Viêm da cơ địa: Bệnh da phổ biến nhưng liệu bạn đã hiểu đúng về bệnh?

Viêm da cơ địa hay còn gọi là bệnh chàm. Là một bệnh rất phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 10% dân số. Vậy viêm da cơ địa là bệnh gì? Đâu là nguyên nhân gây ra bệnh? Các phương pháp để điều trị bệnh là gì? Hãy cùng bác sĩ Nguyễn Thị Thảo tìm hiểu rõ hơn thông qua bài viết dưới đây nhé!

Viêm da cơ địa là bệnh gì?

Viêm da cơ địa (chàm) hay tiếng anh còn gọi là Atopic dermatitis (eczema). Vốn là một bệnh viêm da mạn tính phổ biến (gặp ở khoảng 10% dân số). Bệnh xảy ra thường nhất là ở trẻ em nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến cả người lớn. 

Các triệu chứng đặc trưng của bệnh chàm là mảng hồng ban, mụn nước, kèm theo ngứa dữ dội. Bệnh viêm da cơ địa thường tiến triển từng đợt và dễ trở thành mãn tính gây ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh.

Cơ chế bệnh sinh và nguyên nhân gây ra bệnh viêm da cơ địa

Hiện nay nguyên nhân sinh bệnh của bệnh viêm da cơ địa được cho là do quá trình phản ứng viêm của da với những dị ứng nguyên từ môi trường. Ngoài ra bệnh chàm còn liên quan đến hiện tượng viêm bì – thượng bì. Do quá trình phản ứng của da trên 1 cơ địa đặc biệt dễ phản ứng với dị nguyên ở trong hay ngoài cơ thể

Trong đó 2 yếu tố được xem là vô cùng quan trọng góp phần gây ra bệnh chàm là cơ địa dị ứng và tác động của tác nhân kích thích.

Cơ địa dị ứng

Cơ địa dị ứng liên quan đến những yếu tố như 

• Di truyền nhiều kiểu gen và kèm theo kích thích bên trong.
• Sự suy yếu của chức năng da do chịu tác động của 2 yếu tố: da kém bền vững do tổn thương lớp hạt, da khô do tuyến bã kém hoạt động. 
• Thay đổi miễn dịch. 

Tác động của tác nhân kích thích:

Bao gồm các yếu tố nội sinh và ngoại sinh 

• Nội sinh: stress, thay đổi nội tiết, rối loạn chuyển hoá. 
• Ngoại sinh: dị nguyên hít (phấn hoa, nấm mốc, bụi,..), thức ăn (tôm, cua…), tiếp xúc (son, phấn, thuốc bôi,….).

Các triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa

Các vị trí thường gặp nhất của bệnh viêm da cơ địa là vùng da đầu, mặt, bàn tay, bàn chân, bìu, âm hộ,… Ngoài ra những vùng bán niêm mạc có thể bị ( như môi và quy đầu) nhưng ít hơn. Đặc biệt niêm mạc không bao giờ bị chàm.

Các triệu chứng của bệnh sẽ khác nhau tùy theo giai đoạn của bệnh chàm. Trong bệnh viêm da cơ địa những tổn thương sẽ tiến triển qua 6 giai đoạn, bao gồm:

• Hồng ban;
• Mụn nước;
• Chảy nước, đóng mài; 
• Lên da non; 
• Tróc vẩy; 
• Lichen hóa, vết hằn cổ trâu.

6 giai đoạn trên sẽ ứng với 3 giai đoạn lâm sàng là cấp – bán cấp – mạn tính

Giai đoạn cấp tính

Trong giai đoạn này bệnh biểu hiện chủ yếu là những vùng đỏ da, nổi mụn nước hoặc bóng nước. Kèm theo rịn, chảy nước.

Giai đoạn bán cấp

Khi vào giai đoạn bán cấp các triệu chứng chủ yếu là đóng vẩy da, lên da non, và vùng da tổn thương khô hơn so với giai đoạn cấp tính.

Giai đoạn mãn tính

Trong bệnh viêm da cơ địa ngứa là triệu chứng xuyên suốt. Do đó trong giai đoạn mãn vùng da bị cào gãi nhiều lần sẽ tiến triển thành mạn với những mảng da dầy lên với bề mặt da có những nếp da hằn rõ ra (hay còn gọi là vết lichen hoá, hằn cổ trâu). 

