Các tình huống đặc biệt khi tiêm vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella

Sởi, quai bị, rubella đều là những bệnh rất dễ lây qua đường hô hấp. Hiện nay đã có vắc-xin dạng phối hợp phòng ngừa được cả 3 bệnh trong một mũi tiêm. Theo đó, các tình huống đặc biệt khi tiêm vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella có thể xảy ra. Hãy tìm hiểu vấn đề nói trên cùng Dược sĩ Nguyễn Hoàng Bảo Duy qua bài viết sau bạn nhé!

Tổng quan về bệnh sởi – quai bị – rubella

Các tình huống đặc biệt khi tiêm vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella là gì? Trước khi tìm hiểu vấn đề này, bạn cần hiểu rõ về các bệnh lý này.

Sởi, quai bị, rubella đều là những bệnh rất dễ lây qua đường hô hấp nếu chưa tiêm ngừa vắc-xin phòng bệnh. Bệnh lây lan rất nhanh và để lại các biến chứng nguy hiểm về sau, thậm chí là tử vong. Phụ nữ đang mang thai bị nhiễm bệnh có nguy cơ hình thành dị tật bẩm sinh cho thai nhi, sinh non hoặc thai chết lưu. Vì vậy, việc tiêm phòng sởi – quai bị – rubella cho người lớn và cho trẻ em là hết sức cần thiết.

Bệnh sởi¹

Trong vòng 7 – 21 ngày sau khi tiếp xúc với ca nhiễm, bệnh nhân sẽ có các triệu chứng sốt cao, ho, hắt hơi.

Giai đoạn toàn phát: phát ban dạng sẩn, mịn như nhung, không có nước. Ban sẽ mọc theo thứ tự từ đầu, cổ, thân mình rồi đến tay, chân. Ban khi biến mất cũng theo trình tự như trên.

Sau mắc bệnh sởi, do sức đề kháng của cơ thể bị suy giảm, bệnh nhân rất dễ bị các biến chứng.

Bệnh quai bị¹

Bệnh quai bị có triệu chứng điển hình khi mắc là sưng và đau ở vùng mang tai, đau đầu, đau nhức cơ, sốt, khó nhai nuốt,… Bệnh quai bị có thể dẫn đến biến chứng điếc, viêm màng não, sưng đau vùng tinh hoàn hoặc buồng trứng, dẫn đến vô sinh.

Bệnh rubella¹

Bệnh rubella gây phát ban toàn thân, sốt nhẹ và viêm khớp. Phụ nữ mang thai khi nhiễm rubella thì trẻ sinh ra có nguy cơ cao mắc rubella bẩm sinh dẫn đến chậm phát triển trí tuệ và dễ bị dị tật bẩm sinh.

Vắc-xin sởi – quai bị – rubella

Hiện nay, đã có vắc-xin kết hợp giúp phòng cùng lúc cả 3 bệnh sởi, quai bị, rubella chỉ trong 1 mũi tiêm. Phổ biến nhất là vắc-xin MMR II được sản xuất tại Mỹ. Khi tiêm chủng, bạn sẽ gặp một số tình huống đặc biệt khi tiêm vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella. Những tình huống này sẽ được đề cập ở nội dung bên dưới.

Lịch tiêm MMR-II cho trẻ từ 12 tháng tuổi đến trẻ dưới 7 tuổi:²

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
• Mũi 2: ưu tiên tiêm 3 tháng sau mũi 1  hoặc lúc 4-6 tuổi.

Lịch tiêm MMR-II cho trẻ từ 7 tuổi và người lớn:²

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
• Mũi 2: 1 tháng sau mũi 1.

Giá 1 mũi tiêm theo VNVC Việt Nam hiện nay là 305.000 đồng. Tùy theo nơi tiêm dịch vụ mà giá tiêm sẽ có sự chênh lệch.

