Viêm màng não mủ: Nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa

Viêm màng não mủ do vi khuẩn là vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Một số người bệnh khi bị nhiễm trùng có thể tử vong chỉ trong vài giờ nếu không được xử lý kịp thời. Tuy nhiên, nếu được điều trị phù hợp thì nhiều người có thể khỏi bệnh. Bài viết dưới đây của Bác sĩ Tô Hồng Phương Thanh sẽ cung cấp cho bạn các thông tin về bệnh lý trên!

Viêm màng não mủ là gì?

Viêm màng não mủ là tình trạng nhiễm trùng khoang dưới nhện do loại vi khuẩn sinh mủ khác nhau và sự viêm tương ứng của màng não mềm. Trên lâm sàng, bệnh thường có biểu hiện sốt, nôn, nhức đầu và kích thích màng não.¹ Đây là bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ em.

Mặt khác, viêm màng não nói chung là tình trạng viêm nhiễm tại màng não do nhiều nguyên nhân khác nhau như: vi khuẩn, virus, ký sinh trùng. Đôi khi viêm màng não còn không do nhiễm trùng mà do ung thư, bệnh lupus ban đỏ, chấn thương đầu, phẫu thuật não, một số loại thuốc,…² Và viêm màng não mủ là một phần nhỏ thuộc bệnh viêm màng não với tác nhân là vi khuẩn.

Triệu chứng viêm màng não mủ

Thuộc nhóm viêm màng não do vi khuẩn, triệu chứng phổ biến của bệnh viêm màng não mủ bao gồm:³

• Đau, cứng cổ làm hạn chế vận động.
• Nhức đầu.
• Sốt cao.
• Tâm trạng không được thoải mái, dễ buồn ngủ.
• Phát ban.
• Cơ thể nhạy cảm với ánh sáng.

Ở trẻ em, bố mẹ có thể quan sát những biểu hiện sau:³

• Cáu gắt.
• Nôn mửa.
• Trẻ thường xuyên quấy khóc.
• Thóp phồng.
• Trẻ chán ăn.
• Co giật. Triệu chứng này đôi khi cũng xuất hiện ở người lớn nếu viêm màng não tiến triển.

Các triệu chứng trên thường xuất hiện nhanh chóng, chỉ trong vài giờ hoặc hai ngày. Do đó, khi bạn nghi ngờ bản thân, người thân hay con mình bị viêm màng não nói chung và viêm màng não mủ nói riêng, hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây viêm màng não mủ?

Do vi khuẩn Hib⁴

Đây là vi khuẩn gây ra tình trạng viêm màng não thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là độ tuổi dưới 4 tuổi. Ngày nay, vi khuẩn Hib hiếm gặp ở mọi lứa tuổi do được tiêm ngừa đầy đủ hơn trước. Viêm màng não do khuẩn này thường không gây phát ban. Vi khuẩn này được tìm thấy ở người và chúng sống tạm ở sau mũi và hầu họng.

Do vi khuẩn E.Coli⁵

Đối với người trưởng thành với khả năng miễn dịch tốt, vi khuẩn E.Coli là nguyên nhân rất hiếm gây ra chứng viêm màng não. Tuy nhiên, viêm màng não do E.Coli được phát hiện là bệnh ở người suy giảm miễn dịch và người cao tuổi. Bên cạnh đó, vi khuẩn này là mầm bệnh phổ biến nhất gây viêm màng não ở nhóm tuổi sơ sinh.

Do vi khuẩn Listeria Monocytogenes⁶

Vi khuẩn này thường gây viêm màng não ở trẻ nhỏ hoặc trẻ sơ sinh, người già và người bệnh suy giảm miễn dịch. Phụ nữ mang thai khi mắc bệnh còn làm lây truyền sang thai nhi. Listeria Monocytogenes phổ biến vì nó được tìm thấy trong đất, nước, thực vật mục nát. Ngoài ra, vi khuẩn này cũng được tìm thấy trong đường tiêu hóa của chúng ta.

Do phế cầu⁷

Viêm màng não do phế cầu xảy ra khi vi khuẩn đã xâm nhập vào máu và làm viêm nhiễm màng não. Khi đó, vi khuẩn có thể nhân lên tự do trong dịch não tủy, tại đó chúng giải phóng chất độc, gây viêm sưng ở màng não và mô não. Tình trạng viêm màng não do phế cầu thường không bị phát ban điển hình nhưng lại nhiễm trùng huyết hơn so với viêm màng não mô cầu.

Do não mô cầu⁸

Là tình trạng bệnh do loài vi khuẩn có tên là Neisseria meningitidis gây ra. Khi bị viêm màng não do mô cầu, vi khuẩn sẽ lây nhiễm vào màng não và tủy sống, gây sưng tấy. Bên cạnh đó, vi khuẩn sẽ xâm nhập vào máu và nhân lên, làm hoại tử thành mạch máu. Điều này có thể gây nên các mảng xuất huyết dưới da.

Viêm màng não mủ có lây không?

