U nguyên bào thần kinh khứu giác: triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Bạn thường xuyên bị giảm khứu giác, giảm khả năng cảm nhận các mùi trong cuộc sống. Khứu giác giảm dần và mất hoàn toàn khả năng ngửi. Bạn lo sợ khả năng mắc bệnh lý ung thư vùng mũi. Bạn không biết đâu là những xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán bệnh. Dưới đây là bài viết của Bác sĩ Phan Văn Giáo về u nguyên bào thần kinh khứu giác, một nguyên nhân có thể gây ra các triệu chứng về khứu giác của bạn. Hãy cùng YouMed tìm hiểu nhé.

1. U nguyên bào thần kinh khứu giác là gì?

U nguyên bào thần kinh khứu giác là một loại ung thư hiếm gặp, khởi phát ở phần trên của khoang mũi. Khối u thường khởi phát tại vùng xương sọ, nơi mà sợi thần kinh khứu giác đi ra khỏi xương sọ từ não bộ.

Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi ở người trưởng thành. Thường bắt đầu từ một khối u trong khoang mũi và phát triển. Khối u có thể xâm lấn vào các xoang khác, và cơ quan khác như mắt và não. Những người mắc bệnh u nguyên bào thần kinh khứu giác có thể mất khứu giác, chảy máu mũi thường xuyên và khó thở khi khối u phát triển lớn dần.

U nguyên bào thần kinh khứu giác cũng có thể lan đến các hạch bạch huyết ở cổ và tuyến mang tai. Trong các trường hợp tiên tiến, u nguyên bào thần kinh khứu giác có thể di căn đế các bộ phận khác của não cũng như các cơ quan khác của cơ thể, chẳng hạn như phổi, gan và xương.

Điều trị u nguyên bào thần kinh khứu giác thường là phẫu thuật cắt bỏ khối u. Kèm theo đó, xạ trị và hóa trị cũng được khuyến khích như điều trị bổ sung.

2. Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác của u nguyên bào thần kinh khứu giác chưa được xác nhận. Nói chung, ung thư bắt đầu bằng một đột biến trong quá trình bào thai hoặc trong quá trình sinh trưởng và phát triển. Đột biến này cho phép các tế bào tiếp tục phát triển mà không chịu sự kiểm soát của cơ thể. Điều này không giống như những gì các tế bào bình thường làm. Tế bào ung thư phát triển và nhân lên ngoài tầm kiểm soát. Các tế bào bất thường phát triển và hình thành một khối u.

Xem thêm: Hệ thần kinh thực vật: Những điều mà bạn chưa biết.

3. Triệu chứng

Các triệu chứng u nguyên bào thần kinh khứu giác bao gồm:

• Mất khứu giác.
• Chảy máu mũi thường xuyên.
• Khó thở bằng mũi.

Khi khối u phát triển và lan sang các cơ quan khác, bệnh nhân có thể cảm thấy các triệu chứng sau:

• Đau mắt.
• Giảm và mất thị lực.
• Đau tai và đau đầu.

Một số biến chứng

Các biến chứng của u nguyên bào thần kinh khứu giác có thể gặp, bao gồm:

• Ung thư phát triển và xâm chiếm các cấu trúc gần đó, chẳng hạn như mắt và não.
• Ung thư di căn đến các bộ phận như các hạch bạch huyết, tủy xương, phổi, gan, da và xương.
• Mất khứu giác: Khối u có thể cản trở sự luồng không khí đi qua mũi.
• Biến chứng do phẫu thuật: Những biến chứng này  bao gồm rò rỉ dịch tủy sống, nhiễm trùng, các vấn đề về thị lực.

4. Chẩn đoán

Để chẩn đoán u nguyên bào thần kinh khứu giác có thể cần đến:

4.1. Khám lâm sàng và xét nghiệm thường quy

• Khám lâm sàng. Hỏi kỹ về các dấu hiệu và triệu chứng mà bạn gặp phải. Kèm theo kiểm tra mắt, mũi, đầu và cổ trên lâm sàng. Tất cả sẽ cung cấp cho bác sĩ thông tin quan trọng để hiểu mức độ của khối u và hỗ trợ chẩn đoán.
• Sử dụng ống nội soi để kiểm tra mũi trong. Trong khi kiểm tra nội soi, ống nội soi có camera và đèn sẽ được đưa vào mũi. Hình ảnh thu được cho phép các bác sĩ nhìn thấy mức độ của khối u trong mũi, phía sau mũi (vòm họng) và trong khu vực xoang của khoang mũi.
• Xét nghiệm hình ảnh. Các xét nghiệm hình ảnh bao gồm chụp cộng hưởng từ (MRI) và chụp đồng vị phóng xạ (PET). Kết quả thu được giúp xác định vị trí và mức độ của khối u nguyên phát. Ngoài ra, cũng giúp xác định xem khối u đã di căn đi các cơ quan khác hay chưa.

