YouMed

Bệnh u não ở trẻ em: Triệu chứng, điều trị và những điều bạn cần biết

bác sĩ hoàng thị việt trinh
Tác giả: Bác sĩ Hoàng Thị Việt Trinh

Bệnh u não ở trẻ em thường chiếm 15% đến 20% trong tất cả các khối u ác tính ở trẻ. Chúng thường là u nguyên phát, hiếm khi u thứ phát, chủ yếu là u đặc. U não trẻ em thường gặp và đứng hàng thứ hai sau bệnh ung thư máu. Đây là nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất trong số tất cả các bệnh ung thư ở trẻ. Vì vậy, việc nắm rõ các triệu chứng, nguyên nhân, cách phân độ cũng như tìm hiểu về các loại u não trẻ em là điều mà bác sĩ muốn các bậc phụ huynh cần biết.

Triệu chứng bệnh u não ở trẻ em

Các triệu chứng xuất hiện phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Bao gồm vị trí của khối u, tuổi của trẻ và tốc độ phát triển khối u.

Các u trên lều xuất hiện phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ đến 3 tuổi, và nó xuất hiện trở lại sau 10 tuổi. Trong khi trẻ trong độ tuổi từ 4 đến 10, thường xuất hiện u dưới lều. Đây là các loại u bắt đầu ở phần dưới của não, chẳng hạn như tiểu não và thân não. Trẻ nhỏ có tỉ lệ mắc u não có nguồn gốc từ phôi cao hơn. Ví dụ như u nguyên bào tủy, u quái không điển hình. Trong khi trẻ lớn hơn thường mắc các loại u tế bào thần kinh đệm.

Trẻ sơ sinh có xu hướng biểu hiện các triệu chứng tương đối không đặc hiệu. Gồm đầu to, dễ kích thích, kém phát triển, và nôn mửa.

Nôn mửa và buồn nôn ở trẻ là những triệu chứng của u não
Nôn mửa và buồn nôn ở trẻ là những triệu chứng của u não

Trẻ lớn hơn thường xuất hiện các triệu chứng phổ biến với thiếu hụt dấu thần kinh định vị tại vị trí tổn thương và các triệu chứng liên quan đến gia tăng áp lực nội sọ thứ phát. Sự gia tăng áp lực trong sọ não của trẻ sẽ làm cản trở sự lưu thông dịch não tủy dẫn đến não úng thủy. Ngoài ra, trẻ cũng thường xuất hiện các triệu chứng khác như đau đầu, buồn nôn, nôn, thiếu hụt thần kinh sọ não ở vị trí tổn thương, co giật.

Nguyên nhân gây bệnh u não ở trẻ

Cơ chế bệnh sinh của hầu hết các khối u não ở trẻ em thường ít được biết rõ. Nguyên nhân di truyền thường gặp nhất. Bên cạnh đó, các yếu tố về môi trường luôn tồn tại cũng cho thấy làm tăng nguy cơ phát triển u não như phơi nhiễm phóng xạ.

Phân độ lành – ác của khối u

Khối u có thể hình thành trong hầu hết mọi loại mô hoặc tế bào trong não. Một số khối u xuất hiện dựa trên sự pha trộn của các loại tế bào. Các khối u khác nhau có xu hướng phát triển ở các vị trí khác nhau trong não và theo những cách nhất định.

Một số loại u não có nhiều khả năng phát triển trong các mô lân cận và phát triển nhanh chóng so với các loại khác. Chúng thường được chia thành 4 cấp độ. Sự phân chia chủ yếu dựa trên hình thái hình thành của các tế bào khối u nhìn dưới kính hiển vi. Phân độ càng cao, khối u càng phát triển càng nhanh, tiên lượng càng xấu.

  • Phân độ thấp (I hoặc II): đây là những khối u có xu hướng phát triển chậm hơn và ít có khả năng xâm lấn các mô lân cận.
  • Các khối u cấp độ cao hơn (độ III hoặc IV): có xu hướng phát triển nhanh chóng và có nhiều khả năng xâm lấn các mô lân cận. Những khối u này thường đòi hỏi phải điều trị chuyên sâu hơn.

Các loại u não ở trẻ em

Cấu tạo của não
Cấu tạo của não

U tế bào thần kinh đệm

Đây là thuật ngữ chung chỉ nhóm các khối u bắt nguồn từ tế bào thần kinh đệm (tế bào hỗ trợ của não).

U tế bào hình sao

Là các khối u bắt nguồn từ tế bào hình sao. Đây là loại tế bào hỗ trợ và nuôi dưỡng thần kinh. Một số tế bào hình sao có thể lan rộng khắp não và hòa trộn với mô não bình thường. Điều này khiến chúng khó có thể loại bỏ bằng phẫu thuật. Đôi khi chúng lan dọc theo con đường dịch não tủy. Rất hiếm khi chúng lan ra ngoài não hoặc tủy sống.