Sự lây lan phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nhiễm trùng Hib lây lan qua tiếp xúc gần với chất nhầy hoặc dịch từ cổ họng của người mang vi khuẩn. Do đó, việc tiếp xúc gần trong thời gian dài sẽ tăng nguy cơ dẫn đến lây bệnh viêm màng não mủ do Hib.⁴ Bên cạnh đó, những tình trạng viêm màng não do vi khuẩn khác cũng có thể lây lan khi người bệnh ho hoặc hắt hơi.⁹

Những đối tượng dễ mắc viêm màng não mủ

Bệnh lý này có thể xuất hiện ở bất kỳ ai. Tuy nhiên, bệnh này thường phổ biến hơn ở những nhóm tuổi sau:⁹

• Trẻ em dưới 5 tuổi.
• Thanh thiếu niên và thanh niên trong độ tuổi từ 16 – 25 tuổi.
• Người lớn trên 55 tuổi.

Đặc biệt, bệnh viêm màng não nguy hiểm với những người mắc một số bệnh như: cắt lách, bệnh mạn tính, người có hệ miễn dịch suy yếu. Những đối tượng trên thường có hệ thống miễn dịch không tốt. Đây chính là điều kiện để vi khuẩn xâm nhập.

Viêm màng não mủ có nguy hiểm không?

Viêm màng não mủ là một căn bệnh rất nguy hiểm. Ngay cả khi bệnh nhân được chẩn đoán sớm và điều trị đầy đủ, vẫn có 5% đến 10% bệnh nhân tử vong, thường là trong vòng 24 – 48 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng.¹⁰

Viêm màng não có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng ở người lớn và cả trẻ em, đặc biệt nếu quá trình điều trị bị trì hoãn. Các biến chứng có thể xảy ra bao gồm:⁹

• Co giật.
• Tổn thương não hoặc đột quỵ.
• Mất thính giác.
• Vấn đề trí nhớ.
• Vấn đề học tập.
• Đi lại khó khăn, thậm chí bị liệt.
• Suy thận.
• Sốc.
• Tử vong.

Chẩn đoán viêm màng não mủ như thế nào?

Bước đầu tiên trong chẩn đoán viêm màng não là bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh và khám sức khỏe thông qua triệu chứng lâm sàng. Bao gồm kiểm tra độ cứng ở cổ và tìm các vết phát ban trên da có thể là dấu hiệu nhận biết nhiễm trùng do vi khuẩn.⁹

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ tiến hành làm các xét nghiệm để chẩn đoán, bao gồm:⁹

• Xét nghiệm máu để tìm vi khuẩn.
• Chụp CT hoặc MRI não.
• Chọc dò tủy sống: nhân viên y tế sẽ sử dụng kim để lấy chất lỏng xung quanh tủy sống. Cách này có thể cho biết nguyên nhân gây viêm màng não.

Điều trị viêm màng não mủ

Việc điều trị của bạn sẽ phụ thuộc vào loại viêm màng não người bệnh mắc phải. Viêm màng não mủ do vi khuẩn cần được điều trị bằng kháng sinh ngay từ đầu. Bác sĩ sẽ chỉ định một loại kháng sinh phổ rộng trước khi họ tìm thấy chính xác vi khuẩn gây bệnh. Sau khi hoàn thành, bác sĩ sẽ chuyển sang một loại thuốc nhắm vào loại vi khuẩn chính xác mà họ tìm thấy. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể dùng corticosteroid để giảm viêm.⁹

Phòng ngừa

Bạn có thể ngăn ngừa bệnh viêm màng não nói chung bằng cách tránh nhiễm virus hoặc vi khuẩn gây bệnh. Những bệnh nhiễm trùng này lây lan sang người khác khi người bệnh ho, hắt hơi, hôn hoặc dùng chung bàn chải đánh răng, dụng cụ ăn uống,… Bạn có thể tham khảo những cách sau để ngăn ngừa nhiễm trùng:

• Rửa tay thường xuyên. Dạy con bạn rửa tay thường xuyên, đặc biệt là sau khi ăn, đi vệ sinh hoặc khi ở những nơi công cộng.
• Không dùng chung các vật dụng như bàn chải đánh răng, dụng cụ ăn uống hoặc son môi.
• Không dùng chung thức ăn hoặc đồ uống với người khác.
• Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi.
• Giữ gìn sức khỏe bằng chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục nhiều và nghỉ ngơi vào ban đêm.
• Nếu bạn đang mang thai thì chỉ nên dùng thức ăn được nấu chín kỹ. Tránh thực phẩm làm từ sữa chưa tiệt trùng và thịt, cá và trứng sống hoặc nấu chưa chín.
• Tiêm vắc-xin phòng ngừa viêm màng não mủ. Làm theo lời khuyên của bác sĩ về việc chủng ngừa các bệnh có thể gây viêm màng não do vi khuẩn, bao gồm vắc-xin cúm và viêm phổi.

Bài viết đã cung cấp cho bạn các thông tin về bệnh viêm màng não mủ. Đây là bệnh lý nguy hiểm. Do đó, việc phòng ngừa là cần thiết và quan trọng hơn cả. Bên cạnh đó, bạn hãy luôn chú ý đến sức khỏe của bản thân và gia đình để phát hiện bệnh trong giai đoạn sớm. Điều này giúp cho việc điều trị được thuận lợi hơn.