Các tình huống đặc biệt khi tiêm vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella

Một số tình huống đặc biệt khi tiêm vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella:^{3 4}

• Phụ nữ mang thai không được tiêm vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella. Có thể tiêm phòng 1 liều sau khi sinh nếu đang trong vùng có nguy cơ cao nhiễm bệnh.
• Phụ nữ trưởng thành, trong độ tuổi sinh nở, không đang mang thai và chưa được tiêm vắc-xin này trước đó được khuyến cáo tiêm 1 liều.
• Người đang bị nhiễm HIV có kết quả xét nghiệm trong ít nhất 6 tháng trở lại đây có số lượng CD4 ≥ 200 tế bào/μL và không có bằng chứng có miễn dịch với cả 3 bệnh trên thì cần tiêm 2 liều cách nhau ít nhất 1 tháng. Trường hợp người bị nhiễm HIV có kết quả xét nghiệm cho thấy số lượng CD4 < 200 tế bào/μL: chống chỉ định tiêm vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella.
• Người bị suy giảm miễn dịch ở mức độ nặng: chống chỉ định tiêm vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella.
• Du học sinh, khách du lịch quốc tế, hoặc có tiếp xúc với người bị suy giảm miễn dịch và không có bằng chứng miễn dịch với cả 3 bệnh này cần tiêm 2 liều cách nhau ít nhất 1 tháng – nếu chưa từng tiêm bất kỳ liều vắc-xin này lần nào; hoặc 1 liều – nếu đã tiêm 1 liều vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella trước đó.
• Nhân viên y tế nếu không có bằng chứng miễn dịch với cả 3 bệnh này cần tiêm tiêm 2 liều vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella cách nhau ít nhất 1 tháng, hoặc tiêm ít nhất 1 liều rubella.

Những lưu ý khi tiêm vắc-xin sởi – quai bị – rubella

1. Thận trọng khi sử dụng

Bên cạnh tình huống đặc biệt khi tiêm vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella. Nhiều người còn quan tâm những lưu ý khi tiêm vắc-xin là gì. Theo đó những lưu ý thận trọng trước khi tiêm vắc-xin cần chú ý là:²

• Luôn sẵn có dụng cụ cấp cứu tình trạng sốc phản vệ khi tiêm phòng sởi-quai bị-rubella cho người lớn.
• Cần thận trọng với người có tiền sử bị co giật và tổn thương não.
• Quá mẫn với trứng vì vắc-xin sống phòng bệnh sởi và quai bị được nuôi cấy trên phôi gà.
• Giảm tiểu cầu: gây trầm trọng thêm tình trạng giảm tiểu cầu ở người đang mắc. Mức độ giảm tiểu cầu sẽ tăng khi tiêm nhắc lại lần sau.
• Đối với những trẻ có nhiễm virus HIV nhưng chưa có triệu chứng suy giảm miễn dịch. Vẫn có thể tiêm vắc-xin ở những đối tượng này. Tuy nhiên cần phải theo dõi chặt chẽ bởi khả năng đáp ứng miễn dịch có thể sẽ không bằng so với các trẻ bình thường khác.
• Phải thực hiện test tuberculin trước hoặc đồng thời trong lúc tiêm vắc-xin. Đã có nghiên cứu cho thấy ức chế tạm thời tính nhạy cảm của da với tuberculin.
• Cũng như những loại vắc-xin khác, MMR-II không gây được đáp ứng 100% trên người đã được tiêm chủng.
• Phụ nữ đang cho con bú: Cần phải thận trọng khi tiêm phòng. Đã có thông tin về việc vắc-xin phòng rubella bài tiết qua sữa mẹ và có biểu hiện lâm sàng của nhiễm vi-rút rubella trên trẻ bú mẹ.

2. Tác dụng không mong muốn²

• Cảm giác nóng rát hoặc đau nhói ngay tại vùng tiêm.
• Ít gặp: Triệu chứng sốt (từ 38°C trở lên), xung quanh vùng tiêm hoặc toàn thân xuất hiện ban đỏ nhưng thường nhẹ.
• Hiếm gặp: Phản ứng nhẹ tại chỗ, chai hoặc căng cứng tại nơi tiêm, đau họng, khó chịu, ngất, dễ bị kích thích, sởi không điển hình. Tình trạng viêm tuyến mang tai, buồn nôn, nôn và có thể bị tiêu chảy.
• Các phản ứng quá mẫn: Nổi mày đay, khó thở-co thắt khí phế quản có thể xảy ra ngay cả ở những người bệnh không có tiền sử bị dị ứng.
• Đau cơ, khớp: Thường thoáng qua và nhanh chóng mất đi. Tình trạng này hay xảy ra ở phụ nữ trưởng thành.

Trên đây là những thông tin YouMed cung cấp cho bạn về một số tình huống đặc biệt khi tiêm vắc-xin ngừa sởi – quai bị – rubella cùng với các thông tin cần thiết khác. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về vắc-xin, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn bạn nhé!