các triệu chứng nghiêm trọng có thể cần dùng thuốc này để ức chế phản ứng miễn dịch của cơ thể. Một số thuốc trong nhóm này gồm zathioprine, mycophenolate, cyclosporine và methotrexate.

6.4. Thuốc kháng histamin

Thuốc kháng histamin giúp giảm triệu chứng ngứa do lichen phẳng gây ra.

6.5. Liệu pháp ánh sáng

Liệu pháp này giúp cải thiện các vùng da bị lichen phẳng. Phương pháp quang trị liệu phổ biến nhất là sử dụng tia UVB vì tia này chỉ chiếu xuyên qua lớp biểu bì (lớp da ngoài cùng). Người bệnh cần điều trị 2 – 3 lần/tuần và kéo dài trong vài tuần.

Những người có da sẫm màu không nên sử dụng liệu pháp ánh sáng vì có nguy cơ khiến da sẫm màu hơn.

6.6. Retinoid

Nếu người bệnh không đáp ứng với corticosteroid hoặc liệu pháp ánh sáng, bác sĩ sẽ cho sử dụng retinoid đường uống, chẳng hạn như acitretin.

Retinoid có thể gây dị tật bẩm sinh nên không được dùng cho phụ nữ mang thai hoặc có thể mang thai. Nếu bệnh nhân đang mang thai hoặc cho con bú, bác sĩ sẽ hoãn liệu pháp retinoid và chuyển sang phương pháp điều trị khác.

6.7. Điều trị yếu tố kích hoạt lichen phẳng

Nếu nghi ngờ lichen phẳng do viêm gan C, dị ứng hay do một loại thuốc nào đó bệnh nhân đang sử dụng; bác sĩ sẽ tập trung giải quyết yếu tố đó. Chẳng hạn, bệnh nhân cần phải đổi loại thuốc kích hoạt lichen phẳng hoặc tránh tiếp xúc chất gây dị ứng. Nếu nguyên nhân do viêm gan C, bác sĩ chuyên về bệnh gan sẽ điều trị căn nguyên.

7. Lối sống tại nhà cho bệnh nhân

Các biện pháp sau có thể giúp người bệnh giảm ngứa và giảm khó chịu do bệnh lichen phẳng:

• Có thể ngâm cơ thể trong bồn tắm với yến mạch nghiền mịn (còn được gọi là yến mạch keo). Sau đó, thoa kem dưỡng ẩm lên cơ thể.
• Chườm mát.
• Sử dụng kem hoặc thuốc mỡ chứa hydrocortisone mua ở các nhà thuốc. Người bệnh chỉ nên dùng loại kem này nếu đang không thoa corticosteroid theo chỉ định của bác sĩ. Loại kem hoặc thuốc mỡ nên chứa ít nhất 1% hydrocortisone.
• Tránh gãi làm trầy xước hoặc tổn thương da.

Nếu bị lichen phẳng vùng miệng, người bệnh nên vệ sinh răng miệng cẩn thận và đến nha sĩ thường xuyên. Có thể giảm đau do lở miệng bằng cách tránh sử dụng:

• Thuốc lá.
• Rượu bia.
• Ăn thức ăn cay hoặc thực phẩm, nước uống có tính acid.

Bệnh nhân cũng có thể sử dụng một số thực phẩm chức năng có nguồn gốc lô hội, chẳng hạn thoa gel lô hội cho lichen phẳng vùng miệng hay âm hộ. Những phương pháp giúp giảm căng thẳng cũng mang lại một số lợi ích vì căng thẳng làm các triệu chứng của lichen phẳng trầm trọng hơn.

Lichen phẳng có nguyên nhân do hệ miễn dịch và không lây lan. Bệnh có thể gây đau, ngứa và cảm giác khó chịu cho người bệnh. Việc điều trị có thể giúp giảm triệu chứng và đẩy nhanh quá trình hồi phục. Vì thế, nếu xuất hiện những triệu chứng trên, bạn nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị thích hợp, tránh bị những biến chứng nguy hiểm như ung thư miệng.

Bác sĩ Đào Thị Thu Hương