• Sinh thiết một mẫu mô để xét nghiệm. Sinh thiết là một thủ thuật xâm lấn, với mục đích lấy một mẫu mô khối u để phân tích. Thủ thuật này có thể được thực hiện bằng cách đưa dụng cụ đặc biệt qua mũi để lấy một mẫu mô nhỏ. Thủ thuật này thường có thể được thực hiện trong phòng thủ thuật riêng để chống nhiễm khuẩn. Và đủ dụng cụ để có thể xử lý những biến chứng có thể phát sinh như chảy máu.
• Phân tích mẫu mô trong phòng thí nghiệm (giải phẫu bệnh). Kiểm tra và phân tích chính xác của mẫu sinh thiết là cần thiết để phân biệt u nguyên bào thần kinh khứu giác với các khối u khác cũng phát sinh ở vùng này. Chẩn đoán u nguyên bào thần kinh khứu giác là rất khó. Bởi vì nó rất hiếm và có thể có hình dạng tương tự như các bệnh lý ung thư khác xảy ra ở vùng đầu, cổ hoặc mũi. Kết quả giải phẫu bệnh cũng xác định mức độ xâm lấn của khối u.

5. Điều trị

Điều trị u nguyên bào thần kinh khứu giác thường là phẫu thuật để loại bỏ khối u. Các phương pháp điều trị khác giúp hỗ trợ trước và sau khi phẫu thuật cắt bỏ khối u. Bao gồm xạ trị và hóa trị liệu.

5.1. Phương pháp phẫu thuật

Có nhiều kỹ thuật phẫu thuật khác nhau, tùy thuộc vào vị trí của khối u. Dưới đây là một số cách thức phẫu thuật phổ biến:

• Cắt bỏ phần khối u bên trong mũi. Quá trình này thường được thực hiện qua phẫu thuật nội soi. Bác sĩ phẫu thuật sử dụng một ống nội soi, đưa vào bên trong mũi để đánh giá khối u. Các công cụ phẫu thuật đặc biệt được đưa qua ống nội soi để đánh giá tổng quát và hỗ trợ việc cắt bỏ khối u và các mô xung quanh.
• Phẫu thuật mở hộp sọ để có thể tiếp cận khối u. Cắt bỏ xương sọ là một thủ thuật để loại bỏ một phần nhỏ của hộp sọ. Qua đó có thể loại bỏ khối u và tách nó ra khỏi não.

Điều trị u nguyên bào thần kinh khứu giác thường được hội chẩn bởi các chuyên gia từ nhiều chuyên khoa. Chẳng hạn như bác sĩ phẫu thuật thần kinh, bác sĩ phẫu thuật đầu và cổ, bác sĩ chuyên hóa, xạ trị.

Xem thêm: Hạch bạch huyết và những điều bạn chưa biết.

5.2. Phương pháp xạ trị

Xạ trị sử dụng các chùm năng lượng cao, chẳng hạn như tia X hoặc proton, để tiêu diệt các tế bào ung thư. Những người mắc bệnh u nguyên bào thần kinh khứu giác thường cần điều trị xạ trị bổ sung sau phẫu thuật. Để tiêu diệt những tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật cắt bỏ khối u.

Liệu pháp xạ trị cũng có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp với hóa trị. Như trong trường hợp bệnh nhân không thể phẫu thuật vì một bệnh lý khác hay vì khối u đã xâm lấn đi nhiều cơ quan.

5.3. Phương pháp hóa trị

Hóa trị sử dụng thuốc hóa học để tiêu diệt tế bào ung thư. Ở những người mắc bệnh u nguyên bào thần kinh khứu giác, hóa trị được kết hợp với xạ trị sau phẫu thuật. Nhằm mục đích tiêu diệt những tế bào ung thư còn sót lại. Đặc biệt đối với các bệnh ung thư phân độ nặng hoặc đã di căn.

U nguyên bào thần kinh khứu giác là một bệnh lý không thường gặp. Và nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng và kịp thời thì tiên lượng rất tốt. Vì vậy, nếu có bất kỳ dấu hiệu nào về rối loạn khứu giác kéo dài mà không đáp ứng với các điều trị bạn đang nhận được. Hãy nghĩ đến u nguyên bào thần kinh khứu giác và đi khám kịp thời. Thông qua các xét nghiệm hình ảnh cũng như khám lâm sàng, bạn có thể biết rõ được bệnh của mình và nhận được điều trị thích hợp.