Tìm hiểu về giác mạc và những bệnh lý thường gặp

Giác mạc là bộ phận cực kì quan trọng đối với cửa sổ tâm hồn  mỗi người. Nhưng liệu các bạn đã thật sự biết giác mạc là một bộ phận như thế nào? Các bệnh lý giác mạc nào thường gặp? 

Cấu trúc của Giác mạc và các đặc tính quan trọng

Giác mạc là gì?

Giác mạc (GM) hay tiếng anh gọi là Cornea là một thành phần của lớp vỏ nhãn cầu. Trong đó lớp ngoài nhất chiếm  1/5 trước của lớp vỏ nhãn cầu chính là giác mạc (tương ứng với vị trí tròng đen của mắt). 

Giác mạc bình thường trong suốt và có độ cong lồi ra trước như mặt kính đồng hồ. Mặt trước GM lồi và mặt sau lõm, mặt trước nhỏ hơn mặt sau. 

Đường kính GM thay đổi từ lúc sinh ra đến khi trưởng thành. Trẻ sơ sinh có đường kính GM là 10 mm và người lớn là 11,5 mm. Chính vì vậy GM sẽ có kích thước phù hợp với từng lứa tuổi. 

Các đặc tính của giác mạc

Giác mạc có cấu tạo gồm 5 lớp từ ngoài vào trong, bao gồm: 

• Lớp biểu mô;
• Lớp màng Bowman;
• Lớp nhu mô;
• Lớp màng Descemet; 
• Lớp nội mô. 

GM là phần không được kết mạc che phủ. Do đó mặt trước GM được bao phủ bởi 5-6 lớp mỏng tế bào biểu mô. Có tác dụng kháng lại sự nhiễm trùng hơn những lớp sâu của GM. Nếu chấn thương chỉ ở lớp biểu mô thì sẽ không để lại sẹo trên GM. 

Mặt sau GM cũng được bao phủ một lớp tế bào nội mô, có chức năng làm thoát lượng nước thừa từ giác mạc, nên khi bị tổn hại lớp này giác mạc sẽ bị phù và đục. 

Vùng rìa giác mạc (Limbus) vốn là phần nối tiếp với củng mạc. Vùng này rất quan trọng và là nơi yếu nhất của nhãn cầu. 

Lớp nội mô chỉ có 1 lớp tế bào có chức năng bơm nước ra khỏi giác mạc để duy trì tính trong suốt cho GM, nên khi mổ đục thủy tinh thể phải đếm số tế bào nội mô đủ không để tránh sau phẫu thuật GM sẽ bị đục do loạn dưỡng.

Chức năng của giác mạc là gì?

Giác mạc sẽ có hai chức năng chính, là:

• GM sẽ giúp che phủ và bảo vệ mắt khỏi vi trùng, bụi và các chất độc hại. 
• GM đóng vai trò như là một thấu kính giúp điều khiển và tập trung ánh sáng của mắt. GM đóng góp từ 65 – 75 % tổng công suất tập trung của mắt.

Xem thêm: Cùng khám phá cấu tạo và chức năng của đôi mắt

Các bệnh lý thường gặp ở giác mạc

Viêm giác mạc

Viêm loét giác mạc là bệnh lý thâm nhiễm viêm tế bào GM. Có nhiều nguyên nhân gây ra viêm GM bao gồm các nguyên nhân liên quan đến nhiễm trùng và không liên quan đến nhiễm trùng. 

Những nguyên nhân liên quan đến nhiễm trùng như là do: vi khuẩn (P. aeruginosa, S. aureus, Streptococci), Nấm và Vi rút (HSV)

Trong khi đó nguyên nhân không liên quan đến nhiễm trùng phổ biến nhất là do các tổn thương GM gây ra. 

Các triệu chứng viêm giác mạc thường là: 

• Đau và đỏ mắt;
• Tăng nhạy cảm với ánh sáng (khó chịu khi nhìn vào ánh sáng);
• Chảy nước mắt nhiều;
• Tiết dịch ở mắt;
• Nhìn mờ, giảm thị lực;
• Cảm giác có vật lạ trong mắt;
• ….

