Tinh dầu hoàng đàn và những bí ẩn thú vị

Ngày nay, hoàng đàn là loài thực vật gây ấn tượng không chỉ bởi phần gỗ quý mà còn đến từ mùi hương độc đáo. Hầu hết những ai say mê hương thơm tự nhiên đều không thể bỏ qua tinh dầu được chiết xuất từ loài cây này. Sau đây, mời bạn cùng bác sĩ Y học cổ truyền Phạm Lê Phương Mai khám phá những lợi ích giá trị cho sức khỏe và cách sử dụng tinh dầu hoàng đàn hiệu quả nhé.

Tổng quan về tinh dầu hoàng đàn

Đôi nét về tên gọi và thành phần của tinh dầu hoàng đàn

Thực vật Hoàng đàn (Cupressus spp – họ Hoàng đàn) và Tuyết tùng (Cedrus spp – họ Thông) là 2 loài khác nhau. Tuy nhiên, chúng cùng bộ thực vật và đều là thực vật lá kim.

Trong thực tế, tinh dầu hoàng đàn hoặc tinh dầu tuyết tùng đều có tên tiếng Anh là Cedarwood essential oil. Bởi lẽ đây là một loại tinh dầu có nguồn gốc từ nhiều loại cây lá kim khác nhau, hầu hết trong họ thực vật thông hoặc họ Hoàng đàn.

Một số thực vật nổi bật được dùng để sản xuất tinh dầu hoàng đàn như:

• Cedrus deodara (tuyết tùng Himalaya): được xem là loài cây linh thiêng, có nguồn gốc từ vùng núi Himalaya.
• Cedrus atlantica: một loài bản địa của núi Atlas.
• Thậm chí, ở Mỹ, tinh dầu cây tuyết tùng được sản xuất từ lá, và đôi khi là gỗ, rễ và gốc của cây Juniperus virgininana (họ Bách xù).

Ở vài địa phương, hoàng đàn/ tuyết tùng (cedarwood) còn là tên gọi của các loài thực vật lá kim tương tự khác nhưng thuộc họ Cupressaceae.

Tinh dầu hoàng đàn là gì?

Tinh dầu hoàng đàn (Cedarwood essential oil) được chiết xuất từ gỗ, lá kim… của thực vật cùng tên (Cedarwood). Thông qua các phương pháp chưng cất hơi nước, chưng cất carbon dioxide và ép lạnh để sản xuất.¹ Theo đó, dung dịch thu được có đặc tính:

• Mùi hương: hương gỗ ấm áp xen lẫn chút ngọt ngào của cây cỏ.
• Màu sắc: màu vàng nhạt, đôi khi sẫm hơn.
• Kết cấu dụng dịch đặc trung bình và độ lưu hương ổn định.

Cho đến nay, chiết xuất từ hoàng đàn được ứng dụng trong nhiều khía cạnh cuộc sống. Ví dụ như sản xuất hương liệu, nước hoa, chăm sóc cơ thể…

Cách bảo quản

• Cần lưu giữ tinh dầu hoàng đàn trong lọ kín, ở nơi khô ráo, thoáng mát.
• Để giữ độ tươi mới cho sản phẩm, hãy đậy kín nắp sau khi sử dụng.
• Không nên để ánh nắng trực tiếp chiếu vào, tránh bụi bẩn và đặt xa tầm tay trẻ em.

Thành phần hóa học chính của tinh dầu hoàng đàn

Thành phần của tinh dầu hoàng đàn rất phức tạp và thay đổi tùy thuộc vào giống, loài được sử dụng trong quá trình khai thác. Một số thành phần hóa học nổi bật như:

• Cedrol, thujopsene, ∀-cedrene, copaene, widdrol… (Virginia and Texas cedarwood oils).²
• Các hydrocacbon sesquiterpene α-himachalene, β-himachalene, and  γ-himachalene (đối với loài Cedrus atlantica).³
• Cedrine, cedrol, thujopsene…¹

Không những vậy, những thành phần như: cedrine, cedrol và thujopsene trong tinh dầu này có thể có các thuộc tính sau:¹

• Sát trùng.
• Chống viêm.
• Chống co thắt.
• Lợi tiểu.
• Thuốc diệt côn trùng.
• Chống nấm.

Tinh dầu hoàng đàn mang lại lợi ích gì cho sức khỏe?

Hỗ trợ vấn đề rụng tóc

Rụng tóc là vấn đề khó chịu đối với bất cứ ai do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên. May mắn thay, tinh dầu hoàng đàn có thể góp phần cải thiện vấn đề này.

Vào năm 1998, báo cáo trên trang Archives of Dermatology đưa ra kết quả rằng: sau 7 tháng sử dụng hỗn hợp dầu nền và tinh dầu thực vật gồm các loại hoàng đàn, oải hương, hương thảo, xạ hương để massage da đầu và tóc hàng ngày, đã cải thiện đáng kể tình trạng tóc rụng.⁴

Cải thiện tình trạng da đầu

Theo Healthline, với động tác xoa bóp da đầu cùng hỗn hợp dầu nền (dầu dừa, dầu jojoba…) và tinh dầu hoàng đàn/tinh dầu tuyết tùng sẽ giúp giảm và làm dịu các tình trạng da đầu bị ngứa, bong tróc da đầu. Điều này tác động tích cực đến các đối tượng đang trong quá trình trị gàu và chàm da đầu.¹

Tăng cường sức khỏe làn da

Với đặc tính chống viêm và kháng khuẩn, loại tinh dầu này có thể có lợi để làm dịu da mụn trứng cá. Ngoài ra, chiết xuất này cũng mang đến các ưu điểu khác như hạn chế hình thành vết sẹo, dịu triệu chứng của bệnh chàm…^{1 5}