U thần kinh đệm ít nhánh

Đây là loại tế bào thần kinh đệm tạo ra một chất béo giúp các tế bào thần kinh gửi đi các tín hiệu điện. Chúng là loại u hiếm khi lan dọc theo con đường dịch não tủy và ít lan ra ngoài não hoặc tủy sống. Chỉ có khoảng 1% bệnh u não ở trẻ em thuộc nhóm này.

U màng não thất

Khoảng 5% khối u não ở trẻ em thuộc nhóm này. Các khối u này bắt đầu trong các tế bào nằm dọc theo não thất hoặc ống trung tâm của tủy sống. Các khối u này có thể lan dọc theo con đường dịch nào tủy nhưng không lan ra ngoài não hoặc tủy sống. Nó có thể chặn dòng lưu thông dịch não tủy khiến cho não thất căng lớn. Còn được gọi là não úng thủy.

U có nguồn gốc từ mô phôi thai

Những khối u này phát triển sớm từ các tế bào thần kinh trong hệ thống thần kinh trung ương. Khoảng 10% đến 20% các u não ở trẻ em là khối u có nguồn gốc phôi thai. Chúng phổ biến ở trẻ nhỏ hơn trẻ lớn và hiếm gặp ở người lớn. Các khối u này có xu hướng phát triển nhanh chóng và thường lan rộng khắp các con đường lưu thông dịch não tủy.

U tuyến tùng

Một số loại u xảy ra trong tuyến tùng. Đây là một tuyến nhỏ ở giữa não. Loại phổ biến nhất và phát triển nhanh nhất trong số này được gọi là u nguyên bào tuyến tùng. Những khối u này có thể khó điều trị.

U sọ hầu

Những khối u phát triển chậm này bắt nguồn trên tuyến yên nhưng nằm bên dưới não. Chúng chiếm khoảng 4% các khối u não ở trẻ em. Những khối u này có thể chèn ép vào tuyến yên và vùng dưới đồi. Vì thế, chúng gây ra các vấn đề về rối loạn hormone. Bởi vì u sọ hầu hình thành rất gần với các dây thần kinh thị giác, chúng cũng có thể gây ra các vấn đề về thị lực. Điều này khiến chúng khó có thể loại bỏ hoàn toàn mà không làm hỏng tầm nhìn của trẻ hoặc ảnh hưởng đến cân bằng hormone.

U hỗn hợp thần kinh và tế bào thần kinh đệm

Đây là khối u phát triển ở trẻ em và người trẻ tuổi, hiếm khi ở người lớn tuổi. Nó có cả thành phần tế bào thần kinh đệm và tế bào thần kinh. Loại u này có xu hướng chữa trị tốt.

U đám rối màng đệm

Những khối u hiếm gặp này bắt đầu trong đám rối màng đệm. Đây là khu vực tạo ra dịch não tủy trong các não thất. Hầu hết chúng là lành tính và có thể được chữa khỏi bằng phẫu thuật. Tuy nhiên, một số là ác tính như ung thư biểu mô màng đệm.

U tế bào Schwann

Các khối u này bắt đầu trong các tế bào Schwann bao quanh, cô lập các dây thần kinh sọ và các dây thần kinh khác. Các loại u này thường lành tính. Chúng thường hình thành gần tiểu não trên dây thần kinh sọ chịu trách nhiệm về thính giác và sự cân bằng. Trong trường hợp đó chúng được gọi là u tế bào Schwann tiền đình hoặc u thần kinh âm thanh. Chúng cũng có thể phát triển trên các dây thần kinh tủy sống. Trong trường hợp này, khối u có thể đè lên tủy sống gây ra yếu, mất cảm giác và các vấn đề về ruột và bàng quang.

Các khối u khác bắt nguồn gần não

U màng não

Những khối u này bắt đầu trong màng não. Đây là các lớp mô bao quanh phần ngoài của não và tủy sống. U màng não gây ra các triệu chứng  do chúng chèn ép vào não hoặc tủy sống. Chúng ít phổ biến hơn ở trẻ em so với người lớn. U màng não hầu như luôn lành tính và thường được chữa khỏi bằng phẫu thuật. Tuy nhiên, một số nằm rất gần với các cấu trúc quan trọng trong não. Vì thế, chúng không được chữa khỏi đơn thuần bằng phẫu thuật.

U nguyên sống

Những khối u này bắt đầu trong xương ở đáy hộp sọ hoặc ở đầu dưới của cột sống. Nó không hình thành trong hệ thống thần kinh trung ương, nhưng nó có thể làm tổn thương các bộ phận gần đó của não hoặc tủy sống bằng cách đè ép vào chúng. Những khối u này có xu hướng phát triển trở lại nếu chúng không được loại bỏ hoàn toàn. Khi đó, nó gây nhiều nguy hiểm hơn. Chúng thường không lan sang các cơ quan khác. Các loại u này thì phổ biến hơn nhiều ở người lớn so với trẻ em.