Các dạng của bệnh viêm da cơ địa

Bệnh chàm bao gồm 2 dạng lâm sàng chính là chàm nội sinh và chàm ngoại sinh

Chàm nội sinh

Chàm nội sinh chủ yếu là do stress gây ra và chàm thể tạng là dạng thường gặp nhất. Biểu hiện lâm sàng của bệnh sẽ thay đổi tùy theo độ tuổi, và có 3 dạng chính: 

• Ở thời kỳ ấu thơ (<2 tuổi): chàm biểu hiện với các thương tổn cơ bản là mụn nước kèm tiến triển qua những giai đoạn (hồng ban, mụn nước, chảy nước, đóng mài, bong vảy). Vị trí của các tổn thương thường khu trú 2 má, trán, cằm, thành hình móng ngựa, có khi cổ, tay, miệng,…. Bệnh thường biến mất trước 4 tuổi.
• Ở thời kỳ trẻ em (từ 2-12 tuổi và phần lớn là 2-5 tuổi) chàm thường biểu hiện bằng các mảng lichen hóa phân bố ở nếp gấp hay mặt duỗi của chi. Đặc biệt là ở cổ tay và cổ chân, mắt cá chân và cổ. 
• Ở thời kỳ thanh thiếu niên và người lớn (trên 12 tuổi): các vùng da bị ảnh hưởng thường khu trú hơn và chủ yếu là các mảng lichen hóa. Nhưng cũng có thể thấy các thương tổn căn bản khác như hồng ban, mụn nước,vẩy mài tiết, vết cào xước,…

Ngoài ra một số dạng khác của chàm nội sinh cũng có thể kể đến như: 

• Viêm da tiết bã;
• Chàm dạng đồng tiền;
• Lichen simplex chronic;
• Chàm dạng tổ đĩa;
• Chàm ứ đọng;
• Chàm tiết bã;
• Viêm da thần kinh khu trú.

Chàm ngoại sinh

Một số dạng của chàm ngoại sinh như: 

• Chàm tiếp xúc;
• Chàm vi trùng;
• Chàm do ký sinh trùng.

Biến chứng của bệnh viêm da cơ địa

Bệnh viêm da cơ địa nếu không được điều trị đúng cách sẽ rất dễ trở nên mãn tính. Ngoài ra bệnh cũng có thể đưa đến những biến chứng rát khó để điều trị như: 

• Lichen hoá: trong những trường hợp bệnh kéo dài do gãi, chà xát.
• Bội nhiễm: tổn thương có mụn mủ.
• Ảnh hưởng chất lượng cuộc sống: ngứa, mất ngủ,…
• Chậm phát triển thể lực: khi tổn thương >50% diện tích da hoặc sử dụng corticoid kéo dài.
• Đỏ da toàn thân. 

Phương pháp điều trị bệnh viêm da cơ địa

Trong việc điều trị bệnh, các bác sĩ sẽ điều trị dựa trên các nguyên tắc chủ yếu là:  

• Chăm sóc da để tăng chức năng của hàng rào bảo vệ, không dùng quá nhiều các chất tẩy rửa, hóa chất, xà phòng.
• Khống chế yếu tố bộc phát bệnh (tránh các kích thích, làm sạch bụi, lông súc vật, thức ăn nghi gây bệnh).
• Tránh cào gãi, chà xát.
• Chống nhiễm trùng, bội nhiễm: Tắm thuốc tím. 
• Chống viêm tại chỗ tùy theo giai đoạn (cấp-bán cấp-mạn).
• Chống ngứa: Kháng histamin. 
• Bổ sung Vit C, E, Kẽm. 
• Kháng sinh khi có nhiễm trùng. 
• Kháng viêm.
• ….

Bệnh viêm da cơ địa là một bệnh có thể gây ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống của chúng ta. Chính vì vậy khi nghi ngờ mắc bệnh các bạn hãy đến ngay các bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và điều trị đúng cách. Tuyệt đối không được tự ý điều trị bằng các loại thuốc trôi nổi, không rõ nguồn gốc trên thị trường.