Thuyền thoái: xác ve sầu chữa sốt nóng co giật ở trẻ
Nội dung bài viết
Thuyền thoái là tên gọi của một loại dược liệu từ xác lột của ve sầu khi nó lớn lên. Trong Đông Y người ta dùng chúng như một vị thuốc để chữa sốt nóng động kinh co giật ở trẻ em. Ngoài ra, vị thuốc này còn có thể chữa được các chứng nóng sốt, cảm nhiệt, đau họng khàn tiếng. Bài viết này trình bày chi tiết về Thuyền thoái và công dụng của nó.
Thuyền thoái là gì?
Thuyền thoái còn có tên gọi khác là Thiền thoái, Thiền xác, Thiền thuế, Thuyền thuế. Vị thuốc này là xác lột của con Ve sầu khi nó lớn lên. Tên khoa học của loài Ve sầu là Cryptotympana pustulata Fabricius, thuộc họ Ve sầu (Cicadidae). Tên khoa học là Periostracum Cicadae.
Loài Ve sầu
Ve sầu là một loại bọ có vỏ cứng, bụng có đốt. Con Ve sầu đực giao phối xong thì chết, con cái đẻ trứng ở dưới vỏ cây hoặc khe đá. Khi mới nở, ấu trùng Ve sầu chưa có cánh, sống ở dưới đất. Sau khi lột xác, Ve sầu có cánh và sống ở trên cây.
Ve sầu xuất hiện nhiều ở các vùng rừng núi và cả ở các thành phố, ở những nơi có cây to. Người ta thu hoạch thuyền thoái vào mùa hè. Có thể bắt gặp xác ve trên cây to hoặc trên mặt đất. Có những nơi sau trận mưa to mùa hè, xác ve trên cây bị gió mưa làm rơi xuống, nước cuốn trôi theo dòng suối bị các cành lá cây giữ. Người ta lấy rổ vớt hoặc nhặt lấy. Đem về rửa sạch rác và tạp chất rồi phơi khô. Mỗi kilogram phải có khoảng 6.000-7.000 xác ve.
Vị thuốc Thuyền thoái
Vị thuốc thuyền thoái có hình bầu dục, hơi cong, dài chừng 3,5 cm, rộng 2 cm. Mặt ngoài của nó màu nâu vàng, trong mờ, sáng bóng. Phần đầu có một đôi râu dạng sợi, thường bị rụng, hai mắt lồi mọc ngang, trán lồi ra ở phía trước, miệng rộng, môi trên rộng ngắn, môi dưới dài ra thành vòi hình ống.
Ở phần lưng có vết nứt hình chữ thập, miệng nứt rách cuộn vào phía trong. Hai bên sống lưng có hai đôi cánh nhỏ. Phần ngực và phía bụng có 3 đôi chân phù lỏng nhỏ màu nàu vàng. Đôi chân trước to, khoẻ, có răng cưa. Hai đôi chân sau hơi nhỏ. dài. Bụng tròn, tù, có 9 đốt. Trọng lượng của rất nhẹ, chất mỏng, bên trong rỗng, dễ vỡ. Vị thuốc này không có mùi, vị nhạt.
Cách sử dụng Thuyền thoái
Để bảo quản, Thuyền thoái cần được để nơi khô ráo, thoáng. Tốt nhất nên để trong lọ kín, tránh làm vụn nát, tránh sâu, mọt.
Lúc đem ra dùng thì rửa sạch đất cát và tạp chất. Tránh ngâm lâu trong nước vì chúng dễ bị nát. Khi dùng hoặc chế biến thì tuỳ theo yêu cầu của từng thầy thuốc mà bỏ đi phần đầu, cánh hoặc chân. Cũng có khi nghiền nát để làm thành bột hoặc viên thuốc.
Công dụng của Thuyền thoái là gì?
Thành phần có trong Thuyền thoái
Trong Thuyền thoái có chất kitin. Nghiên cứu xác ve bán ở Thượng Hải, người ta phân tích thấy có 7,86% nitơ, 14,57% tro.
Trong các nghiên cứu gần đây, 2 chất tetrapolyme N-acetyldopamine mới, cicadamide A và cicadamide B , được phân lập từ Thuyền thoái. Nghiên cứu dược lý trên hai hợp chất thu được cho thấy một phần của chúng có hoạt tính chống viêm.
Theo Y học cổ truyền
Thuyền thoái có tác dụng trị cảm do nhiệt, đau họng khàn tiếng. Ngoài ra còn trị các chứng ngứa da, mắt đỏ có màng, co giật.
Theo Y học hiện đại
Nghiên cứu hiện đại chứng minh rằng Thuyền thoái có hiệu quả trong việc điều trị chứng khóc đêm ở trẻ sơ sinh vì nó có tác dụng làm dịu tinh thần. Một nghiên cứu khác cho thấy ngoài an thần, chúng còn có tác dụng chống động kinh co giật và có tác dụng hạ sốt.
Lưu ý khi sử dụng Thuyền thoái
Phụ nữ có thai không được dùng Thuyền thoái.
Những chứng bệnh không phải do yếu tố phong nhiệt theo Đông y thì không được dùng. Vì vậy, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi muốn sử dụng vị thuốc này để chữa bệnh.
Bài thuốc có Thuyền thoái
Chữa chứng cảm mạo, viêm khí quản ho mất tiếng
Thuyền thoái 3g, Ngưu bàng tử 10g, Cam thảo 3g, Cát cánh 5g, nước 400ml. Sắc tới còn 200ml. Chia thành 3 lần uống trong ngày.
Chữa chứng cảm sốt ở trẻ em
Kinh giới tuệ 4g, Kim ngân hoa 12g, Hoàng cầm 8g, Ngưu bàng tử 8g, Cát cánh 6g, Cam thảo 3g. Trị trẻ em viêm họng, ho sốt.
Trong trường hợp có sốt cao: gia Thạch cao 16g, Liên kiều 6g, mất tiếng gia Bàng đại hải ( quả lười ươi) 1 – 2 quả.
Trường hợp trẻ em sốt đêm quấy khóc gia Đăng tâm 2g, Táo nhân 8g, nghi mọc sởi gia Thăng ma 6g, Cát căn 12g, sắc nước uống.
Tóm lại, Thuyền thoái là vị thuốc từ xác Ve sầu, có tác dụng hạ sốt, an thần, trị được chứng trẻ em sốt nóng co giật, cảm nhiệt, đau họng khàn tiếng,… Những thông tin trong bài viết mang tính chất tham khảo, khi muốn sử dụng thuốc để điều trị bệnh, bạn cần hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa.
Nguồn tham khảo / Source
Trang tin y tế YouMed chỉ sử dụng các nguồn tham khảo có độ uy tín cao, các tổ chức y dược, học thuật chính thống, tài liệu từ các cơ quan chính phủ để hỗ trợ các thông tin trong bài viết của chúng tôi. Tìm hiểu về Quy trình biên tập để hiểu rõ hơn cách chúng tôi đảm bảo nội dung luôn chính xác, minh bạch và tin cậy.
- Hsieh MT, Peng WH, Yeh FT, Tsai HY, Chang YS. Studies on the anticonvulsive, sedative and hypothermic effects of Periostracum Cicadae extracts. J Ethnopharmacol. 1991 Oct;35(1):83-90
- GS. Đỗ Tất Lợi, Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam
- Dược điển Việt Nam