U tế bào mầm

Những khối u hiếm này phát triển từ các tế bào mầm. Chúng thường hình thành từ tế bào trứng ở phụ nữ và tế bào tinh trùng ở nam giới. Trong quá trình phát triển bình thường trước khi sinh, các tế bào mầm di chuyển đến buồng trứng hoặc tinh hoàn và phát triển thành tế bào trứng hoặc tinh trùng. Nhưng đôi khi một số tế bào mầm không di chuyển đến nơi chúng nên đến và kết thúc ở những vị trí bất thường như não. Sau đó chúng có thể phát triển thành khối u tế bào mầm. Điều này tương tự như những khối u có thể hình thành trong buồng trứng hoặc tinh hoàn.

Các khối u tế bào mầm của hệ thống thần kinh thường xảy ra ở trẻ em, thường gặp nhất là ở tuyến tùng hoặc trên tuyến yên. Những khối u này đôi khi có thể được chẩn đoán mà không cần sinh thiết, bằng cách đo một số chất hóa học trong dịch não tủy hoặc máu.

U nguyên bào thần kinh

Những khối u tế bào thần kinh là ung thư phổ biến thứ ba ở trẻ em. Nhưng u nguyên bào thần kinh hiếm khi phát triển trong não hoặc tủy sống. Hầu hết chúng phát triển từ các tế bào thần kinh bên trong bụng hoặc ngực. Đây là loại ung thư phổ biến nhất trong giai đoạn sớm.

Lymphoma

Đây là ung thư bắt đầu trong các tế bào gọi là tế bào lympho. Chúng là các tế bào bạch cầu, là một phần của hệ thống miễn dịch. Hầu hết các u lympho bắt đầu ở các bộ phận khác của cơ thể, nhưng một phần nhỏ bắt đầu trong hệ thống thần kinh trung ương, và được gọi là u lympho thần kinh trung ương. Những khối u này rất hiếm gặp ở trẻ em.

U tuyến yên

Các khối u bắt đầu trong tuyến yên hầu như luôn lành tính. Nhưng chúng vẫn có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng  nếu phát triển đủ lớn để đè ép vào các cấu trúc gần đó. Hoặc nếu chúng tạo ra quá nhiều thay đổi trong quá trình rối loạn cân bằng hormone. Những khối u này phổ biến ở thanh thiếu niên hơn ở trẻ nhỏ.

Điều trị bệnh u não ở trẻ em

Các phác đồ đa trị liệu chuyên sâu thường được các bác sĩ áp dụng cho trị liệu bệnh u não ở trẻ em. Phẫu thuật cắt bỏ (nếu có thể), xạ trị, hóa trị chuyên sâu. Có nhiều nghiên cứu cho rằng hóa trị bổ trợ tăng cường khả năng sống sót trong phác đồ điều trị u não trẻ em.

Các phác đồ đa trị liệu chuyên sâu thường được các bác sĩ áp dụng cho trị liệu u não trẻ em.
Các phác đồ đa trị liệu chuyên sâu thường được các bác sĩ áp dụng cho trị liệu u não trẻ em.

Tóm lại, việc nắm rõ các triệu chứng để phát hiện sớm bệnh u não ở trẻ em là điều quan trọng nhất. Nếu các khối u được phát hiện sớm và điều trị sớm sẽ có nhiều hy vọng được chữa khỏi. Vì vậy, các bậc cha mẹ nên trang bị đầy đủ các kiến thức về u não ở trẻ cũng như nắm được cách phân độ của khối u, các loại u não thường gặp, để hiểu rõ hơn về loại bệnh nguy hiểm này. Từ đó, cùng với bác sĩ phối hợp điều trị triệt để cho trẻ.

Đặt khám tiện lợi cùng YouMed

+25 Bệnh viện
+700 Bác sĩ
+89 Phòng khám
Đặt khám không chờ đợi

Đặt khám
không chờ đợi

Nhắn tin với bác sĩ

Nhắn tin
với bác sĩ

Gọi video với bác sĩ

Gọi video
với bác sĩ

Mua sản phẩm y tế giá tốt

Mua sản phẩm
y tế giá tốt

Lưu trữ hồ sơ y tế

Lưu trữ
hồ sơ y tế

Đọc tin y tế chính thống

Đọc tin y tế
chính thống

Tải ứng dụng YouMed

Nguồn tham khảo / Source

Trang tin y tế YouMed chỉ sử dụng các nguồn tham khảo có độ uy tín cao, các tổ chức y dược, học thuật chính thống, tài liệu từ các cơ quan chính phủ để hỗ trợ các thông tin trong bài viết của chúng tôi. Tìm hiểu về Quy trình biên tập để hiểu rõ hơn cách chúng tôi đảm bảo nội dung luôn chính xác, minh bạch và tin cậy.

  1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30072070
  2. https://www.cancer.org/cancer/brain-spinal-cord-tumors-children/about/types-of-brain-and-spinal-tumors.html

Chia sẻ thông tin hữu ích này cho mọi người