Viêm loét GM vốn rất nguy hiểm và cần được chú ý. Bệnh thậm chí có thể dẫn đến các biến chứng như sẹo giác mạc, bong giác mạc,… mất thị lực và mù lòa. 

Vì vậy khi bị viêm GM bạn cần phải đến bác sĩ chuyên khoa mắt để được chẩn đoán và điều trị càng sớm càng tốt. Tuyệt đối không được chủ quan. 

Rách giác mạc

Rách giác mạc là những tổn thương giác mạc rất phổ biến. Người ta hay gọi rách GM vốn để chỉ những trầy xước trên bề mặt biểu mô GM. 

Nguyên nhân chủ yếu gây tổn thương GM là do dị vật rơi vào mắt gây ra. Như cát, đất, vụn gỗ, vụn kim loại, mảnh kính,…

Nếu với những vết rách nông và trên lớp biểu mô thì đa phần sẽ tự khỏi sau vài ngày. Và hầu như sau khi lành lại thì sẽ không ảnh hưởng gì đến thị lực. 

Nhưng đối với những vết rách GM sâu thì lại là một trong những tổn thương nặng của mắt vô cùng nguy hiểm. Và nếu không được điều trị các tổn thương GM này có thể đưa đến nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm loét, sẹo giác mạc,…

Do đó khi có các dị vật rơi vào mắt làm tổn thương GM, các bạn đến ngay các cơ sở y tế nhanh chóng để được xử trí kịp thời. 

Phẫu thuật ghép giác mạc

Hiện nay cũng có khá nhiều bạn nghe đến và quan tâm phẫu thuật ghép GM. Vốn là một phẫu thuật thường được sử dụng để phục hồi thị lực cho những người có GM bị hỏng. 

Phẫu thuật ghép GM là phẫu thuật giúp thay thế GM của người bệnh bằng mô giác mạc bình thường từ người hiến tặng.  

Ghép GM có thể phục hồi thị lực cho bệnh nhân mắc phải các bệnh về giác mạc như sẹo GM, viêm loét GM, loạn dưỡng GM, GM hình chóp,….

Tỷ lệ thành công của phẫu thuật ghép GM tương đối cao do một đặc tính quan trọng của GM là không có mạch máu và bạch mạch. Nhưng những trường hợp có mạch máu do bị viêm hay loét thì ghép GM tiên lượng rất khó vì có tân mạch tiên lượng thải ghép cao hơn nhiều.

Những điều bạn nên chú ý để bảo vệ giác mạc và có đôi mắt khỏe

Các bạn có thể thực hiện một số biện pháp dễ dàng sau đây để giúp phòng ngừa các bệnh về GM như: 

• Bổ sung thêm các thực phẩm giúp cung cấp vitamin A.
• Nếu nơi làm việc của bạn có nhiều dị vật như bụi kim loại, bụi gỗ,… dễ rơi vào mắt thì bạn nên sử dụng các loại kính bảo hộ phù hợp tại nơi làm việc. 
• Hạn chế sử dụng kính áp tròng. Nếu sử dụng thì phải luôn rửa tay thật sạch trước khi đeo và dùng kính áp tròng đảm bảo chất lượng
• Nếu có dị vật rơi vào mắt thì nên đến các cơ sở y tế để được xử lý đúng cách. 
• Nếu có các triệu chứng về mắt thì cần nhanh chóng đến bác sĩ để được điều trị phù hợp. Tránh để bệnh tiến triển…

Như vậy, chúng ta đã biết được rằng giác mạc là một bộ phận vô cùng quan trọng của mắt. Cũng như hiểu về các bệnh lý thường gặp của giác mạc. Mong là các bạn sẽ luôn chú ý bảo vệ giác mạc để có một đôi mắt khỏe mạnh.