Hỗ trợ giấc ngủ

Khi được sử dụng như một liệu pháp trị liệu bằng hương thơm, tinh dầu hoàng đàn/ tinh dầu tuyết tùng được nghiên cứu là có thể có lợi cho việc cải thiện chứng mất ngủ thường xuyên.^{5 6}

Xem thêm: Cùng tìm hiểu những loại tinh dầu giúp bạn ngủ ngon

Ổn định tâm trạng, giảm căng thẳng, lo âu

Theo nghiên cứu trên động vật của Physiology and Behavior, cedrol trong tinh dầu này có thể giúp cân bằng tâm trạng. Điều này có tác động tích cực đến cảm xúc lo lắng cũng như căng thẳng, mệt mỏi. Bên cạnh đó, khi được sử dụng như liệu pháp hương thơm, chúng còn giúp thư giãn và thúc đẩy giấc ngủ ngon hiệu quả.^{5 7}

Cách thức sử dụng tinh dầu hoàng đàn hiệu quả

Cải thiện giấc ngủ bằng phương pháp trị liệu bằng hương thơm^{1 5}

• Hít tinh dầu thông qua việc nhỏ vài giọt tinh dầu lên các vật dụng để lưu giữ hương thơm. Có thể kể đến như khăn, vải, quần áo, gối, túi thơm…
• Thêm tinh dầu vào bình xịt và xịt lên hoa khô, hoặc bóng đèn nhằm tạo hương thơm nhẹ nhàng cho không gian sống của bạn.
• Kết hợp với một số loại mùi hương khác; chẳng hạn như tinh dầu hoa oải hương.

Sử dụng như nước hoa¹

Để biến hương thơm của hoàng đàn thành mùi hương cá nhân của riêng bạn. Hãy thoa vài giọt dầu pha loãng nhẹ nhàng tại các vị trí sau tai, cổ tay, nách…

Dùng trên da¹

• Pha loãng dầu hoàng đàn cùng dầu nền (tỷ lệ 2-3 giọt dầu vào 5 thìa cà phê dầu nền) rồi thoa lên da và giữ nguyên 10-15 phút. Sau đó, rửa sạch lại với nước.
• Ngoài ra, có thể áp dụng biện pháp xông hơi cùng tinh dầu để hơi nước trị liệu chữa lành các tổn thương ở da. Thậm chí, bạn hoàn toàn có thể thêm vài giọt tinh dầu vào nước tắm, sữa tắm… để thư giãn.

Hỗ trợ vấn đề tóc, da đầu⁵

Bạn có thể thêm tinh dầu gỗ tuyết tùng/hoàng đàn vào dầu gội và dầu xả của bạn. Bạn cũng có thể kết hợp với tinh dầu hương thảo và oải hương để thúc đẩy sự phát triển của tóc. Trong quá trình gội đầy, hãy massage da đầu thật kỹ để kích thích các nang lông.

Điều trị mụn^{1 5}

Hãy thử sử dụng tinh dầu hoàng đàn như một phương pháp điều trị tại chỗ trên mụn nhọt, mụn đầu đen hoặc mụn đầu trắng. Bằng cách pha loãng dầu, thoa lên da bằng tăm bông hoặc bông gòn và giữ nguyên trong 10 đến 15 phút; sau đó, rửa sạch lại với nước.

Bạn cũng có thể kết hợp với dầu jojoba hoặc thêm vào các sản phẩm chăm sóc da của mình.

Những cách dùng khác^{1 5}

• Sử dụng tại chỗ, dầu hoàng đàn có thể hoạt động như loại thuốc chống bọ chét và sâu bướm…
• Khuếch tán hương thơm trong không gian sống: nhỏ 2-3 giọt tinh dầu vào máy khuếch tán, máy xông hơi… để thanh lọc không khí và xua đuổi côn trùng.

Sử dụng tinh dầu hoàng đàn cần lưu ý điều gì?

Dù được Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (United States Environmental Protection Agency) công nhận là an toàn khi được sử dụng tại chỗ, nhưng một số đối tượng sau vẫn cần thận trọng khi sử dụng:^{1 8 9}

• Các đối tượng có cơ địa đặc biệt nhạy cảm như phụ nữ có thai, đang cho con bú, trẻ em nhỏ tuổi… cần tham khảo ý kiến người có chuyên môn.
• Trường hợp có tiền sử bị dị ứng với bất kỳ thành phần có trong tinh dầu hoàng đàn.
• Vùng da đang lở loét, viêm nhiễm nặng, bệnh da liễu… không thoa trực tiếp tinh dầu.

Luôn pha loãng tinh dầu với dầu nền (dầu jojoba, dầu dừa…) trước khi thoa chúng lên cơ thể. Để đảm bảo không gây kích ứng, khuyến khích kiểm tra trên vùng da nhỏ trước. Bên cạnh đó, không bôi tinh dầu vào vùng nhạy cảm như niêm mạc, vết thương hở, mắt, mũi trong…¹

Có thể sẽ gây nguy hiểm nếu bạn nuốt trực tiếp tinh dầu nguyên chất.¹

Một số loài thú cưng, vật nuôi sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực khi tiếp xúc với tinh dầu. Vì vậy, nếu muốn sử dụng cho chúng hãy tham khảo sự tư vấn từ bác sĩ thú y.¹

Quả thực, tinh dầu hoàng đàn đã và đang gây nhiều ấn tượng tốt đẹp đối với người yêu thích hương thơm. Hi vọng trong tương lai, sản phẩm từ tinh dầu này sẽ được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi hơn trong cuộc sống.